22. november 2008

UKA2008/152

 

Efterskolit pillugit Inatsisartut inatsisissaatut siunnersuut

pillugu

Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata


ISUMALIUTISSIISSUTAA


Inatsisissatut siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq

 
Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaat kingullermik suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:


Inatsisartunut ilaasortaq Kristian Jeremiassen, Atassut
Inatsisartunut ilaasortaq Ole Thorleifsen, Siumut
Inatsisartunut ilaasortaq Aleqa Hammond, Siumut
Inatsisartunut ilaasortaq Olga Berthelsen, Inuit Ataqatigiit
Inatsisartunut ilaasortaq Juliane Henningsen, Inuit Ataqatigiit


Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata UKA08 ulloq 12. november 2008-mi siullermeerinerup kingorna siunnersuut misissorpaa.


Siunnersuummi siunertaasoq

Kalaallit Nunaanni efterskolit inatsisitigut tunngavissaat siunnersuummi siunertatut qulakkeerniarneqarpoq, tamannalu sivisuumik kissaatigineqarsimavoq.


Ataatsimiinneq

Ataatsimiititaliaq aamma Naalakkersuisunut ilaasortaq Tommy Marø ilisimatitseqatigiillutik ataatsimeeqatigiipput, tassanilu Ataatsimiititaliami Inatsisartuni partiinit ilaasortaatitaqanngitsut aamma peqataatinneqarput. Ilisimatitseqatigiilluni ataatsimeeqatigiinneq Ataatsimiititaliap siunnersuummik suliaqarnermini pissarsiffigilluarpaa.


UKA 2008-mi siunnersuutip siullermeerneqarnera

Siullermeerinermi siunnersuut partiinit tamanit tapersersorneqarpoq.

Periuseq "atuartitseriaaseq ilikkarfiulluartoq" aamma efterskolimi atorneqarmat Siumumit pingaartinneqarpoq. Periuseq tamanna ilinniartut meeqqat atuarfiannit nalunngilaat. Aammattaaq efterskolini Inerisaaviup piareersagaanik ilinniartitsisut pikkorissartinneqarsinnaaneri partiimit naapertuuttutut isigineqarpoq. Nunarsuarmioqatigiinni maannakkut aningaasatigut ajornartorsiorneq immikkut eqqarsaatigalugu akiliisinnaassutsip qaammammiit qaammammut allanngorarsinnaanerani angajoqqaat akiliisarnerisa appartinneqarsinnaanerata eqaatsumik aaqqissuunneqarnissaa naggasiutigalugu Siumumit pingaartuusoq erseqqissaatigineqarpoq.

Inatsisartut Atuarfik pillugu Peqqussutaanni nr. 8, 21. maj 2002-meersumi anguniakkat anguneqarsinnaatinnagit atuartut 10. klassimik naammassinnissimanngitsut efterskolimi tiguneqarsinnaanerat Inuit Ataqatigiit aamma Siumut naleqqutinngitsutut isumaqarfigaat. Taamaattumik efterskolinut inatsimmut tamanna ilanngunneqassasoq partiit Naalakkersuisunut innersuussutigaat. "Atuartitseriaaseq ilikkarfiulluartoq" pillugu periuserineqartup efterskolini malinneqarnissaa Inuit Ataqatigiit tunngaviatigut taperserpaat. Kisianni tamanna efterskolit namminneq naleqartitaminnik ineriartortitsinissaannut tunngavissiinissamut akerliunnginnersoq apeqqutigineqarpoq. Kiisalu siunnersuut danskit inatsisiliornerattut ilusilerneqarsimammat Inuit Ataqatigiinnit kukkunertut isigineqarpoq – nunammi taakku marluk assigiinngeqimmata.

Højskolit inatsisitigut toqqammavii efterskolinut inatsisissamut missingiummut imminnut assingusut Atassut isumaqarpoq. Atuarfinnili taakkunani assigiinngitsuni marlunni sullinniakkat assigiinngissuteqarmata aamma assigiinngitsumik sullinneqartariaqartut partiimit erseqqissaatigineqarusuppoq. Kiisalu tusarniaanermi akissuterpassuit Ataatsimiititaliami suleriaqqinnermi ilanngunneqarnissaat Atassummit inassutigineqarpoq.

Siunnersuut Demokraatinit ataatsimut isigalugu tapersersorneqarpoq, atuarunnaartarnerilli ikinnerpaaffimminniitinneqassasut Naalakkersuisunut kaammattuutigineqarpoq, kiisalu pissutsit suut tunngavigalugit atuartup atuarunnaartarnera angerlartarneralu misissorneqassasut. Oqaatsinik assigiinngitsunik arlalinnik piginnaaneqarluarnissaq pingaartinneqartoq tamatumalu ilinniartitsinnissamut pilersaarutini pingaartinneqarnissaa Demokraatinit erseqqissaatigineqarpoq.

Meeqqat atuarfiannit karakterinik pitsaanerulersitsinissaq siunertanut ilanngunneqartariaqartoq Kattusseqatigiit Partiiat isumaqarpoq. Taamatullu efterskolini atuartitsinerup meeqqat atuarfianni piumasaqaatinut nallersuunneqarsinnaanissaa naammanngitsutut Kattusseqatigiit Partiiat isumaqarfigineqarpoq. Efterskolit meeqqat atuarfiannit alloriaqqiffiussasut Partii isumaqarpoq. Aammattaaq siunnersuummi angajoqqaat akiuliuteqartarnerannut maleruagassaq maannakkut efterskoliugallartuni ilinniartut angajoqqaavinut aamma atuutissanersoq Kattusseqatigiit Partiiannit toqqaannartumik apeqqutigineqarpoq, kiisalu Danmarkimi efterskolernissamik toqqaasimasut akiliuteqartarnerinut siunnersuutip akuerineqarnera qanoq kinguneqassanersoq apeqqutigineqarluni?


Ataatsimiititaliap siunnersuummut oqaaseqaatai

Inatsisartuni partiit tamarmik siunnersuut tapersersormassuk Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliamit nuannaarutigineqarpoq. Naalakkersuisut siunnersuummut allannguuteqartitsisinnaanermut ammasut Ataatsimiititaliami maluginiarneqarpoq, ataatsimiititaliamiillu apeqqutigineqarsinnaasunut tamanut akissuteqarnissamut kajumissuseqarlutik Naalakkersuisut oqaatigaat. Ataatsimiititaliamit tamanna iluarisimaarneqarpoq.

Siunnersuutip Ataatsimiititaliami suliarineqarnerani immikkoortut tulliuttut oqallisigineqarput:


Efterskolimi naggataarutaasumik misilitsinnissamut periarfissaq

Inuusuttut nunatsinni efterskolernissaannut matumani siunnersuutigineqartukkut meeqqat atuarfiat naammassinngikkaluarlugu periarfissaalernerata piviusunngornera Ataatsimiititaliami oqallisigineqarpoq. Inatsisit atuuttunut siunnersuummilu siunertarineqartunut maleruutinngitsoq Ataatsimiititaliaq isumaqatigiittoq isumaqarpoq.

Taamaattumik siunnersuutip pingajussaanneerneqannginnerani Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussissasut Ataatsimiititaliamit qinnutigineqassaaq, taamaaliornikkut efterskolini meeqqat atuarfiannisut inaarutaasumik misilitsissinnaanissaq qulakkeerumallugu.


Periutsip " Atuartitseriaaseq ilikkarfiulluartoq"-up efterskolini atorneqarnera

Periuseq "atuartitseriaaseq ilikkarfiulluartoq" ilinniartitseriaatsitut atorneqarnissaanut siunnersuut Naalakkersuisunit pitsaasutut isigineqartoq Ataatsimiititaliamit maluginiarneqarpoq. Tamatuma kissaatiginartuunera Ataatsimiititaliamit malugineqarsinnaavoq. Nunatsinni efterskoleqarneq meeqqat atuarfiannit nangitsinertut immikkut isigineqarsinnaagami. Taamaattorli efterskolit ataasiakkaat piumagunik taamaaliorsinnaasariaqartut Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq, Naalakkersuisullu inatsimmi taamatut allannissaa kissaatigigunikku ima oqaasertalerneqartariaqarpoq:

"Atuartitseriaaseq ilikkarfiulluartoq" efterskolini ilinniartitseriaatsitut atorneqarsinnaavoq.

Ilinniartitaanermi periusissanut kiffaanngissuseqarnissaq annertuumik tunngaviusarmat apeqqut tamanna efterskolinit nammineq suliarineqartariaqartoq Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq.


Angajoqaat akiliuteqartarnerat

Efterskolinut akiliutissanut angajoqqaat qanoq isertitaqarneri apeqqutaatinneqassasut Ataatsimiititaliamit nuannersutut isigineqarpoq. Efterskoliugallartuni tamatuma aamma atuutilernissaa Ataatsimiititaliamit kissaatiginartinneqarpoq. Ajornartorsiut tamanna sulissutigineqartoq Naalakkersuisut nalunaarutigaat, Naalakkersuisullu tamanna pillugu ilisimatitsinissaat Ataatsimiititaliamit utaqqimaarneqassaaq. Ilinniartut soorlu Danmarkimi efterskoleriartut angajoqqaavisa akiliuteqartarnerannut atatillugu maanna aaqqissuussinerup atuutiinnarniarneqarnera Naalakkersuisunit ersersinneqarnikuuvoq. Tamatumunnga tunngaviusoq pillugu itisiliisoqassasoq Ataatsimiititaliap qinnutigissavaa.

Kiisalu siunnersuutip aappassaaniinnginnerani suna naatsorsueriaaseq atorlugu sapaatip akunneranut akiliutissaq 731 kroniusoq qanoq naatsorsorneqarsimanersoq kiisalu ukiumut 280.000-it tungaannut ukiumut isertitalinnut angajoqqaat akiliutaat sooq 0 kronimut aalajangerneqarnersoq itisilerlugu Naalakkersuisut nassuiarsinnaappassuk Ataatsimiititaliamit iluarineqassaaq. Aammattaaq § 14, imm. 7-imi " malunnaatilinnik isertitatigut allanngortoqarsimanera" qanoq aalajangersimasumik isumaqartinneqarnersoq pillugu itisiliisoqassasoq Ataatsimiititaliamit kissaatigineqarpoq. Oqaasertaliunneqartut ersernerluttutut Ataatsimiititaliamit isigineqarput. Taamatuttaaq paasinneriaatsinut assigiinngeqisunut aallaaviusinnaapput.


Efterskolit inatsisitigut killiffiat efterskolillu aningaasalersorneqarnerat

Pineqartumi danskit inatsisiliornerat Naalakkersuisunit malinneqartoq Ataatsimiititaliamit maluginiarneqarpoq, siunnersuummilu efterskolit suliffeqarfittut imminnut pigisuusut allanneqarsimalluni. Danmarkimi atuarfiit suliffeqarfittut imminut pigisutut ingerlasut naluneqanngillat. Ataatsimiititaliamit ilisimaneqartut nunatsinni atuarfiit suliffeqarfittut imminnut pigisutut ingerlasut ataatsimiititaliap susassaqarfiata ataaniittut sisamaannaapput - Sulisartut Højskoliat aamma Knud Rasmussenip Højskolia kiisalu friskolit.

Naalakkersuisut efterskolit suliffeqarfittut imminnut pigisutut pilersinneqarnissaat kissaatigaat, efterskolillu nammineq naleqartitamittut tunngavigisatik allaaserinnissinnaanerisa saniatigut, taakku sumik pitsaaquteqarnersut Naalakkersuisut isumaqarfigineraat Naalakkersuisunut itisileqquneqarpoq. Siunertat taamaattut efterskolini pisortanit ingerlanneqartunit atorneqarsinnaannginnamik?

Siunnersuummi piviusut tunngavigalugit efterskolit pisortanit ingerlanneqarnissaat siunnersuutigineqartoq Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq. Angajoqqaat ataatsimut akiliutaat efterskolit ingerlanneqarnerinut aningaasartuutinut annikitsuinnarmik matussusiinissaat matumani aallaavigineqartoq naatsorsuutigineqassaaq. Taamaalilluni Naalakkersuisut inatsisartut inatsisaanni aningaasanik aalajangersimasunik tapiissasut siunnersuummi imatut nassuiarneqarpoq:

Aammattaaq Naalakkersuisut makkununnga aningaasartuuteqassapput:

Tamatuma saniatigut Naalakkersuisut pisortaasut ilinniartitsisullu pikkorissarnerannut tapiissuteqarsinnaasut aammalu ilinniaqqinnerannut piffissap ilaa tamakkiisumilluunniit sulinngiffeqarneranni aningaasarsiaannut tapiissuteqarsinnaasut § 16-imi ersippoq. Aammattaaq Namminersornerullutik Oqartussat naatsorsuusiornermut maleruagassaat nalinginnaasut malinneqassasut siunnersuutip nassuiaatitaani allassimavoq.

Tamatumunnga ilanngullugu, atuarfik suliffeqarfiup imminut pigisup qanoq kiffaanngissuseqarnissaa paatsuugassaanngitsumik nassuiarneqarnissaa ataatsimiititaliamit maqaasineqarpoq kiisalu suliffeqarfiup imminut pigisup suut akisussaaffigissagai oqartussaaffigissallugillu aammalu Naalakkersuisut suut akisussaaffigissagaat piginnaatitaaffigalugillu?

Suliffeqarfiit imminut pigisut annertuumik naalakkiisinnaassuseqarput, tamatumanilu efterskolini ileqqorisassanik malinninnginnermi ajornartorsiutinut aamma atorfimmi isumaqatigiissutinut tunngassuteqartunut Ataatsimiititaliap ilisimasai malillugit Naalakkersuisut akulerussinnaanngillat. Kingullermut atatillugu suleqatigisat naleqquttut peqatigalugit atorfimmi isumaqatigiissutit pillugit efterskolit namminneq isumaqatiginninniassapput. Kiisalu illuutit aserfallaatsaaliornerini peqqinnissarlu eqqarsaatigalugu eqqiluissusermut ajornartorsiutit pilissagaluarpata Naalakkersuisut iliuuseqarsinnaanngillat.

Aammattaaq ilinniartut ilinniartitsisullu qanoq sillimmaserneqarsimanersut Ataatsimiititaliamit paasissallugu soqutigineqarpoq? Kiisalu efterskolit matunissaat aalajangerneqassappat, imaluunniit sumiginnarneqartunik akiitsoqartoqalersimappat akiliisitsiniartartullu efterskoli akiliisinnaajunnaartutut nalunaarutigippagu, Naalakkersuisut qanoq inissisimassanersut ataatsimiititaliap itisilertikkusuppaa. Soorlu efterskoli ataaseq imaluunniit efterskolit arlallit aningaasatigut annertuumik ajornartorsiuteqalersimasut Naalakkersuisunit paasineqassagaluarpat, Naalakkersuisut iliuuseqarnissamut periarfissaqassappat?

Tusarniaanermit akissutit sapinngisamik annertunerpaamik siunnersuummut ilanngunneqartut Naalakkersuisut allattut Ataatsimiititaliap maluginiarpaa. Ataatsimiititaliap paaserusuppaa ilanngussineq saqqummiussinermut tunngavigisanik annertuumik allannguinermik kinguneqarsimanersoq imaluunniit ilanngussineq siunnersuutip tusarniaassutigeqqinneranik kinguneqarsimanersoq?

Efterskolini aningaasat atorneqanngitsut ukiup tullianut nuunneqarsinnaasutut siunnersuummi allaqqasoq Ataatsimiititaliamit maluginiarneqarpoq. Efterskolit imminut pigippata suna tamatumani tunngavigineqarnersoq ataatsimiititaliap paasinngilaa, tamanna inatsimmi allaqqanngikkaluartoq taamaaliornissamut mattunneqarsinnaanngimmata. Aningaasanik atorneqanngitsunik ukiumi naatsorsuusiorfimmit ukiumut allamut nuussisoqarsinnaaneranik efterskolit periarfissinneqarpata tamatuma periarfissap Aningaasanut inatsimmi oqaasertaliussatut ersersinneqarnissaa Ataatsimiititaliap pissusissamisoortut isigaa.

Aammattaaq aningaasat nuutinneqartut naatsorsuutini erseqqissarneqassasut aammalu efterskolip aningaasanut ingerlatsinermut atugaanit allanit immikkoortinneqassasut naatsorsuutigineqarpoq. Taamaattumik naatsorsuusiornikkut qaqugukkulluunniit pisortat aningaasaataasa efterskolimut toqqaannartumik toqqaannanngitsumillu aningaasaliissutigineqartut inissisimaneri atorneqarsinnaanerilu nassuiarneqarsinnaasariaqarnerat pingaaruteqartorujussuuvoq. Siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani Naalakkersuisut akissuteqaataanni ajornartorsiutit tamakku naapertorneqarnissaannut Naalakkersuisut akuersaarnerat paaserunneqarpoq.


Pineqartumi ilisimasat piviusut

Efterskoliugallartut eqqaassanngikkaanni nunatsinni efterskolinik pilersitsineq nutaajuvoq. Pineqartumilu misilittakkanik atorsinnaasunik amerlasuunik suli peqartoqanngilaq pineqartumilu ilisimasat nalinginnaasut killeqarlutik.

Efterskolit pillugit Naalakkersuisut naammaaginartumik misilittagaqalernissaasa, taamaalillunilu misilittakkatigut pitsaanerusumik tunngavissaqalernissap tungaanut efterskolit suliffeqarfittut imminnut pigisunngortinneqarnissaasa utaqqissunneqarnissaa Naalakkersuisunit isumaliutigineqarsimava? Efterskolit suliffeqartut imminnut pigisutut ingerlassanersut imaluunniit pisortanit ingerlanneqassanersut pillugu apeqqummut Inatsisartut kingusinnerusukkut isummersinnaassapput.

Efterskolit killiffiat pillugu ukiumoortumik nalunaarusiortarnissamut Ataatsimiititaliap Naalakkersuisunut kaammattuutigissavaa. Nalunaarusiani qinnuteqartut kisitsisitalersorlugu amerlassusaat, tiguneqartut amerlassusaat, ilinniartut naammassisut amerlassusaat, ilinniartullu ilinniarnerminnik kipisitsisut amerlassusaat nalunaarusiami ilanngunneqartariaqarput. Taaneqartoq kingulleq ilinniarnermik kipisitsinermut kiisalu ilinniarnerup ingerlanerani qaqugukkut pineranik tunngavilersuuteqartassaaq. Kiisalu kinaassutsimik isertuussilluni ilinniartut ataasiakkaat qanoq karakterilerneqarnerat, ilinniartullu siusinnerusukkut assinganik soraarummeersimagunik taamanikkut qanoq karaktereqarsimanerat pillugu paasissutissaqartariaqarluni. Ilinniartut ukiui ilinniartullu illoqarfinnit nunaqarfinnillu suminngaanneernersut aamma inaarutaasumik nalunaarsorneqartassapput.


Ataatsimiititaliap inassuteqaatai

Taamatut oqaaseqarluni Ataatsimiititaliaq isumaqatigiittoq siunnersuutip akuersissutigineqarnissaa inassutigaa.

Taama oqaaseqarluni Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata siunnersuut aappassaaniigassanngortippaa.

 

Kristian Jeremiassen
Atassut


Ole Thorleifsen
Siumut


Aleqa Hammond
Siumut


Juliane Henningsen
Inuit Ataqatigiit


Olga Berthelsen
Inuit Ataqatigiit