11. november 2008

EM2008/155

 

Inatsisartut aalisarneq pillugu inatsisaannut allannguutissatut siunnersuut

pillugu

Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaata


ISUMALIUTISSIISSUTAA


Siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq


Inatsisartut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:


Inatsisartunut ilaasortaq Jonathan Motzfeldt (siulittaasoq), Siumut
Inatsisartunut ilaasortaq Augusta Salling (siulittaasup tullia), Atassut
Inatsisartunut ilaasortaq Per Rosing- Petersen, Siumut
Inatsisartunut ilaasortaq Ane Hansen, Inuit Ataqatigiit
Inatsisartunut ilaasortaq Jens B. Frederiksen, Demokraatit


Siunnersuutip siullermeerneqarnera tunngavigalugu siunnersuut matumani pineqartoq Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliap misissuataarpaa.


Siunnersuutip imarisaa

Aalisarneq pillugu inatsit atuuttoq naapertorlugu pisassiissutinit pigisat aalisariutit immikkoortut akornanni nuunneqarsinnaanerat akuerineqarsinnaanngilaq.

Inatsisissatut siunnersuummi matumani immikkut akuersissuteqartarneq pillugu aalajangersakkamik pilersitsisoqarniarpoq, tassuunakkullu pissutsini immikkut ittuni pisassiissutinit pigisat aalisariutit immikkoortut akornanni nuunneqarsinnaannginnerannut inatsimmi pingaarnertut aalajangersakkap saniatigut immikkut akuersissuteqarsinnaanermut aalajangersakkamik Naalakkersuisut piginnaatinneqassapput.

Sinerissap qanittuani aalisarnermi angallatit immikkoortuisa taakku ukiumut pisassiissutit tamangajaasa pisarineranni aamma avataasiorluni raajarniarnermi pisassiissutit suli sinneqarnerini siunnersuut atorneqartassaaq. Taamaalisoqartillugu avataasiorlutik raajarniartut ukiumut pisassaasa sinerissamut qanittumi raajarniartunut nuunneqarsinnaanissaannut Naalakkersuisut akuersissuteqarnissamut piginnaatinneqassapput.


Siunnersuutip Inatsisartuni siullermeerneqarnera

Aalisariutit immikkoortut ilaannit pisassiissutinik pigisanik nuussisinnaanermut immikkut akuersissuteqarsinnaanermik periarfissamut siunnersuut Siumumit taperserneqarpoq. Aalisarneq pillugu inatsit maannakkutut iluseqartillugu sinerissap qanittuani aalisariutinit nunami suliffissuarni tunisassiassanik pilersuinerup isumannaarneqarnissaanik siunertaqarluni angallatit immikkoortut akornanni pisassiissutinik pigisanik nuussisinnaaneq inerteqqutaavoq. Taamaattorlu malittarisassamit pingaarnermit immikkut akuersissuteqarsinnaanerup naleqquttuunissaanut maanna pisoq takutitsivoq.

Avataani pisanut tunisassiarineqartartunut atatillugu aalisariutini immikkoortuni pisassuutigineqartut sinneri pillugit nutartikkanik paasissutissinneqarnissaq, nunami suliffissuarni raajat suliarineqanngitsut uninngatitat pillugit paasissutissinneqarnissaq kiisalu avataasiortunit nunamut tulaassasarititaasut tulaanneqareersut annertussusiat pillugit paasissutissinneqarnissaq Inuit Ataqatigiit kissaatigivaat. Paasissutissat perusunneqarput siunnersuuteqartup siunnersuuteqarneratut inatsimmik allannguinissap ilumut pisariaqarnera paasiumallugu. Aalisariutit immikkoortut akornanni pisassiissutinit pigisat nuunneqarnissaannut pisariaqartitsinermut paasissutissat ullumikkut naapertuuttuusut uppernarsippat Inuit Ataqatigiit siunnersuut tapersersinnaavaat.

Sinerissamut qanittumi raajarniat pisasiissutinik nunguutsineranni ajornartorsiutip maanna pilersup aaqqiivigineqarsinnaanissaanut avataasiorlutik raajarniat pisassiissutinik pigisanik sinneqarnerat ilutigalugu Atassummit siunnersuut taperserneqarpoq. Tamanna piuinnartitsinissaq innarlinngikkaluarlugu pisinnaavoq, tamatumanittaaq TAC allanngortinneqanngimmat.

Demokraatit siunnersuut taperserpaat, taamaattorli sukkut tamaana aaqqiigallartarneq pinngitsoortissinnaaniarlugu aalisarnermi pissutsinik piffissaq ungasinnerusoq tunaartaralugu pilersaarusiornissaq ujartorlugu. Inatsisissatut siunnersuutip matumani pineqartup kingunerisaanik raajarniarnermi aaqqissuussinermi annertuumik naleqqussaanissaq pisariaqartoq takutinneqarpoq.

Naalakkersuisut akissuteqaatiminni innersuussutigivaat aalisarneq pillugu inatsisikkut maanna atuuttukkut angallateqatigiiaani immikkoortumi ataatsimi aalisariutit akornanni pisassiissutinik pigisanik tuniniaasoqarsinnaareersoq. Ilutigaluguli nalunaarutaagallartut tunngavigalugit sinerissamut qanittumi raajarnianut pisassiissutit tamarmik pisarineqarnissaat ilimananngimmat aalisarneq pillugu inatsisissap naammassinissaanut pisassiissutinik niuernermut maanna periarfissaasoq atorlugu ajornartorsiut aaqqiivigineqarsinnaavoq.

Taamaattorli aalisarneq pillugu inatsimmut atuuttumut ilassuteqarsinnaanermut ilusilersuinissamut Naalakkersuisut piumassuseqarnertik oqaatigivaat, Kalaallit Nunaanni aalisarnermik inuussutissarsiuteqarnermut imaluunniit Kalaallit Nunaanni tunisassiorfinnut pingaaruteqarneranik naliliisoqarpat immikkorluinnaq pisoqartillugu § 19, imm. 5-imi aalajangersakkamut immikkut akuersissuteqarsinnaanermut Naalakkersuisut pisinnaatinneqarsinnaassammata.

Aammattaaq inatsisissatut siunnersuut tusarniaassutigineqartoq, kisiannili tusarniaanermit akissutit suli tiguneqanngitsut Naalakkersuisut nalunaaruteqarput. Tusarniaanermit akissutit kiisalu aalisariutini immikkoortuni pisassat sinneri pillugit paasissutissat nutartikkat tiguneqareerpata Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliamut nassiunneqassapput.

Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliap siunnersuummik suliarinninnera

Aalisarneq pillugu inatsimmi maanna atuuttumi § 19 ima oqaasertaqarpoq:

"§ 19. Umiarsuaatileqatigiiffiup akuersissummut pisassiissutinullu pigisanut sunniuteqanngitsumik ukiumut pisassani taakkualuunniit ilaat tunisinnaavai,
1) ajutoornerup sivisuumilluunniit amutsivimmiinnerup,
2) pinngortitap, soorlu sikup, akornusiinerata imaluunniit
3) assigisaannik pisoqarnerata kilisaataatileqatigiiffmp ukiumut pisassaminik tamarmiusunik pisaqarsinnaanera ajornarsisissappagu.
Imm. 2. Ukiumut pisassanik tunniussineq pisinnaavortaaq immikkut pisoqartillugu aningaasaqarniarnikkut aqutsinikkullu pissutsit pisariaqartippassuk.
Imm. 3. Ukiumut pisassanik tunniussineq pisassiissutinit pigisanik atukkiussinertut isikkoqanngisaannassaaq.
Imm. 4. Ingerlatseqatigiiffiit Namminersornerullutik Oqartussanit pigineqartut imm. 1-3-mi aalajangersakkat apeqqutaatinnagit ukiumut pisassanik tunisisinnaallutillu pisisinnaapput.
Imm. 5. Ukiumut pisassat, aalisariutit ilaannut immikkoortunut ataatsinut tunngatinneqartut, aalisariutit ilaannit immikkoortunit allanit aalisarneqarsinnaanngillat..
Imm. 6. Imm. 1 -5 malillugit tunniussinerit naalakkersuisunit akuerineqassapput."

Naalakkersuisut § 19, imm. 5-imi aalajangersakkamut Naalakkersuisut immikkut akuersissuteqarsinnaanerat inatsisitigut periarfissaanngilaq.

Siunnersuuteqartup taamatut periarfissiisoqarnissaa kissaatigivaa, piviusunngornissaanullu imm. 7-imik nutaamik ima oqaasertalimmik ilanngussisoqarnissaa siunnersuutigineqarluni:

" Imm. 7. Nunami suliffissuit tunisassiassanik pilersortuarnissaat qulakkeerniarlugu Naalakkersuisut imm. 5-imi aalajangersakkat saniatigut immikkut aalajangiisinnaatitaapput, taamaalilluni avataasiorluni aalisartunut ukiumut pisassiissutit sinerissap qanittuani aalisartunut nuunneqarnissaannut akuerineqarsinnaallutik."

Paasissutissat Ataatsimiititaliamut nassiunneqartut tunngavigalugit, ilaatigullu siunnersuutip matuma suliarineqarneranut atatillugu Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisumik isumasioqateqarnermi, Ataatsimiititaliap maluginiarpaa aalisarneq pillugu inatsisissami immikkut aalajangiinissamut periarfissaq assingusoq ilanngunneqartussatut pilersaarutigineqartoq.

Avataasiorlutik aalisariutit ukiumut pisassatik tamakkerlugit pisarisinnaassagaat naatsorsuutigineqarunnaarmat, illuatungaatigullu sinerissamut qanittumi aalisariutit ukioq naatinnagu pisassatik nungussimassagaat naatsorsuutigineqarmat siunnersuut saqqummiunneqarpoq. Nunami suliffissuarnut aalaakkaasumik pilersuineq isumannaarniarlugu kiisalu sinerissamut qanittumi raajarniutini suliassaqaannarnissaq qularnaarniarlugu avataasiorluni aalisariutinit ukiumut pisassiissutit sinerissap qanittuani aalisariutinut nuunneqarsinnaanissaannut inatsisitigut tunngavissiisoqassasoq siunnersuutigineqarpoq.


Tusarniaaneq

Allannguutissatut siunnersuut saqqummiunneqartoq pillugu tusarniaanermit akissutinik Ataatsimiititaliaq tigusaqarpoq. Tusarniaanermit akissutit amerlanerit siunnersuummut iluarinnippallutuupput.

Taamaattorli tusarniaanermit akissuteqartoq ataaseq ilaatigut ima saqqummiussivoq:

Tamatumani Ataatsimiititaliap oqaatigissavaa tuniniaasinnaanermik periuseqarneq attatiinnarneqassasoq ersarissumik Ataatsimiititaliap isumaqarfigigaa, tamatumanimi avataasiortunut pisassiissutit sinneri sinerissamut qanittumi aalisariutinut tunniunneqarsinnaanerat siunertaammat

Aammattaaq Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq, allannguutissatut siunnersuuteqarnikkut ukiumut pisassiissutinik sinneruteratarsinnaasunik arsaarinninnissaq siunertaanngimmat, taamaallaalli piginnittut aalajangersimasut aalisariutit immikkoortut akornanni tunniussisinnaanerannut periarfissiisoqarsinnaanera pineqarmat. Taamaattumik aalisarnermik inuussutissarsiuteqartut aningaasaleeqataasuini siunnersuuteqarnikkut qulartitsisoqalissasoq Ataatsimiititaliaq isumaqanngilaq.

Taamatuttaaq Ataatsimiititaliamit oqaatigineqassaaq allannguutissatut siunnersuuteqarnikkut tunngaviusumik pisassat annertussusiat, TAC imaluunniit sinerissamut qanittumi aamma avataani aalisartut pisassaasa agguataarneri allanngortinniarneqanngitsut. Allannguutissatut siunnersuummi taamaallaat aalisariutit immikkoortut akornanni ukiumut pisassanik nuussisinnaanermut/tuniniaasinnaanermut periarfissat pineqarput, tamannalu § 19-ip ataaniippoq.

Inuit Ataqatigiit ikinnerussuteqarlutik oqaaseqaataat

Siunnersuut aalisarnermi pinartumik maannalu ajornartorsiuteqarneq tunngavigalugu saqqummiunneqarmat, kiisalu aalisarneq pillugu inatsisip nutarterneqarnissaa piaartumik pisussanngormat, Inuit Ataqatigiit isumaqarput immikkut aalajangiisinnaanermut periarfissiineq ukioq mannamut killilerneqartariaqartoq. Taamaattumik allannguutissatut siunnersuut ilusimisut iluseqartoq Inuit Ataqatigiit tapersersinnaanngilaat.

Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliap innersuussutaa

Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumumeersut, Atassummeersut aamma Demokraatineersut siunnersuut siuliani allanneqartut tunngavigalugit akuersissutigineqassasoq innersuussutigivaat. Ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartut Inuit Ataqatigiit-neersut siunnersuut itigartitsissutigineqassasoq innersuussutigivaat.


Taamatut oqaaseqarluni Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Ataatsimiititaliap siunnersuut Inatsisartunut aappassaaniigassanngortippaa.

 

Jonathan Motzfeldt
Siulittaasoq

Augusta Salling
Per Rosing-Petersen

Ane Hansen
Jens B. Frederiksen