30. oktober

UKA2008/111

 

Pilersaarusiorneq aamma nunaminertat atorneqartarnerat pillugit Inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuut
(Attaveqarnermut, Avatangiisinut Aatsitassanullu Naalakkersuisoq)

pillugu

ISUMALIUTISSIISSUT

Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaannit saqqummiunneqartoq

Siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq.

Inatsisartut Attaveqaqatigiinnermut Ineqarnermullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:

Inatsisartunut ilaasortaq Godmand Rasmussen, Atassut, siulittaasoq
Inatsisartunut ilaasortaq Jonathan Motzfeldt, Siumut, siulittaasup tullia
Inatsisartunut ilaasortaq Ole Thorleifsen, Siumut
Inatsisartunut ilaasortaq Esmar Bergstrøm, Inuit Ataqatigiit
Inatsisartunut ilaasortaq Olga P. Berthelsen, Inuit Ataqatigiit

1) Peqqussutissatut siunnersuutip Aaqqissuussaanermut Isumalioqatigiissitap isumaliutissiissutaanut sanilliussineq

Peqqussutissatut siunnersuut una Aaqqissuussaanermut Isumalioqatigiissitaasimasup isumaliutissiissutiginikuusaanit, manna tikillugu Kalaallit Nunaanni allaffissornikkut ineriartornerup nutarterneqarnissaanik tikkuussisuusumit aallaaveqartumik saqqummiunneqarpoq. "Pisortat suliassaqarfiinik aaqqissuusseqqinnissaq pillugu isumaliutissiissut"-mi taamani isumalioqatigiissitaasup innersuussutigaa kommunit allaffissornernikkut piginnaanngorsarneqassasut, tamanna kommunit aaqqissuussiffigineqarnerannut, isumalioqatigiissitap taassuma nammineerluni aamma innersuussutigisaanut atasumik.

Taamatuttaaq Aaqqissuussaanermut Isumalioqatigiissitap innersuussutigaa, kommuninut pilersaarutit aammalu illoqarfimmut pilersaarutit pilersaarusiortarfimmut ataasiusumut ataatsimoortinneqartariaqartut. Taamatuttaaq Aaqqissuussaanermut Isumalioqatigiissitap innersuussutigaa, pilersaarutinik taakkuninnga akuersissuteqartarneq Namminersornerullutik Oqartussaniit kommuninut nuunneqartariaqartoq. Tamatuma saniatigut innersuussutigineqarpoq, nunaannarmut nunaminertanut oqartussaaneq Namminersornerullutik Oqartussaniit kommuninut nuunneqartariaqartoq. Pilersaarusiornermut inatsisissatut siunnersuut una Aaqqissuussaanermut Isumalioqatigiissitap innersuussutaanit aallaaveqartumik Naalakkersuisunit oqaasertaliorneqarsimavoq.

1.2) Sanaartugassanut pilersaarusiornermut sinaakkutissat nutaat peqqussutissatut siunnersuummi aalajangersarneqarput

Pilersaarusiortarnermi aaqqissuussinermut nutaamut sinaakkutit pisortatigoortut peqqussutissatut siunnersuutikkut saqqummiunneqarput, taakkulu suliassaqarfinnit pingasunit pingaarnernit imaqartussaapput: nuna tamakkerlugu pilersaarusiorneq, kommuninut pilersaarusiorneq aammalu nunaminertanik atugassiisarneq. Siunissami kommunip pilersaarusiortalernissaa inatsisissap akuersissutigineqarnerata kingorna pilersaarusiornernik ataatsimoortunik imaqassaaq: kommunimut pilersaarut. Tamanna ullumikkut paarlangasuuvoq, tassa kommunip pilersaarusiortarnera pilersaarusioriaatsinik arlalinnik ilaqarmat; tassaasunik kommunip pilersaarutaa, taassuma sinaakkutit pingaarnerit kiisalu illoqarfimmut nunaannarmullu pilersaarutit, sukumiinerusumik aalajangersakkanik aalajangersaasuusut saqqummiuppai.

1.3) Pilersaarusiornermi periutsip pisariillineqarnera

Kommunikkuutaartumik pilersaarusiornermi periutsip pisariillinerata saniatigut siunissami kommunit nammineerlutik kommunimut pilersaarutinik kisermaassisumik akuersissuteqartarnermik oqartussaassuseqarneq angussavaat. Kommunilli pilersaarummut siunnersuutaata imarisaanut Naalakkersuisut akerliliisinnaanermut piginnaatitaassapput, taamaalilluni kommunip pilersaarutaa pingaarnertut inuiaqatigiinni mianerisassanut nalinginnaasumillu soqutigisanut akerliunnginnissaa qulakkeerneqarsinnaaqqullugu. Peqqussutissatut siunnersuummi ilaatinneqarpoq aalajangiisinnaanermik piginnaatitsinerup kommunini aalajangiisartutut inissisimasunut annertunerujussuarmik nuunneqarnissaa.

1.4) Pilersaarusiornermut innuttaasut sunniuteqarsinnaanerat attatiinnarneqarpoq

Qanitariinnissamik tunngavissaatitaasoq, tassa aalajangiinerit innuttaasut qanimut tikillugit pisassasoq, peqqussutissatut siunnersuutip ilusilersorneqarnerani Naalakkersuisut annertuumik mianerisimagaat isumaqartoqarpoq. Mianerinninneq taanna pilersaarusiornermut aamma nunaminertanik atugassiisarnermik piginnaatitsissutip kommuninut nuunneqarneratigut ilaatigut takuneqarsinnaavoq, taamaalilluni piginnaatitsissut taanna naapertorlugu innuttaasut qanimut tikillugit aalajangiinerit pisarnissaat qulakkeerneqarluni. Taamatuttaaq sanaartugassat pilersaarusiorneqarneranni pingaarnertut ilaasutut innuttaasut sunniuteqarsinnaanerat attatiinnarneqartussaq peqqussutissatut siunnersuummi annertuumik qulakkeerneqarpoq.

1.5) Innuttaasut naammagittaalliornissamut periarfissaat

Peqqussutissatut siunnersuut innuttaasut pisortatigoortumik naammagittaalliuteqarsinnaanerannik imaqarpoq. Taanna ima paasineqassaaq, pilersaarusiornermut nunaminertanillu atugassiinermut naammagittaalliutinut aalajangiisartunik pilersitsisoqassasoq, tassunga innuttaasut peqqussutissatut siunnersuut naapertorlugu kommunimut pilersaarusiornermik suliniutit pillugit kommunalbestyrelsit aalajangiinerinut innuttaasut naammagittaalliutiminnik tunniusisinnaassallutik. Naammagittaalliutinut aalajangiisartut suliassarissavaat isumagissallugu, nalinginnaasumik inatsiseqarnikkut maleruagassat makkununnga tunngasut, suliamut peqataasinnaaneq, illuatungerisat tusarniarnerat, assigiisitsisumik suliarinninneq assigisaallu malinneqarnersut. Isumaqartoqarpoq, iliuuseriniarneqartup taassuma maanna pissutsit paarlattuanik qulakkiissagaa, oqartussaasup (Naalakkersuisut) nammineerluni kommunip pilersaarutaanik akuerisartuunnginnissaa ilutigisaanillu naammagittaalliuteqartarfiunnginnissaa, innuttaasut kommunalbestyrelsip aalajangiineranut naammagittaaliuteqarfiuutigaluni. Taamaalilluni innuttaasut naammagittaalliutaannik suliarinnittarneq aalajangiisartunit immikkoortunit, siunertamut tassunga taamaallaat naleqqussagaasunit, suliarineqartarnissaa peqqussutip qulakkiissavaa. Innuttaasut akerliliinerat/naammagittaalliornerat eqqortuutinneqartillugu naammagittaalliortarfiup aalajangiineri naqissusiisuusumik atuuttuunissaat matumunnga atatillugu pingaartuusoq ataatsimiititaliamit isumaqarfigineqarpoq.

Inatsimmi pilersaarusiornermut aamma nunaminertanik atugassiinermut naammagittaalliuteqartarfissap pilersinneqarnissaa pillugu § 38-imi aalajangersagaq ersarissarneqassasoq ataatsimiititaliap kissaatigaa. Tassunga atatillugu naammagittaalliuteqartarfiup inuttalersugaanera aammalu naammagittaalliuteqartarfiup sumulluunniit attuumassuteqartussaannginnera qanoq qulakkeerniarneqarnersut ataatsimiititaliamit eqqarsaatigineqarput. Tamanna pillugu siunnersuutip pingajussaaneerneqarnissaanut Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussinissaat ataatsimiititaliamit qinnutigineqassaaq.

1.6) Nuna tamakkerlugu pilersaarusiortarnerup digital-inngorsarneqarnera.

Pisortat pilersaarusiornerannut atugassamik nunalerinermut tunngasutigut paasissutissanut atortorissaasummik digital-imik aallaaveqartumik pilersitsinissamut Naalakkersuisut peqqussutissatut siunnersuutikkut pisussaaffilerput. Pilersaarusiornermi atortorissaarut taanna attaveqaqatigiinnermi atortulersuutinik anginerusunik pilersaarusiornermut atatillugu, matumani innaallagissamik kiassarnermillu pilersuinermi, aqquserniornermi assigisaallu ilanngullugit assut atugaavoq. Pilersaarusiornermut atortorissaarutinik digital-iusunik nutaaliaasunik pisariaqartitsineq annertusiartuinnassasoq naatsorsuutigisariaqarpoq, ilaatigut Alcoa-mik suliniutip piviusunngortinniarneranut aammalu siunissami annertuumik aatsitassarsiornernut allanut tapertaasinnaassaaq, tamakkulu inuiaqatigiit pilersaarusiortarnerannut nutarterinissamik piviusorsiortuunissamillu annertunerusumik piumasaqaateqartarumaarput.

2. Siunnersuutip tusarniaassutiginera

Peqqussummut siunnersuut piffissami 17.03.08-miit 28.04 2008-mut ukununnga tusarniaassutigineqarpoq: Rigsombudi, Aningaasaqarnermut Nunanullu allanut Naalakkersuisoqarfik, Kulturimut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfik, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik, Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut Inuutissarsiutitigullu Ilinniartitaanernut Naalakkersuisoqarfik, Attaveqarnermut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfik (Sanaartornermut oqartussaasut), Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Naalakkersuisoqarfik, Naalakkersuisut siulittaasuata Naalakkersuisoqarfia, Aatsitassanut Ikummatissanullu Pisortaqarfik, KANUKOKA, kommunit, Nukissiorfiit, Royal Arctic Line A/S, Tele-Post, Mittarfeqarfiit, ASIAQ, Pinngortitaleriffik, Nunatta Katersugaasivia Allagaateqarfialu, Kalaallit Nunaanni politimesteri, Niels Bennetzens Tegnestue, Tegnestuen Nuuk, Masanti A/A, Niras Greenland A/S, Cowi A/S.

Kiisalu Attaveqarnermut Avatangiisinullu Naalakkersuisoqarfiup, Nordisk Ministerrådimi suleqateqarnerminut uiggiullugu, peqqussutip nutaap imarisaa ilusaalu Miljøministeriaqarfiup By- og Landskabsstyrelsiata sulisuinik eqqartueqateqarsimavoq taamatuttaaq inuit ataasiakkaat Kalaallit Nunaanni sanaartorfissanik pilersaarusiornernut ilisimasaqartut oqaloqatigineqarsimallutik.

2.1 Tusarniaanermut ataatsimiititaliap oqaaseqaatai

Aallarniutigalugu ataatsimiititaliap oqaatigissavaa, tusarniaaneq sukumiisorujussuarmik piareersagaalluarsimasutullu iluseqartumik ingerlanneqarsimasutut iluseqarmat. Taamatuttaaq oqaatigineqarsinnaavoq, peqqussutissatut siunnersuutip matuma suliarineqarneranut atatillugu Naalakkersuisoqarfiup kommunit soqutigisaqaqatigiillu allat pimoorullugu annertuumillu oqaloqatigisarsimagai. Taamatuttaaq tusarniaanermut akissutit misissuataarnerisigut paasineqarsinnaavoq, nunatsinni kommuninit oqaaseqaatigineqartut peqqussutissatut siunnersuummi annertuumik Naalakkersuisunit ilanngunneqarsimasut. Tamanna pitsaasuusoq ataatsimiititaliaq isumaqarpoq, tassa tusarniaanerup ingerlanissaanik pilersaarusiornerup nassatarisimammagu, nunatsinni kommuninit peqqussutissatut siunnersuut tunngaviusumik amerlasuunit tapersersorneqarsimammat. Taamaattumik tusarniaanermik ingerlatsineq taama sukumiitigisoq siunissami ilaarneqarsinnaasutut takoqqusaarutigissallugu ataatsimiititaliaq peqqutissaqarpoq.

3. Ataatsimiititaliap isumaliutersuutai nalilersuinerilu

Peqqussutissatut siunnersuut kommunit pilersaarusiortarnerannut aalajangersimasumik sunniuteqartussaammat, pingaartuuvoq kommunit atugassanut sinaakkutinullu nutaanut peqqussutip maleqqusaanut piareersimasariaqarnerat paasissallugu. Taamaattumik peqqussutissatut siunnersuummi teknikkimut tunngasut pillugit KANUKOKA-p kommunillu ataatsip akornanni attaveqatigiissimaneq innersuussutigissallugu ataatsimiititaliaq pissutissaqarluni isumaqarpoq.

KANUKOKA kommunimut akissuteqarnermini ilaatigut ima allappoq:

Issuaaneq aallartippoq" Kanukokap inatsisissat nutaat tapersersorpai, tassa nuna tamakkerlugu pilersaarusiorneq pimoorunneqarluni aallartinneqassappat. Ingerlaavartumillu kommunit Naalakkersuisullu akornanni pilersaarusiornermi oqaloqatigiittoqassaaq" Issuaaneq naavoq.

Inatsisartut peqqussutaat una naapertorlugu kommunit KANUKOKA-llu ingerlaavartumik oqaloqatigiittarnissamik kissaatigisaat Naalakkersuisut piginnaatitaanermik ingerlatsinerminni naapinniarumaaraat ataatsimiititaliamit tunngavissaatinneqarpoq. Peqqussutissatut siunnersuutip matuma suliarineqarnerani kommunit kissaatigisaat Naalakkersuisunit tusaaniarneqarsimanerat eqqarsaatigalugu, taama oqaloqatigiissinnaaneq pilersinneqareersoq oqaatigineqarsinnaavoq.

3.1 Siunnersuutip aningaasaqarnikkut kinguneqaatissai

Nunaannarmi nunaminertanik atugassiinermi pilersaarusiornissamut pisussaaffimmik nakkutilliinissamillu pisussaaffimmik tigusinermi kommunit annertunerusumik suliassanik siunnersuutip pisussaaffilissagai Naalakkersuisut allappaat. Naalakkersuisut oqaatigaat nunaannarmi nakkutilliineq aningaasalersorneqarsimanngitsoq. Tassungali atatillugu Naalakkersuisut nalilerpaat:

Issuaaneq aallartippoq" kommunit pilersaarusiornerannut aamma nunaminertanik aqutsinerannut piumasaqaatit allannguuteqarnerat kommunini sumiiffinnillu pilersaarusiornerit kattunneqarnerisigut pilersaarusiornerup pisariillisaavigineqarnera suliassakillisitsissasoq" Issuaaneq naavoq.

Siunnersuummut nalinginnaasumik oqaaseqaatini Naalakkersuisut isumaqarput isumaliutigineqarsinnaasoq, siunissami kommunit Naalakkersuisullu akornanni isumaqatigiinniarnissani ataatsimoortumik tapiissutit qaffanneqarsinnaanerannik apeqqut ilaatinneqarsinnaasoq. Tamanna ataatsimiititaliamit tusaatissatut tiguneqarpoq.

3.2 Ataatsimiititaliap inaarutaasumik oqaaseqaatai

Siunnersuut suliarilluagaasoq kinguneqarluarsinnaasorlu siunnersuummillu matuminnga akuersissuteqarnermi kommunit eqaannerusumik pitsaanerusumilu pilersaarusiortarnermik illersorneqarsinnaasumik siunissami ingerlatsisinnaalissasut ataatsimiititaliaq pingaarnertut isumaqarpoq.

Siunnersuutip matuma siullermeerneqarnerani Inuit Ataqatigiit oqaaseqarnerminni apeqqutinik arlalinnik saqqummiussisimasut ataatsimiititaliap maluginiarpaa. Aappassaanerinissamut apeqqutit taakku Naalakkersuisunit akineqassasut ataatsimiititaliap qinnutigissavaa.

4. Ataatsimiititaliap innersuussutaa

Ataatsimiititaliap isumaqatigiittup siuliani allassimasutuut paasinnilluni siunnersuut akuersissutigineqassasoq innersuussutigaa.

 

	Godmand Rasmussen Siulittaasoq
Ole Thorleifsen		Jonathan Motzfeldt
Esmar Bergstrøm		Olga P. Berthelsen