15. august 2008 8. marts 2008

UKA 2008/58 UPA 2008/128

 

Peqqussutissatut siunnersuummut oqaaseqaatit

Nalinginnaasumik nassuiaatit

1. Peqqussutissatut siunnersuummut tunuliaqutaasut

Matumani siunnersuut saqqummiunneqarpoq Inatsisartunut aalajangiiffigisassatut siunnersuuteqartoqarmat Naalakkersuisut peqquneqassasut Nunatsinni suliffeqarfinnik ingerlatsinissamut tunniussisoqartillugu sulisartut inatsiseqartitsinermi illersugaanerat pillugu inatsisitigut maleruagassanik siunnersuuteqarnissaannik, taamatullu siunnersuutigineqartoq Inatsisartut 2006-imi ukiakkut ataatsimiinneranni oqaluuserisatut UKA 2006/55-itut aammalu aappassaaneerneqartoq Inatsisartut 2007-imi upernaakkut ataatsimiinneranni oqaluuserisatut UPA 2007/10-tut. Aalajangiiffigisassatut siunnersuut taamatullu Inatsisartut peqqussutissaattut matumani siunnersuut tunngavigalugit siunertarineqarpoq inatsisiliaasariaqartunik aalajangersaasoqarnissaa, tamatumani suliffeqarfinnik tunniussisarnerit aammalu tunniussinerit taamaattut ataatsimoorussamik isumaqatigiissutinut malitsigeratarsinnaasaat inatsisitigut aalajangersagaqartinneqarsinnaaqqullugit kiisalu sulisartut ataasiakkaat pineqartutigut isumannartumik inissisimasinnaanerat ikiorserneqarsinnaaqqullugu, pingaartumik namminneq suliaqarfigisaanni.

Aalajangiiffigisassatut siunnersuutip oqaluuserineranut atatillugu ilisimatitsissutigineqarpoq suliffeqarfimmik tunniussisarneq pillugu Danmarkimi inatsisitut taasaq, kingusinnerusukkut allannguutitalik, pilersoq naalagaaffiit ilaasortaasut suliffeqarfiit, inuussutissarsiutit inuussutissarsiutilluunniit ilaannik nuussisoqarneranut atatillugu sulisartut pisinnaatitaaffiisa nakkutigineqarnissaannut inatsisitigut qanillattornissamik EU-p peqqussutaa 77/187 naapertorlugu, kingusinnerusukkullu allanngortinneqartoq peqqussut 98/50 naapertorlugu, Nunatsinni atuutinngitsoq, soorluttaaq Nunatsinni suliffeqarfimmik tunniussisarnermi sulisartut inatsiseqartitsinermi illersugaanerat pillugu inatsisitigut allanik aamma maleruagassaqanngitsoq. Ilutigalugu tjenestemanditut atorfeqartinneqartunut atatillugu taaneqarpoq taakku pineqartutigut atugarisaat inatsisitigut aalajangersaaffigineqartut tjenestemandit pillugit inatsit malillugu.

Taamatuttaaq ilisimatitsissutigineqarpoq Namminersornerullutik Oqartussat aktiaatileqatigiiffinnik pilersitsinerannut atatillugu, assersuutigalugu KNI, Tele, RAL, AUL aamma INI, pinerit tamaasa inatsisiliortoqartartoq, ingerlatseqatigiiffimmik pilersitsineq pillugu, tassungalu atatillugu tjenestemandit ingerlatseqatigiiffinnut atukkiunneqartillugit periuseq aalajangersimasoq atorneqartartoq, soorluttaaq isumaqatigiissutit malillugit atorfeqartinneqartunut ingerlatseqatigiiffiillu pisiarineqarneranni ingerlatseqatigiiffinni pineqartuni sulisorineqartunut atatillugu pissutsit aalajangersaaffigineqartartut inatsisiliaq pineqartoq Namminersornerullutik Oqartussat ingerlatseqatigiiffiannik pilersitsinermut atatillugu aalajangiussaq tunngavigalugu. Ilutigaluguttaaq paasisatut taaneqarpoq suliffeqarfinnut namminersortunut atasumik inatsisitigut aalajangersagaqartoqanngitsoq.

Tamanna tunngavigalugu Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliap isumaqatigiissutip Inatsisartuni akueralugu aalajangiiffigisassatut siunnersuut ilalerpaa, soorluttaaq Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup oqaatigigaa taamanikkut Suliffeqarnermut Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanermut Pisortaqarfiusup sulissutigiumaaraa suliffeqarfimmik tunniussinermut inatsisip Nunatsinni aamma atuutilersinneqarnissaa.

Taamaakkaluartoq Suliassaqartitsiniarnermik inunnillu isumaginninnermik Kalaallit Nunaannut inatsit nr. 580, 29. september 1978-imeersoq naapertorlugu allassimavoq oqartussaaffik pineqartoq Kalaallit Nunaanni inatsisitigut namminerisamik aalajangersaaffigisassanngorlugu nuunneqartoq. Taamaattumik maleruagassat Naalagaaffiup oqartussaasuinit aalajangersaaffigineqartussaanngillat Kunngip peqqussuteqarneratigut, tamatumani inatsisiliaq pineqartussaq akerlianik Inatsisartunit aalajangersaaffigineqassammat Inatsisartut peqqussusiornerisigut. Naallu Danmarkimi inatsit atuuttoq Kalaallit Nunaannut atuuttuulersinneqarsinnaanngikkaluartoq matumani siunnersuutip imarisai maleruagassanit nunani allani atuuttunit annikitsuinnarmik allaanerussuteqarput, tamatumani siunnersuummik qanoq paasinnissinnaaneq annertunerpaartamigut tunngaveqarmat danskit inatsisaannik. Ilutigalugu maluginiarneqassaaq EU-p peqqussutaanut tunuliaqutarineqartumut pissutaammat nunani EU-mi ilaasortaasut amerlanersaanni suliffeqarnermi pissutsit atugarisallu inatsisiliornikkut aaqqissugaasarmata, Danmarkilu EU-mi ilaasortaasutut pisussaasariaqarsimammat peqqussut atuutilersitsivigissallugu, unnit Danmarkimi Kalaallit Nunaannilu suliffeqarnermi pissutsit atugarisallu aalajangersagaliuunneqartaraluartut suliffeqarnermi illuatungeriittut attuumassuteqartut akornanni isumaqatigiissuteqarnikkut.

2. Peqqussutissatut siunnersuummi immikkoortut pingaarnerit

a) Inatsit atuuttoq

Soorlu aallarniutigalugu taaneqareersutut Kalaallit Nunaanni suliffeqarfimmik ingerlatitsinissamut tunniussisoqartillugu sulisartut inatsiseqartitsinermi inissisimanerat pillugu inatsisitigut tamanut atuuttunik maleruagassaqanngilaq, pisortallu suliffeqarfiutaannut atasumik ataasiakkaanut inatsisiliortoqartarsimavoq pineqartut namminersortutut inatsisitigut tunngaveqalernissamut allanngortinneqarnerannut atatillugu, taamaasilluni inatsisiliat taakku isumaqatigiissutit malillugit atorfeqartinneqartut pillugit aalajangersaaffigineqartarlutik. Tassunga atatillugu inatsisiliorneq taaneqartutut pisoqarnerani tjenestemandit atorfeqartitaanerannut tunngasunik aamma ilaqartinneqarpoq, tamatumani pisariaqarsimallunilu pisariaqartarumaassajunnarsimmat tjenestemandit atorfeqartitaanerat pillugu aalajangersagaliortoqartarnissaa. Kingullermut taasamut atasumik naatsorsuutigisariaqarpoq apeqqut pineqartoq suliamut akilerneqartarnissamik inatsisitigut allaqqussassaanngitsumik tunngavigisassat malillugit aalajangersaaffigineqartariaqassasoq.

b) Siunnersuut

Siunnersuummi pingaarnertut siunertarineqartoq tassaavoq sulisartut suliffeqarfimmik tunniussisoqareernerata kingorna suliffeqarfimmik pineqartumik piginnittuulersumit aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisatigut allannguutitaqarfiunngitsumik atugaqartinneqarnissaat isumannaarniarneqassammat. Siunnersuut malillugu sulisartut suliffeqarfimmik tunniussisoqarneranut atatillugu inatsiseqartitsinermi illersugaanerat tamanut atuuttumik aalajangersaaffigineqassaaq, tamatumunnga ilaallutik pisortat ingerlataqarfiinik, suliffeqarfinnik il.il. naamminersortut inatsisitigut maleruagassaat malillugit ingerlatsilernissaannut allannguinerit. Siunnersuut malillugu aalajangersarneqarpoq sulisitsisoq sulisunik suliffeqarfiup tunniunneqarnera kisiat tungavigalugu soraarsitsisinnaanngitsoq, tamatumani aamma pineqarpata pisortat ingerlataqarfiannik namminersortunngorsaaneq imaluunniit imminut pigisunngortitsineq.

Ilutigalugu suliffeqarfimmik piginnittuulersoq siunnersuut malillugu pisussaatinneqassaaq sulisartunut piginnittuulerneq pillugu paasissutissiinissamik, aammalu tamatuma sulisartut atugarisaannut malitsigiumaagassai pillugit. Paasissutissiineq sulisut sinniisaannut taamatullu aamma sulisartunut tamanut apuunneqassaaq, paasissutissiisussaatitaanermullu ilaapput tunniussinermut/piginnittuulernermut pissutaasut, tunniussineq/piginnittuulerneq piffissami ullormilu qaqugukkut pissanersoq, aammalu sulisartunut inatsisitigut, aningaasaqarnikkut inuttullu atugarisatigut malitsigiumaagassaat, taamaatullu aamma pineqaatissiissutaasinnaasut, tunniussinermi/piginnittuulernermi imaluunniit allannguinermi sulisartunut sunniutaasussat.

Siunnersuut malillugu suliffeqarfimmik piginnittuulersup sulisartunik soraarsitsisinnaatitaanera killilerneqarpoq, tamatumani piginnittuulerneq soraarsitsinissamut naammaginartumik immini tunngavigineqarsinnaassanngimmat. Soraarsitsinerusariaqarsinnaasut aningaasaqarnikkut, teknikkikkut imaluunniit suliffeqarfiup aaqqissuussaaneranik allannguinernik tunngavilersorneqarsinnaasussaassapput, taamatullu sulisorineqartunut piumasaqaataasartunik allannguinernik. Ilutigalugu maluginiarneqassaaq sulisartut siunnersuut malillugu ataasiakkaatut atugarisaat inatsisitigut aalajangersaaffigineqassammata, taamaattumillu pineqaratik suliffimmik tunniussisup aamma piginnittuulersup akornanni pissutsit. Taamaattumik tamanut atuuttumik apeqqutaanavianngilaq suliamut attuumassuteqartut taakku arlariit akunnerminni suut isumaqatigiissutigisimasinnaaneraat, tamatumani siunnersuut malillugu aalajangersakkat taakkuussammata inatsisitigut aalajangersaasut, akerlianik taakku isumaqatigiissutaat malillugu sulisartut siunnersuummit pitsaanerusumik inissisimatinneqalersimanngippata.

Siunnersuutip atorneqarsinnaanissaanut tunngaviussaaq suliffeqarfimmik tunniussinerup kingunerissappagu sulisitsisup paarlanneqarnissaa, suliffeqarfimmik, suliffissuarmik taassumaluunniit ilaanik nuussisoqarnissaa aammalu nuussinerup isumaqatigiissuteqarnikkut imaluunniit inatsisiliornikkut pinissaa. Piumasaqaatigisat taakku pingasuiit ataatsimoortuupput, ima paasillugu siunnersuut atuutissanngimmat piumasaqaatit ilaat ataasiinnarluunniit naammassineqanngippat.

Siunnersuummi qitiusuuvoq suliffeqarfimmik piginnittuulersup tunniussisup sulisartunut ataasiakkaanut piffissami tunniussinermi pisinnaatitaaffigisaanik pisussaaffigisaanillu piginnittuulernermini inissisimalertarnissaa. Tamanna atuutissaaq apeqqutaatinnagu sulisartoq ataatsimoorussamik isumaqatigiissuteqarnersoq isumaqatigiissusiaqarnersorluunniit imaluunniit pisortat oqartussaasuinit aalajangersakkamik imaluunniit akuerisamik aningaasarsiat atorfeqarnerlu pillugit ataasiakkaanut isumaqatigiissusiortoqarsimanersoq.

Siunnersuutip qulequtarisaani taaguutip "sulisartup" atugaaneratigut siunertariniarneqanngilaq atugaanerusartumut "sulinermik inuussutissarsiutilik"-mut sanilliullugu assigiinngissitsinissaq. Killiliinissaq pisariaqassaaq Nunatsinni sulisartumik taaguutigitinneqartartumut allatigut aalajangersagaasimasut tunngavigalugit. Taamaakkaluartoq aamma tunngavigisariaqarpoq atorfeqartitsinermik inissisimasoqarnissaa, taamaasilluni sulisitsisoq ilitsersuisinnaatitaassuseqarluni sulisartup malitassarisassaanik, taamatullu qullersaaffeqarlunilu qullersaqartoqarluni, soorluttaaq sulisussaatitaassuseqarlunilu naalagarsiortussaatitaassuseqartoqarluni. Taamatuttaaq tunngavigitinneqartariaqarpoq aningaasarsiat A-tut isertitaasarnissaat, pineqartup moms´imik akileraartussaatitaasutut nalunaarsorsimannginnissaa, assersuutigalugulu pisortaq (direktøri) pineqarpat pingaaruteqangaatsiassaaq pineqartoq Kalaallit Nunaanni Inuussutissarsiutinik Nalunaarsuiffimmi taamaattuusutut nalunaarsorneqarsimanersoq. Immikkoortut assigiinngitsut tamakku naliliiniarnermi aalajangiisuussapput pineqartoq siunnersuut malillugu taaguummut "sulisartoq"-mut ilaatinneqarnersoq.

Taamaakkaluartoq nalorninartoqarsinnaavoq assersuutigalugu ima pisoqarpat pineqartoq suliffeqarfimmi tunineqartumi nalinginnaasumik sulisorineqariarluni suliffeqarfimmi tassani pigineqalertumi siulersuisuni siulittaasunngorpat taamatuttaarlu assersuutigalugu suliffeqarfimmik pigineqalertumik annertuumik piginneqataalerluni. Taamaattoqartillugu naatsorsuutigisariaqarpoq pineqartoq suliffeqarfimmi pissutsinut aammalu tassunga atasumik nammineq aningaasarsiaminut atorfeqarnermilu atugarisaminut atasumik ima sunniuteqaqataalertigissasoq pineqartoq siunnersuut malillugu sulisartutut isigineqarsinnaassanani. Taamatuttaaq naatsorsuutigisariaqarpoq sulisartoq aktianik qinigassaqarluni imaluunniit aktianik ikittuinnarnik aningaasarsiaqartitaasoq taakku tunngavigiinnarlugit sulisartutut inissisimanini annaasinnaassanngikkaa.

Siunnersuut aamma naatsorsuussaanngilaq, sulisartutut, suliffeqarfimmi pigineqalertumi atorfeqarnerminik ingerlaqqinnissamik kissaatigisaqanngitsumut atuuttussatut.

Tamatuma saniatigut maluginiarneqartariaqarpoq siunnersuut suliarineqarnikuummat inatsisiliatut pinngitsoorani malitassatut, taamaasillutik siunnersuummi aalajangersakkat sulisartumut ajoqutaasumik saneqqunneqarsinnaassanatik, aamma kingulliup taaneqartup tamanna akuersaarsimagaluarpaguluunniit, tamatumani Inatsisartut tunniussinermut/piginnittuulernermut atatillugu immikkut maleruagassanik aalajangersaanngippata, takuuk inatsisiliatut pinngitsoorani malitassat pillugit tunngavigisassaq (lex specialis princip) siusinnerusukkut taaneqartoq.

Soorlu aallarniutigalugu taaneqartoq siunnersuut suliarineqarpoq sulisartut suliffeqarfinnik tunniussisoqartillugu inatsiseqartitsinermi inissisimanerat pillugu danskit inatsisaat, takuuk inatsimmut nalunaarut nr. 719, 20. august 2002-meersoq tunngavigalugu, taamatullu aamma tunngaveqartoq EU-p peqqussutaanik. Siunnersuut Danmarkimi sulisartut suliffeqarfinnik tunniussisoqartillugu inatsiseqartitsinermi inissisimanerat pillugu inatsimmik qanoq paasinninnissamik tunngaveqarmat, paasinninnissamut paatsuungassutaasinnaasut Kalaallit Nunaanni eqqartuusseriaaseq atuuttoq malillugu inorsarfiuppata pineqartut danskit inatsisaat malillugu paasinninnissamut atorneqartut ujartuiffiusassapput Kalaallit Nunaanni pissutsit mianeralugit.

Ilutigalugu maluginiarneqassaaq pisortat suliaqarfiisa iluanni namminersortunngorsaanermut imaluunniit aktianik piginneqatigiiffiliortiternernut atatillugu pisariaqartarnikuunngimmat suliffeqarfinnik tunniussinermi sulisartut inatsiseqartitsinermi inissisimanerat pillugu inatsiseqarnissaq, tamatumani sulisorineqartut pisinnaatitaaffiinik illersuineq isumagineqartarmat inatsisiliat pineqartunut atuuttut aqqutigalugit, kingullermik atorneqartut Ilisimatusarfik aammalu aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinneq pillugit inatsisitigut. Tassunga atatillugu naatsorsuutigineqarpoq taamatut pisoqartillugu inatsisitigut immikkut aalajangersaasoqartarnissaa siunissami pisariaqartarumaassasoq, taamaasilluni inatsisiliaq kingullertut pineqartoq salliutinneqartussaasassammat inatsisiliaq pinngitsoorani malitassaq pillugu tunngavigisassap malitsigisaanik.

3. Pisortanut aningaasaqarnikkut aamma aqutsinikkut malitsigiumaagassai

Siunnersuut nalilerneqarpoq Namminersornerullutik Oqartussanut imaluunniit kommuninut aningaasaqarnikkut aqutsinikkulluunniit imaaliallaannaq malitseqarnavianngitsoq. Pisortanut siullernut taasanut atatillugu innersuussutigineqassaaq pisortat suliffeqarfiutaasa namminersortutut inatsisitigut tunngaveqalernissamut allanngortinneqarnerannut atatillugu inatsisiliatigut periusaasareersimasoq.

4. Inuussutissarsiutinik ingerlataqartunut aningaasaqarnikkut aqutsinikkullu malitsigiumaagassai

Assortorneqaannarsinnaanngilaq siunnersuutip inuussutissarsiutinik ingerlataqartunut aningaasaqarnikkut ataasiakkaatigut malitseqarsinnaajumaarsinnaanera, tamatumani suliffeqarfimmik tunniussisoqarneranut atatillugu soraarsitsinerit maanna aatsaat pisinnaasalissammata inatsisitigut tunngavilimmik, tamatumani sulisunik ikilileriniarneq tunngavilersorneqarsinnaatillugu teknikkikkut, aningaasaqarnikkut imaluunniit suliffeqarfiup aaqqissuunneqarneranut tunngasunik. Tamatuma saniatigut siunnersuut imaqarpoq suliffeqarfiit suliffeqarfimmik piginnittuulernermut atatillugu isumaqatigiissutinik akuersaarlutik malinnikkumanngitsut nalunaarutiginnittussaatitaanerannik. Paarlattuanik pissutsit piviusut tunngavigalugit tunngavilersuisoqarsinnaasorinanngilaq kalaallit sulisartut suliffeqarfimmik tunniussisoqarneranut atatillugu assersuutigalugu Danmarkimi sulisartunit ajornerusumik inissisimatinneqarnissaannik, paarlattuanimmi Danmarkimi inuussutissarsiutinik ingerlataqartut maleruagassat taamaattut malitassarereermatigik. Kalaallit Nunaanni suliffeqarneq annertungaatsiartumik kattuffilersuuffiummat procentinngorlugit naatsorsoraanni, siunnersuut inuussutissarsiutinik ingerlataqartunut toqqaannartumik sunniuteqangaarunanngilaq, tamatumani kattuffiit suli pisinnaasassammata sulisartut soqutigisaannik isumaginninnissaminnut.

5. Avatangiisitigut pinngortitamullu sunniuteqaataasinnaanera

Siunnersuut avatangiisinut pinngortitamullu sunniuteqaataassanngilaq..

6. Aqutsinikkut innuttaasunut malitsigiumaagassat

Siunnersuut naatsorsuutigineqanngilaq aqutsinikkut innuttaasunut malitseqarumaassasoq, taamaattorli naatsorsuutigineqarpoq kalaallit sulisartut suliffeqarfinnik tunniussisoqartarneranut atatillugu atugarisaat pitsanngortinneqassasut.

7. Naalagaaffimmut aamma namminersornermut sammisut

Siunnersuutip namminersornissamut sammisumik ineriartortitseqqinnermut imaaliallaannaq malitseqarumaarnissaa naatsorsuutigineqanngilaq.

8. Pisortat oqartussaasuinut soqutigisaqaqatigiinnullu tusarniaaneq

Peqqussutissatut siunnersuut piffissami 9. januar 2007-imiit 9. februar 2007-imut ukununnga tusarniaassutigineqarpoq:

Taamanikkut tassaasumut Inuussutissarsiornermut Pisortaqarfik
Taamanikkut tassaasumut Sulisoqarnermut Pisortaqarfik
Taamanikkut tassaasumut Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik
Taamanikkut tassaasumut Naalakkersuisut Allattoqarfiat, Inatsiseqarnermut Allaffik
Taamanikkut tassaasumut Aalisarnermut, Piniarnermut Nunalerinermullu Pisortaqarfik
Taamanikkut tassaasumut Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut
Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik
Taamanikkut tassaasumut Ineqarnermut Attaveqaateqarnermullu Pisortaqarfik
Sulisitsisut Peqatigiiffiat (GA)
Den Grønlandske Arbejdsgiverorganisation (ILIK)
SIK
PIP
ATTAVEQAAT (teleteknikerit)
Nunatta Eqqartuussivia
KANUKOKA
ASG
DJØF
NUSUKA
IMAK
KNAP
AK (Atorfillit Kattuffiat)
PK (peqqissaasut)
PPK (terapeut´it, juumuut, ergoterapeut´it)
Tusagassiortut Peqatigiiffiat (TP) (tusagassiortut aamma driftsteknikerit)
RAF 1917 (attaveqaaserinermik suliallit)
BAT Kartellet (sanasut tikisitat)
Klinikassistentit (Kigutigissaasut)
Sundhedskartellet
SSK (Sulisunik Siulersuisut Kattuffiat Nunatsinni)
HK-Stat – Handel og kontor (Naalagaaffimmi)
Ingeniørforeningen
Bygningskonstruktører
AC (akademikerit Nunatsinni)
Maskinmesterit
Aquttut Naalakkallu Kattuffiat 1966
Ansatte Arkitekters Råd
Radiotelegrafistforeningen af 1917
Økonomaforeningen i Grønland

Tusarniaanermut piffissaliussap qaangiunnerani tusarniaaffigineqartunit uku akissutissarsiffigineqarput:

Attaveqaateqarnermut Avatangiisinut Silaannaallu pissusianut Naalakkersuisoqarfik aamma KNAP nalunaarput siunnersuummut oqaaseqaatissaqaratik, AK-lli siunnersuut qujaruppaat. Taamatuttaaq SIK-p taavaa siunnersuut kalaallit sulisartut suliffeqarfinnik tunniussinermut atatillugu inatsiseqartitsinermi pitsanngorsaatinik ilaqarumaartoq, soorluttaaq SIK isumaqartoq siunnersuut tapersersornartuusoq taamatullu isikkoqarnermisut atortuulersinniarneqartariaqartoq. Taakku saniatigut Aningaasaqarnermut Nunanullu Allanut Naalakkersuisoqarfimmit akissuteqaatisisoqarpoq tusarniaanermut, taassumalu isumaqatigiissutinut immikkoortortaanit akissuteqaatisiat siunnersuummut ilanngunneqarput. Taamaattorli ilalerneqanngilaq kingulliup taasap kissaatigisaa, tassalu siunnersuummi § 1, imm. 1-imi oqaaseqatigiit aappaanni taasap, tunniussineq pillugu nassuiaasiineq aammalu erseqqissaaneq § 1, imm. 1-imi oqaaseqatigiit pingajuanniittoq namminersortunngorsaanermut tunngasoq peerneqartariaqarnerarluni aalajangersakkap oqaaseqatigiivini siullerni ilaatinneqareermat, tamatumani nalilerneqarmat eqqortuunerussasoq oqaaseq "tunniussineq" peqqussutertaviata oqaasiliornerani erseqissaavigineqarpat. Kingullertut kissaatigisamut pissutaavoq paasinarsarneqarumammat pineqanngimmat piginnittutut nikinneq, kisiannili sulisitsisutut nikinneq, aalajangiisuusussaasorlu siunnersuutip atuutsinnissaanut, soorluttaaq naapertuunnerpaasorineqartoq peqqussutip oqaasertaliornera erseqqissassallugu tunniussinermut aamma ilaatinneqarmat namminersortunngorsaaneq, soorluttaaq tamanna aamma peqqussutissatut siunnersuummik suliniuteqartoqarnissaanik aalajangiinissamut siunnersuummut tunngavilersuummi taaneqartoq. KANUKOKA tusarniaanermut akissuteqaammini aamma kissaateqarpoq tunniussinermut atasumik nassuiaatit matuma siuliani taaneqartut peerneqaannaqqullugit. Taanna eqqaassanngikkaanni KANUKOKA-p tusarniaanermut akissuteqaataani saqqummiussat siunnersuummut ilanngullugit suliarineqarput. Taamatuttaaq Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoqarfiup tusarniaanermut akissuteqaatai siunnersuummut ilanngullugit suliarineqarput, taamaallaat eqqaassanngikkaanni kissaatigisaqaraluarmat peqqussutip oqaasertaliornerani taaguut sulisartoq nassuiaaserneqassasoq, tamatumani naatsorsuutigisariaqarmat taguut sulisartoq qularnassammat qanoq paasineqarsinnaanerata annertunerusumik ajornartorsiutaasinnaanissaa, soorluttaaq apeqqut taanna § 1, imm. 1-imi oqaaseqatigiinnut siullernut nassuiaatini erseqqissaavigineqartoq.

Taamatuttaaq tusarniaanermut akissuteqaammik IMAK-imiit tigusaqartoqarpoq, taakkulu taavaat Namminersornerullutik Oqartussat aktianik piginneqatigiiffiini aalajangersakkanik isumannaarisoqartariaqartoq siunnersuut aamma ilaqartussanngorlugu aktianik tunniussisarnermik. "Suliffeqarfimmik" tunniussineq assersuutigalugu aktiaatit ilaannik aalajangiisuusunik pisussamut tunniussineq siunnersuummi ilaatinneqanngilaq, tamatumani sulisitsisumik nutaamik immini inissittoqarneq ajormat, inatsisitigut pisinnaatitaasoq pisussaatitaasorlu taama pisoqartillugu aamma taarserneqarneq ajormat. Taamaakkaluartoq ajornaquteqarnavianngilaq aktianik tunisisoqartillugu malitassatut isumaqatigiissutigigaanni suliffeqarfinnik tunniussinermi inatsit atuutsinneqassasoq, naak aktiat nalinginut tamanna qularnanngitsumik sunniuteqassagaluartoq, kisianni tamanna aamma taamaassaaq nassuiaat pineqartoq siunnersuummut ilanngukkaanni. Taakku saniatigut unammillersinnaassutsimut atatillugu nalorninartoqartinneqarpoq maleruagassiissagaanni nunani allani atugaasunit allaaneroqisumik imalimmik. Pineqartup saniatigut IMAK-ip kissaatigaa kommunit kattussuunneqarnissaannut atatillugu ilinniartitsisut inatsiseqartitsinermi inissisimanerat pillugu apeqqut qulaajarneqassasoq, ilanngullugu Inerisaavik-mi atorfeqartut inatsimmut ilaatinneqarnersut, soorluttaaq taaneqartoq kommunit kattussuunneqarnissaannut inatsisip aamma siunnersuutip akornanni naapertuutinngitsoqartoq. Naalakkersuisut tassunga atatillugu innersuussutigissavaat nalinginnaasumik nassuiaatini inatsisiliatut pinngitsoorani malitassat pillugit tunngavigisassaq (lex specialis princip), taamaasilluni sulisorineqartut illersugaanerat tunniussinernut imaluunniit aaqqissuussaaqqinnernut pineqartunut inatsisiliat atuuttut malillugit aalajangersaaffigineqartarlutik, assersuutigalugu RAL, Ilisimatusarfik aamma aaqqissuussaanermik iluarsaaqqinneq pillugit taamatut pisoqartarsimasoq, tassalu siunnersuummi aalajangersakkanit salliutinneqartussatut.

Taamatuttaaq tusarniaanermut akissuteqaammik GA-mit tigusaqartoqarpoq, taakkulu aallarniutigalugu taavaat siunnersuummi § 1, imm. 3 peerneqartariaqaraluartoq, tamatumani sulisartut illersugaanerat unammilleqatigiittoqartillugu ajornakusoortitsisinnaasarmat tigusinissamut akimik naleqquttumik isumannaariniarnissamut, akiligassaqarfiit sapinngisamik isumannaarniarneranni. Tassunga atatillugu malugeqquneqassaaq siunnersuummi § 1, imm. 3 naatsorsuussaammat siunnersuummi tunngaviusumik maleruagassiinermut, tassalu suliffeqarfimmik piginnittuulersoq piginnittuulernermi malitsigisaanik inissittassasoq tunniussisup tunniussinerup nalaani sulisartunut pisinnaatitaaffigalugillu pisussaaffigisaanut. Taamaakkaluartoq naatsorsuutigineqarpoq piginnittuulersup pingaarnertut maleruagassatut malittassagaa pisinnaatitaaffinnik pisussaaffinnillu aatsaat inississalluni akiliisiinnaajunnaarnermut atasumik nalunaaruteqarnermiit pilersussanut, tamannalu siunnersuutip ataatsimut tunngavissarisaanik annertuumik sakkukinnerulersitsinerussaaq. Aamma taamaakkaluartoq GA-p oqaaseqaatai tunngavigalugit imm. 3-mi pingaarnertut maleruagassamut sakkukilliliisoqarpoq, tamatumani oqaaseqaatigiit aappaattut nutaatut ilanngunneqarmat akiliisinnaajunnaarfiusumik tunniussinermut atatillugu aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisat atuuttut pillugit allannguutinik isumaqatigiissuteqartoqarsinnaanngorlugu, tamatumani isumannaarneqarsinnaappat illuatungaani tunniussisup piginnittuulersullu illuatungaanilu sulisartut aallartitaasa akornanni pineqartoq pillugu isumaqatigiittoqarsinnaanissaa, tamatumani siunertaralugu suliffeqarfimmik ajortumeeqqasumik ingerlatsiinnarsinnaanissamut tunngavissanik pilersitsinissaq, tamannami aamma sulisartut suliffeqarfimmi ingerlaqqittut soqutigisarissammassuk. Taamatuttaaq GA-p malugeqquaa siunnersuut illuatungeriit attuumassuteqartut akornanni illugiimmik naligiissitsiviusariaqartoq, taamatullu peqqussutissatut siunnersuummi erseqqissarneqartariaqartoq sulisorineqartoq atorfeqarnermut piumasaqaatinut tunniussinerup nalaani atuuttunut pituttorsimassasoq, taamaasilluni piginnittuulersoq ingerlatsinermik unitsitsinani suliffeqarfik tunineqartoq ingerlateqqiinnassammagu. Pisariaqartinneqarsimanngilaq aalajangersakkamik taamaattumik ilassuteqarnissaq, tamatumani tamanna allassimanngikkaluarluni siunnersuummi § 2, imm. 1-imeereermat, tunngaviusoq sulisartunut atorfeqarnermi atugarisat ingerlaannassasut piginnittuulersoqareernerata aamma kingorna atuuttutuulli sioqqullugu atugaareersutut. Ilutigalugu tamanna aamma ima isumaqarpoq sulisartut pisussaatitaassammata soraarnissamut piffissat kalerriussassat naapertortussaallugit, soorluttaaq sulisartut piffiit taakku iluanni pisussaatitaassasut atorfigisimaminnut suliassat isumaginissaannik, ima pisoqarsimanngippat sulinermi malittassat annertuutigut allannguuteqartut. Taakku saniatigut, sulisartoq aamma atorfeqarnini pillugu unitsitsiinnarsinnaanngilaq innersuussutigiinnarlugit sulinermi malitassat annertuutigut allannguuteqarsimanerat, pineqartut annertuutigut allannguinerit kalerriunneqarsimappata atuutilissasut sulisartumut piffissap soraarnissamut nalinginnaasumik kalerriunneqareertussap iluani, soorlu sulisartoq taamatut pisoqartillugu suliani ingerlatiinnartussaassagai piffissap soraarnissamut kalerriussassap naanissaata tungaanut, taamatullu kingorna soraarnissaminut, tamatumani kalerriussineq taamatut pisoqartillugu nalilerneqassammat kalerriussinertut neqeroorutitalimmik aammalu atorfinitseqqinneqarsinnaanermik allanik malitassaqartinneqarluni. Ilutigalugu tamanna aamma ima isumaqarpoq sulisartoq atorfeqarnerminik pissutissaqanngitsumik atorunnaarsitsippat, tamanna sulisitsisumit taarsiiffigineqarnissamik piumasaqaatitaqarfiusinnaammat. Taamaattumik illugiimmik pisussaaffeqartoqartariaqarneranik GA-mit kissaatigisaq siunnersuummi ilaatinneqareerpoq. GA-ttaaq inassutigaa piginnittuulersoq pisussaaffinnut soraarnerussutisiassanut akiliutissanut erngerluni inissittassanngitsoq, takukkit § 2-mut nassuiaatit, innersuutigineqarmat pineqartut ilaatigut piginnittuulersoqarnerata nalaani ilisimaneqarsinnaasassanngimmata, soorluttaaq aamma pineqarsinnaammata aningaasat ikigisassaanngitsut piginnittuulersup akiligassarilertussaasai. Taamaakkaluartoq GA-p inassuteqaatai malinneqanngillat, tamatumani soraarnerussutisiassanut akiliutit sulisartut aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisatigut atugaannut nalinginnaasunut ilaammata, taamatullu pineqartunit avaqqutsitsinissaq sulisartut illersugaanerannik annikillisaassammat. Suliffeqarfimmik piginnittuulersoq tassunga atatillugu taannaasariaqarpoq qaninnerpaasoq tunniussisumut isumaqatigiinniarnermini isumannaarisussaq paasissallugu pisisutut pisussaaffigisanik tigusinissaminik suliffeqarfimmik piginnittuulernerminut atasumik.

Taamatuttaaq GA-p kissaatigisamisut saqqummiuppaa siunnersuummi § 5, imm. 1 peerneqassasoq, imaluunniit allatut pisinnaagaanni oqaasiliorneqaqqissasoq piffissaliussat arlariit taanagit. Aalajangersagaq taaneqartoq tunngavigalugu annikitsuaraannarmik allannguuteqartinneqarpoq, tamatumani suli pingaartuutinneqarmat piginnittuulersoq isumaqatigiissutinut tunniussisup atsiorsimasaanut qanoq inissittassanersoq. Aalajangersakkami qisuariarnissamut piffissaliussanut arlariinnut atatillugu piginnittuulersoq isumaqatigiissummik pineqartumik atsioqataajumanngippat, imaassaaq aappaa qisuariaateqannginnermik nalinginnaasumik maleruagassaassasoq, aappaalu qisuariaateqarsinnaanngivinnermik maleruagassaq. Aalajangersagaq ima isumaqarpoq, soorlu aamma § 5, imm. 1-imut nassuiaatini taaneqartoq, piginnittuulersoq qanorluunniit pisoqarpat sapaatit akunneri pingasut tikillugit suliffeqarfimmik tigusereernermit utaqqisinnaasoq sulisartut kattuffigisaannut ilisimatitsissuteqarnissaminik isumaqatigiissummik pineqartumik atsiorumajunnaaratarsinnaanissaminik. Aalajangiisooqataasariaqartorli tassaasariaqarpoq piginnittuulersoq aalajangersagaq malillugu periarfissaqassammat naaggaarsinnaanisaminik, ilutigalugulu sulisartut illersugaassammata suliamik aaqqiagiinngissutit pillugit aaqqissuusseriaatsip iluani.

GA-p aamma kissaatigaa § 5, imm. 3 peerneqassasoq, tamatumani taallugu aalajangersagaq naapertuutinngitsoq, kinguneqarsinnaasorlu piginnittuulersup isumaqatigiissutinik arlalinnik sumorsuarmut isumaqatigiinniartariaqarnissaa. Taamaakkaluartoq nalilerneqarpoq aalajangersagaq sulisartunut pingaaruteqartuusoq suliffeqarfiat tunniunneqassappat isumaqatigiissuteqarfiginngisaannut, piginnittuulersorlu kattuffimmut allamut isumaqatigiissusiorsimappat suliat pineqartut pillugit. Aalajangersakkattaaq kingunerissavaa sulisartut pineqartut kattuffitsik aqqutigalugu piumasaqaateqarsinnaassammata piginnittuulersumut aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisat pillugit isumaqatigiinniartoqarnissaanik. Tassunga atatillugu malugeqquneqarpoq isumaqatigiinniartussaatitaanerup taaneqartup mattutinngimmagu ilutigalugu ujartuisoqarsinnaanera illuatungeriiusut akornanni suleriutsit malillugit aaqqiissutissarsiortoqarsinnaanissaa.

GA-ttaaq malugeqquaa direktørit (pisortat) sulisartunut ilaatinneqartariaqanngitsut, soorlulusooq pingaarnertut tunngaviusumik aamma maleruagassaasoq, takukkit nassuiaatini § 1, imm. 1-imut nassuiaatit, tamatumani direktørit sulisartutut aatsaat taaneqarsinnaassammata assersuutigalugu ima inissisimasoqarpat direktøri isumaqatigiissut malillugu atofeqartitaasoq, pineqartoq direktørip isumaqatigiissutaa malillugu ilaatinneqanngitsoq aammalu suliffeqarfimmik tunniussinermut ilanngullugu direktørip soraarnissaa pillugu immikkut isumaqatigiissusiortoqarsimanngippat, soorlu aamma taaneqartoq § 1, imm. 1-imut nassuiaatini.

 

Peqqussutissatut siunnersuummi aalajangersakkanut ataasiakkaanut nassuiaatit

§ 1-imut

Aalajangersakkami siunnersuutip atuuffia aalajangersarneqarpoq.

Aalajangersakkami imm. 1-imi oqaaseqatigiinni siullerni taaguutip "sulisartut" atorneqarnera killiligaavoq atuuttussanngorlugu inunnut peqqussut malillugu illersorneqartussanut, takuuk siunnersuummut nalinginnaasumik nassuiaatit. Kingullertut taasami erseqqissarneqarpoq killiliineq pineqartariaqartoq Kalaallit Nunaanni sulisartoq pillugu taaguummut atuuttut mianeralugit. Maleruagassat tunngavissiipput atorfeqartoqarneranik inissisimasoqarnissaa, taamatullu sulisitsisoq peqqusisinnaatitaassasoq sulisartup malittariaqagaanik, ilaassallutillu allassimanngikkualuarlutik qullersaasoqarneranut malittarinnittussaasoqarneranullu tunngasut, soorluttaaq sulisussaatitaasoqarlunilu naalagarsiortussaatitaasoqartussaassasoq. Sulisut siulersuisuni aallartitaat taakkulu sinniisussaat sulisartutut nassuiaatigineqartumut ilaatinneqassapput, naak siulersuisuni suliaqarnermik inissisimasuugaluarlutik. Inunnulli suliffeqarfimmik piginneqataasunut atatillugu ajornartorsiutaasoq ersarlunnerusinnaavoq. Taamaattorli inuit atorfinitsitsisarnermi inatsisitigut nalinginnaasumik maleruagassat naapertorlugit soraarsinneqarsinnaasut nalinginnaasumik maleruagassatut sulisartutut nassuiaatigineqartumut ilaatinneqassapput. Namminersorlutik inuussutissarsiutaateqartut suliffeqarfigisamut suliassanik suliaqartartut pineqartillugit nalinginnaasumik atorfeqartitaaneq pineqarnavianngilaq, pineqartut suliffeqarfimmik ingerlataqartarmata namminneq akilikkaminnik aningaasaqarnikkullu iluanaaruteqarniarnerminni annaasaqaatigisinnaasaminnik. Taamatuttaaq tamanna atuutissaaq inunnut suliffeqarfimmi siusinnerusukkut atorfeqartitaasimariarlutik kingorna namminersorlutik inuussutissarsiuteqalereernermik suliffeqarfimmik taassumaluunniit ilaannaanik piginnittuulersunut.

Siunnersuut tamatuma saniatigut taamaallaat aamma atuutissaaq sulisartunut piffissami tunniussinermi/piginnittuulernermi suliassaqarnerminnik isumaqatigiissuteqareersunut imaluunniit atorfeqareersunut.

Sulisartut illersugaanerat sulisartunut tamanut ukioqassutsit qanorlu sivisutigisumik sulereersimaneq apeqqutaatinnagit tamanut atuuppoq.

Taamatuttaaq siunnersuut pissutsit tunngaviusut naapertorlugit aamma atuussinnaasassaaq taartaasartunut, tamatumani pissutsit imaattarmata inuk taartaasartussatut atorfeqartinneqarpat tamanna immini tunngavilersuutaasinnaanngimmat siunnersuut malillugu sulisartutut isigineqannginnissaanik, soorluttaaq aamma tamanna atuutissasoq assersuutigalugu pisortat aningaasarsianut tapiiffigisaannik il.il. suliffimmik sungiusarnissamik isumaqatigiissutit tunngavigalugit atorfeqartitaasunut. Apeqqut tamanna aalajangiiffigineqassaaq atorfeqartitaanerup pineqartup sivisussusia tunngavigalugu, tamatumani piviusut tunngavigalugit pissutsit imaannersut nalinginnaasumik atorfeqartitaanertulli nallersuunneqarsinnaasumik inissisimasoqarluni.

Direktørit (pisortat) pingaarnertut maleruagassatut taaguummut sulisartumut ilaatinneqassanngillat.

Tassunga atatillugu malugeqquneqassaaq assersuutigalugu pisortat ingerlataqarfiini qullersaanerpaasoqarsinnaammat forstanderitut, inspektøritut aamma qullersatut il.il. inissisimasunik, taamatullu tunngaviatigut sulisartumik taaguummut ilaatinneqassallutik pineqartut aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisatigut namminneq killilimmik sunniuteqarsinnaasarmata.

Sulisartutut inissisimanissamut piumasaqaat aamma atuuttussaassaaq tunniussineq sioqqullugu kingornalu, taamaasilluni direktøri tunniussinerup kingorna sulisartutut ingerlaqqittoq siunnersuut malillugu pisinnaatitsissuteqarsinnaassanani, soorluttaaq suliffeqarfimmik piginnittoq tunniussinerup kingorna suliffeqarfimmi sulisartuuleruni siunnersuummut aamma ilaatinneqarnavianngitsoq.

Imm. 1-imi oqaaseqatigiinni siullerni siunnersuutigineqarpoq peqqussutissatut siunnersuut atuutissasoq suliffeqarfinnik tunniussisarnermut atatillugu, imm. 1-imi oqaaseqatigiit aappaanni erseqqissarneqartoq tunniussineq/piginnittuulerneq qanoq paasisariaqarnersoq. Tassunga atatillugu piumasaqaataavoq inuttut imaluunniit inatsisitigut pisinnaatitaasumik pisussaatitaasumillu nutaamik piginnittoqalersimassasoq. Taamaasilluni siunnersuut atuutissaaq isumaqatigiissusiamut ilaatillugu imaluunniit inatsisiliornikkut inuttaanik imaluunniit inatsisitigut pisinnaatitaasumik pisussaatitaasumillu suliffeqarfiup ingerlanneqarneranik akisussaasumik taamatullu sulisitsisutut sulisartunut pisussaaffigisassat pissutigalugit tigusisussamik paarlaattoqartillugu, tamannaallunilu tunngaviusunut aalajangiisuusoq tunniussinerup/pisinerup siunnersuummut ilaatinneqarneranut. Tassunga atatillugu piumasaqaataavoq suliffeqarfimmik piginnittumiit piginnittussamut allamut nuussisoqarsimanissaa, soorluttaaq "piginnittoq" taannaassasoq inuttut imaluunniit inatsisitigut pisinnaatitaallunilu pisussaatitaasuusoq, suliffeqarfimmut inatsisitigut akisussaasutut. Tunngaviatigut apeqqutaasussaanngitsutut nalilerneqarpoq tunniussineq/piginnittuulerneq qanigisamut pinersoq, pineqartut inuttut inissisimasuugaluarpata imaluunniit tunniussineq/piginnittuulerneq inatsisitigut pisinnaatitaallutillu pisussaatitaasut akornanni pigaluarpat, assersuutigalugu ingerlatseqatigiiffinnit, ingerlatseqatigiiffittut piginnittutut ingerlatseqatigiiffittullu pigisatut imminnut attuumassuteqartutut.

Soorlu taaneqareersutut tunniussineq pissaaq isumaqatigiissusiornikkut imaluunniit inatsisiliornikkut. Kingullertut taasaq aatsaat pisussaassaaq pisortat suliffeqarfiutaat namminersortutut inatsisitigut tunngaveqalerluni allanngortinneqarpat, takuuk nassuiaatini imm. 2.

Siunnersuulli naatsorsuutigineqarpoq atorneqarajunnerusassasoq pisinissamik nalinginnaasumik isumaqatigiissutinut atasumik piginnittuulersoqartillugu. Tassunga atatillugu najoqqutarisassanik piumasaqaatitaqartitsisoqanngilaq, tamatumani oqaasertalinngikkaluarlugu tunniussinissamik isumaqatigiissut pissutsit tunngavigalugit siunnersuummut ilaassammat, tamatumanilu tunniussineq piviusunngortinneqassappat ingerlatsineq ingerlaqqiinnartussanngorlugu. Taamaattumik suliffeqarfimmik inummit imaluunniit inatsisitigut pisinnaatitaasumit pisussaatitaasumilluunniit ingerlateqqinneqarpat, apeqqutaanani isumaqatigiissummik imaluunniit tunniussinermik immikkut takutitsisoqarsinnaanersoq, tamanna siunnersuummut aamma ilaatinneqarsinnaassaaq. Aalajangiisuusussaq tassaasariaqassaaq sulisitsisutut ilumut paarlaattoqarnersoq aammalu suliffeqarfiup "nuunneqartup" ilisarnaatini atuinnarneraa.

Taamaasilluni aamma isumaqatigiissuteqarnikkut tunniussisoqarlunilu piginnittuulersoqarsimassaaq tunniussinermut/piginnittuulernermut atatillugu akiliuteqartitsisoqanngikkaluarpalluunniit, tamatumani tunissutitut ittumik tunniussineq imaluunniit aningaasaateqarfimmut tunniussineq siunnersuummut aamma ilaatinneqarmata. Akerlianik isumaqatigiissusiatut taaneqarsinnaassanngilaq tunniussineq kingornussatut pippat, tamatumani kingornussisoq kingornussarsititsisup pisinnaatitaaffigisai pisussaaffigisaalu maleqqiinnartussaassammagit.

Tamatuma saniatigut siunnersuutigineqarpoq utertitsineq aamma tunniussinermut/piginnittuulernermut taaguummut ilaatinneqassasoq. Tamanna pisinnaasassaaq pineqartup suliffeqarfini tunereeraluaraa piginnittuulersup suliffeqarfik akilersinnaasimanngippagu, taamaasilluni piginnittuulersup tunniussisullu akornanni isumaqatigiissuteqartoqassalluni tunniussisup suliffeqarfik uterteqqissagaa, taamatullu suliffeqarfik ingerlateqqilerlugu. Taamatuttaaq attartuinermik attartortitsinermillu isumaqatigiissutit tunniussinermut/piginnittuulernermut taaguummut ilaatinneqarsinnaassapput, pingaartumik pineqartumik piffissami sivisuumi atuuttussatut isumaqatigiissusiaasimappata, piginnittuulernermut tarsiullugu atorneqartussatut, aammalu pineqartup isumaqatigiissusiortup suliffeqarfimmi sulisartoqatigiiaanut sanilliullugu piginnittup sulisitsisutut inissisimanera tiguppagu.

Tunniussinerup/pisinerup isumaqatigiissusiornikkut imaluunniit inatsisiliornikkut pisarnissaat isumaqarpoq suliffeqarfittut kattunnerit siunnersuummut aamma ilaatinneqartut, tamatumani kattunneq isumaqatigiissutitut inatsisitigut iliuusaassammat. Tassunnga atatillugu maluginiarneqassaaq aktianik imaluunniit piginneqataassutinik piginnittuulerneq aamma tunniussineq aalajangersagaq malillugu tunniussinertut/pisinertut ilaatinneqassanngimmata.

Attartortitsineq pineqartillugu maluginiarneqassaaq taamaattut aalajangersakkamut ilaatinneqassammata ima pisoqarpat attartortup attartortitsinermik isumaqatigiissutip atorunnaarnerani suliffeqarfiup piginnittuatut inissisimanini annaappagu allallu taamatut inissisimaneq tiguppagu attartortitsinermik nutaamik isumaqatigiissusiorneq naapertorlugu. Taamatut pisoqartillugu naliliiniarnermi qitiutinneqassaaq tunniussisoqarnersoq/piginnittuulersoqarnersoq, ingerlatsineq annerusumik kipitinnagu nangeqqinneqarnersoq, taamatullu atuuttussamik piginnittumiit attartortumut tunniussinermut atasumik aammalu attartortumiit attartortuulersussamut tunniussinermut atasumik.

Suliarinnittussarsinikkut tunniussineq aalajangersakkamut aamma ilaatinneqassaaq imaalillugu suliarinnittussarsiaritinneqartut tassaappata kiffartuussinerit imaluunniit suliassat allat aalaakkaasut, allannguinissap tungaanut pisortat oqartussaasuinit imaluunniit sulisitsisumit namminersortumit isumagineqartut. Taamatut pisoqartillugu aalajangiisuusartussaq tassaassaaq suliassat imaluunniit kiffartuussinerit suliarinnittussarsinissap tungaanut assinganik isumagineqartartussat. Ima pisoqarsinnaammat suliarinnittussarsineq piffissami aalajangersimasumi isumagineqartussatut killeqarluni, tamannali immini aalajangiisuussanngilaq pineqartut aalajangersakkamut ilaatinneqarnerannik naliliiniarnermi, soorluttaaq taamaattut aalajangersakkamut ilaatinneqaqqissasut isumaqatigiissut atorunnaarpat suliassallu suliassiisumut utertinneqarpata, taassuma ingerlatsinermik nammineq nangitsivigisassaatut imaluunniit allamut tunniunneqarneranut.

Taamatuttaaq suliarinninnissamut isumaqatigiissusiornermut atatillugu tunniussisoqassaaq/piginnittuulersoqassaaq, tamatumani suliassaq ingerlatarisarluunniit "suliffeqarfittut" taassumaluunniit ilaatut suliarinnittussamut isumaqatigiissusiornikkut nuussinertut taaneqarsinnaappat. Assersuutigalugu ingerlatarisartakkamik pioreersumik, tunniussisumit tunniussinissaq tikillugu ingerlanneqartunik, tunniussisoqarpat suliffeqarfimmik tunniussisoqarsimassaaq aalajangersakkamut ilaatinneqartumik. Akerlianik ingerlataq nutaarluinnaq ingerlanneqarsimanngitsoq pineqarpat, taanna aalajangersakkap avataaniissaaq.

Suliarinninnissamut isumaqatigiissummik ingerlareersumik inaarsaaneq tassunga atatillugu suliffeqarfimmik tunniussinertut, aalajangersakkap iluaniittutut, isigineqarnissaa qularnarpoq, taamaalilluni pingaarnertut sulisussarsiarineqartoq, suliasseqqitami suliassanik inaarsaasoq, aalajangersakkap avataaniissaaq, imaassimappat pingaarnertut sulisussarsiarineqartup suliasseqqitami suliassai kisiisa inaarsarniarai, tassalu siunertarinagu kingullertut taaneqartup suliffeqarfiata ilaanik ingerlatseqqinnissaq. Kingullertut taasaq tunngavilersorneqarsinnaavoq imaassammat pingaarnertut entreprenørip assersuutigalugu ikorfartortitut entreprenørerisami pigisai aalaakkaasut imaluunniit sulisorisai tigunianngikkai.

Taamatuttaaq aamma taaneqarsinnaapput pingasuittut inissisimasartut, tamatumani piginnittoq suliassamik suliffeqarfimmut piffissamut aalajangersimasumut suliarinnittussarseriarluni nutaamik suliariumannittussarsioreernerup kingorna suliassamik pineqartumik suliffeqarfimmut nutaamut tunniussilluni. Taamaattoqartillugu qularnassaaq suliffeqarfiit taakku marluk akornanni isumaqatigiissusiatigut allatigulluunniit attuumassuteqartoqarsinnaanissaa, nalinginnaasumik unammilleqatigiittuussajunnarsimmata. Pineqarpatalumi sulisuusussat taakkuusut assingi, tamanna tunngaviussaaq suliffeqarfimmik tunniussinertut, taamatullu aalajangersakkamut ilaatinneqartutut, soorluttaaq aamma aalajangiisooqataassasoq suliassamik tigusinissaq sioqqullugu suliffeqarfiit taakku marluk akornanni attaveqartoqarsimanersoq aammalu suliffeqarfiup nangitsisussap atortussat allalluunniit pigisat aalaakkaasut aalaakkaanngitsulluunniit ilanngullugit tigusimanerai. Taamaattumik apeqqut aalajangiiffigineqassaaq nalilerlugu suliffeqarfiup atorunnaartup aamma suliffeqarfiup nangitsisup akornanni pisarialimmik assigiissuteqartoqarnersoq. Akerlianik suliffeqarfiup nangitsisup ingerlatarisaanut atatillugu pineqartoq tassaassaaq suliffeqarfik nutaaq, taamatullu aalajangersakkap iluaniinnavianngitsoq, tamatumani suliffeqarfimmik tunniussisoqarsimanavianngimmat.

Aamma siunnersuummi § 1, imm. 1 oqaaseqatigiit siulliit malillugit pineqartussaq tassaatinneqarpoq "suliffeqarfimmik taassumaluunniit ilaanik" tunniussineq. Taamaattumik aalajangersagaq ima paasineqassaaq taaguutigitinneqartumi suliffeqarfiit assigiinngiiaat tamarmik pineqarmata, namminersortuuppata aamma pisortanit pigineqarpata, apeqqutaatinnagu suliffeqarfimmik inuttut pigisatut, ingerlatseqatigiiffimmi imaluunniit peqatigiiffitsigoortumik allatigulluunniit suliffeqarfilioriaatsitigut ingerlanneqarnersoq, taamatullu annertuutigut nalornissutigineqarsinnaasunik pilersitsiviunissaa tunngavissaqassagunarani.

Akerlianik ajornakusoorsinnaassaaq aalajangerniassallugu "taassumaluunniit ilaanik" qaqugukkut atuuttuussanersoq. Siunnersuummi malillugu aalajangersagaq aamma atuuffiusussaavoq tunniussineq ingerlatarisamut taamaallaat atuukkaluarpalluunniit, suliffeqarfimmut aqqutissarsiviusumik pissarsiviusumillu taamaallaat atugassatut, soorluttaaq aalajangiisuunngitsoq ingerlatarisap assersuutigalugu suliffeqarfiup siunertaanut atasumik pisariaqarnissaa imaluunniit ingerlatarisap tunniussisumut taamaallaat iluaqutaajumaarnissaa. Tassunga atatillugu tunngaviatigut apeqqutaanngilaq sulisitsisooqqaartup suliffeqarfigeriikkani ingerlateqqinneraa unitsinneraaluunniit, tamatumani aalajangiisuusoq tassaassammat nuussineq tunngavigalugu ingerlatarisartakkanik imaluunniit ingerlatanik arlaatigut nuussisoqarnersoq sulisitsisorilikkamut, ataatsimik amerlanerusunilluunniit atorfeqartitaqartumut. Piffissamulli tunngassuteqartut aamma aalajangiisooqataasinnaapput, tamatumani aaqqissuussinerit nuunneqartut piffissap sivisuup ingerlanerani atorunnaarpata, taamatullu tunngaviusinnaalluni piginnittuulersumut atatillugu pineqassasoq suliffeqarfimmik nutaamik aallarniineq, taamaattumillu aamma suliffeqarfiup atorunnaartup ingerlatarisartagaanik ingerlatarisartagaanilluunniit tunniussineq, takukkit matuma kinguliini taasat piffissamut tunngassuteqartut pillugit malitassat. Taamatuttaaq sulisartut illersorneqarnissaannut atatillugu suliffeqarfiup ilaanik tunniussineq siunnersuut malillugu suliffeqarfimmik ilivitsumik tunniussinertut naleqqersuunneqartarpoq.

Suliffeqarfiup ilaanik tunniussisoqarnersoq pillugu apeqqummik nalornisoortoqartillugu tamanna aalajangiiffigineqartariaqarpoq pineqartoq pillugu aalajangersimasumik naliliinikkut, ilaatigut ingerlatarisamut tunniunneqartumut atatillugu sulisunik ilaqartitsisoqarnersoq aammalu ataatsimoorussamik naliliinermi pissusissamisoortutut nalilerneqarsinnaanersoq taakku ingerlatarisat tunniunneqartut ilaannut ilaatinneqarnissaat. Aalajangersagaq naatsorsuutigineqarpoq suliffeqarfiit ilaannik teknikkikkut, inigisamigut imaluunniit suliffissaqartitsinikkut malitassat sulilu ingerlanneqartunik tunniussisoqartillugu atorneqarnerusassasoq. Aalajangiinissamut qitiusussatut maluginiagassaavoq siunnersuut ataatsimut isigalugu aatsaat atorfissaqalersarmat suliffeqarfik tunineqartillugu. Taamaattumik suliffeqarfimmik tunniussineq isumaliortaatsimut naleqquttumik nalileraanni tassaasariaqassaaq aningaasaqarnikkut aaqqissuussiviusoq, nuussereernerup kingorna allanit nakkutigineqalersoq. Taamaattumik aalajangiisuusumik malitassarisariaqartoq tassaasariaqassaaq pineqartoq tunniunneqartoq aningaasaqarnikkut ingerlassaassasoq, tunniussereernerup kingorna suliassat tunngavigalugit naliliigaanni suussutsimigut allannguiffiunngitsoq, imaappoq tunniunneqartup suliassarisartagai, sulisui, atortui, nunami sumiiffigisaa pineqartup isumagisassarisai il.il. Allatut oqaatigalugu naliliineq katigunneqassaaq suliffeqarfiup suliffissuulluunniit sorliup pineqarnerannut apeqqummut, qanoq pigisanik aalaakkaasunik piginnittuulersoqarsimaneranik, assersuutigalugu illuutinik aamma pigisanik nuunneqarsinnaasunik, pigisanik aalaakkaanngitsunik, piginnittuulersup sulisorineqarsinnaasut amerlanersaannik tigusineranik, ingerlatarisartakkat tunniussineq sioqqullugu tunniussereernerullu kingorna ataatsimut nalilerlugu taakkuuginnarnerannik aammalu suliffeqarfiup ingerlatsinerata tunniussinermut atatillugu unitsinneqarsimasinnaaneranik.

Suliffeqarfiup suussutsiminik tigumminniinnarneranik naliliinissamut atatillugu aallaqqaammut naapertuutissaaq aalajangeriissallugu suliffeqarfik pineqartoq suunersoq aammalu suliffeqarfittut ingerlatarisartagai suunersut. Tassunga atatillugu assersuutigalugu nioqqutissiorfiup annerusumik ilisarnaatigissavai pigisat aalaakkaasut, soorlu maskiinat, akerlianik eqqiaasoqarfiup nalinginnaasumik ilisarnaatiginerussallugit sulisorineqarsinnaasut, atorfeqartitani. Tamatuma kingunerissavaa tunngavissarititaasut matuma siuliani taariikkat sutigut pingaarnersiorfigalugit naliliiniarnermut apeqqutaassammat tunniussinermut apeqqutaasimanersoq ingerlatarisartakkat suut pineqartuuneri, aammalu suliffeqarfimmi pineqartumi nioqqutissioriaatsit imaluunniit ingerlatseriaatsit suut atorneqartarnersut. Imaappormi aningaasaqarnikkut ingerlassaq suliaqarfiusartut ilaanni ingerlanneqarsinnaasarluni atortunik tigussaasunik tigussaanngitsunilluunniit annerusumik atugaqanngikkaluarluni, taamaattumillu tunniussinermut atatillugu tamakku amigaataagaluarpataluunniit tamanna aalajangiisuusariaqassanani ingerlassap tunniussereernerup kingorna attatiinnarneqarnissaanut.

Taakku saniatigut, tunniussinissamik erseqqissumik isumaqatigiissuteqartoqartinnagu, pingaarnerutinneqarsinnaavoq suliffeqarfiup pineqartup ilaa tunniussereernerup kingorna pisarnermisut ingerlaqqiinnarnersoq imaluunniit tunniussineq pinersoq ingerlatassamik allamik aallarniinissaq siunertaralugu. Kingullermut taasamut atatillugu tunngaviusinnaavoq assersuutigalugu illuutinik imaluunniit pequtinik il.il. piginnittuulersoqarsimanersoq ingerlatarisartakkani allarluinnaqqinnaamut atugassanik. Suliffeqarfiulli immikkoortuata pineqartup ingerlatarisartakkaminik tunniussereernerup kingorna annerusumik allannguutitaqanngitsumik ingerlateqqiinnarpagit, tamanna tunngaviussaaq pineqartup aalajangersakkamut ilaatinneqarnissaanut, ingerlatarisartakkat nuunneqartut annertussuserisaat apeqqutaatinnagu.

Suliffeqarfiup annerusumik ilisarnaatigitillugit maskiinaqarnini allatigullu ingerlatsinermut atortussat pingaarnerutinneqarsinnaavoq tunniussinermut atatillugu taamaattumik maskiinanik allatigulluunniit ingerlatsinermut atortunik tunniussisoqarsimanersoq tunniussisumiit piginnittuulersumut. Tamanna pisimappat naliliinermi tunngavissaanerulissaaq tunniussat pineqartut aningaasaqarnikkut aaqqissuussiviusuunersut, taamatullu suliffeqarfiup suussusianik atuiffiujunnaarnersut, taamaappallu aalajangersakkamut ilaatinneqartussaassallutik. Akerlianik paasisatut aamma inaarneqarsinnaavoq ingerlatsinermi atortut aalaakkaasut suliffeqarfiup pingaarnertut ilaanut ilaappata, taakkulu tunniussinermut atatillugu nuunneqanngippata, tunngavissaassammata suliffeqarfiup suussusiata attatiinnarneqarsimannginneranut.

Suliffeqarfiup ingerlatarisartagai annerusumik pisinnaatitaaffinnut aalaakkaanngitsunut tunngaveqarsimappata, assersuutigalugit nioqqusiamik nutaamik illersuutinik, nioqqussiat ilisarnaataannik, tutsuiginassutsinik assigisaannillu, naliliiniarnermi qitiutinneqassaaq suliffeqarfiup ilaanik tunniussinermi pigisanik nalilinnik taamaattunik tunniussisoqarsimanersoq.

Pingaartumik ingerlatarisartakkat tunniunneqartut annerusumik pisuuppata sulisoqatigiit kiffartuussisarnermik suliaannik imaluunniit sulisutigut allatigut isumagisartakkanik, sulisunik pineqartunik sulisitsisunngortumut tunniussineq naliliinissami aalajangiisuussaaq suliffeqarfimmik tunniussisoqarnersoq. Imaappat piginnittuulersup sulisinnaasut suliffeqarfiup suussusianut ilisarnaataasut amerlanersaat sulisorilerai, sulisorisallu tunniussereernerup kingorna pisarnermittut suliaqaannassasut, taamatullu piginnittuulersut ingerlatarisartagariikkat ingerlateqqiinnarnagit, kisiannili aamma sulisorisat amerlanerpaartaannik piginnaasaqarfigisaannillu, tunniussisup suliassatut immikkut isumagisartagaanik, erseqqissumik tunngavissaasinnaassaaq tunniussisup suliffeqarfiutaata ilaanik tunniussisoqarsimaneranik apeqqutaatinnagu tunniussisoq ingerlatarisarereertakkaminik ingerlassiinnarnersoq. Taamatuttaaq aamma mattunneqarsinnaanngilaq tunniussisoqarsimanera aamma pineqarsinnaammat unnit tunniussineq sulisunut ikittuinnarnut attuumassuteqaraluarpat, pingaartumillu tamanna atuutissalluni suliffeqarfiup suussusia attatiinnarneqarpat. Assersuutigalugu eqqiaatileqatigiiffiup ingerlataqarfimmik eqqiaasarneq eqqiaatileqatigiiffimmit allamit tiguppagu, taamatullu eqqiaasutut ikiortit marluk eqqiaatileqatigiiffimmi atorfeqarfeqarfigeriikkaminni suliarisartakkatik ingerlateqqiinnarlugit, suliffeqarfiup suussusia taannaassaaq eqqiaatileqatigiiffinngortoq pisussaassalluni ilaatigut isumaqatigiissummik eqqiaatileqatigiiffioreersimasup atsiugaanik malinninnissamik.

Suliffeqarfiup suussutsiminik attassiinnarsimaneranik naliliiniarnermi aamma pingaaruteqassaaq piginnittuulersup tunniussisup pisisartuinik tigusisimanersoq, tamanna kingullermut taasamut tunngaviussalluni suliffeqarfiup allanngortinnagu ingerlateqqiinnarneqarnissaanut. Tamatumunnga atasumik naliliiniarnermi ilassutitut aamma qitiusumik apeqqutaassaaq, assersuutigalugu avammut kalerriivissiortigoorlugu (annonce) nalunaarutiginnittoqarsimanersoq taallugu suliffeqarfik tunniunneqarsimasoq taaguutsit assersuutigalugit "ingerlatsisutaarpoq", "piginnittoq nutaaq", "ingerlateqqinneqarpoq" il.il. atorneqarnerannik, soorluttaaq tunniussisumit inassuteqaat soorunami takussutissaassalluni suliffeqarfimmik ingerlatitseqqiisussamut tunniussisoqarsimasoq.

Akerlianik pineqarpata pigisanik nalilinnik ataasiakkaanik tunniussineq, taamatullu inuit akuusut assiginngippatigit, soorluttaarlu suleriutsinillu imaluunnit nioqqutissianik tunniussinermi annertuumik allannguisoqarsimappat, qularnarpoq tamatuma suliffeqarfimmik pineqartumik tunniussisoqarsimaneranik taasaqartoqarsinnaanissaa.

Taamatuttaaq piffissalersuutigisat aamma apeqqutaasinnaapput. Suliffeqarfiup tunniunneqartup aamma pigineqalertup akornanni suussutsimik assigiittoqarpat imaluunniit suliffeqarfik "nutaaq" ingerlatsinini piffissamut pisumut sanilliullugu nangippagu suliffeqarfiup "pioreeraluartup" atorunnaarnera malitsigiinnavillugu, pisut tunngavigalugit nalinginnaasumik imaattoqarsinnaassaaq siunnersuut matumani aamma atuutissalluni. Akerlianik, suliffeqarfiup atorunnaartup atorunnaareernerata kingorna piffissaq sivisooq ingerlareersimappat suliffeqarfiup nutaap aallarnisarneranut imaluunniit suliffeqarfioreersimasup ingerlatarisartagaanik nangitsinerup taamaalereernerup kingorna, taakku tunngaviunerussapput pineqartoq tassaassasoq suliffeqarfimmik nutaamik aallarniinermik, taamatullu pineqassanani suliffeqarfimmik tunniussisimaneq, apeqqutaanani aamma suussutsimik assigiittoqarnersoq, akerlianik paasissutissaateqartoqanngippat tunngavissaasinnaasunik pineqartup isumaqatigiissutigeriikkatut tunisaaneranik. Assersuutigalugu, suliffeqarfiup, pioreersup ingerlatarisartagaani, sivikitsumik sulinngiffeqartoqareernerata imaluunniit sapaatip akunnerata naanerata kingorna erngerluni nangippagit, tamanna tunngaviussaaq suliffeqarfimmik ingerlanneqartumik piginnittuulersoqarsimasoq.

Siunnersuutip nunap sumiiffianik atuuffigisassaanut atatillugu, siunnersuummi § 1, imm. 1-imi oqaaseqatigiinni siullerni taaneqarpoq siunnersuut atuutissasoq Kalaallit Nunaanni suliffeqarfinnik tunniussinermi. Taamaalilluni siunnersuummut atuuffiussaaq suliffeqarfinnik Kalaallit Nunaanni tunniussaasunut, apeqqutaatinnagu piginnittoq pineqartoq nunami allami najugaqartuunersoq. Akerlianik, siunnersuut atuuffiussanngilaq suliffeqarfimmik nunami allami piginnittumut Kalaallit Nunaanni aalajangersimasumik najugaqarluni tunniussisumut. Taamatuttaaq ilisimatitsissutigineqarsinnaavoq Europami nunat arlalissuit pisussaatitaammata suliffeqarfinnik tunniussisoqartillugu sulisartut inatsiseqartitsinermi illersugaanerat pillugu maleruagassat taamaattut pisussaaffeqarfigimmatigik EU-mit maleruagassiaq tunngavigalugu, soorluttaaq Danmarkimi inatsisiliaq atuuttoq suliarineqarsimasoq maleruagassiaq taasaq kingulleq tunngavigalugu.

Taaneqartut saniatigut siunnersuummi § 1, imm. 2-mi oqaaseqatigiit siulliit malillugit taaneqarpoq siunnersuummi pineqartut tassaasut suliffeqarfiit namminersortut taamatullu aamma pisortat suliffeqarfii, taamatullu matuma siuliani taaneqareersutut tamanna ima paasineqassasoq mianerineqassanani suliffeqarfik qanoq aaqqissuussamik ingerlanneqarnersoq. Taamaasilluni siunnersuutigineqarpoq siunnersuut atuutissasoq suliffeqarfinnik tunniussinernut tamanut, apeqqutaatinnagu suliffeqarfik pineqartoq suliassanik sunik ingerlataqarnersoq. Taamaakkaluartoq ilutigalugu aamma siunnersuutigineqarpoq kingullertut taasaq atuutissanngitsoq suliassanut pisortat oqartussaasuittut nuussinermut atatillugu suliaannut, takuuk aalajangersakkami oqaaseqatigiit aappaat. Tamatuma saniatigut taamaasilluni § 1, imm. 1-imi oqaaseqatigiit aappaat malillugu taaneqarpoq siunnersuummut ilaatinneqartoq suliffeqarfiit namminersortut aammalu pisortat suliffeqarfiutaat, apeqqutaatinnagu tunniussineq pisimanersoq isumaqatigiissusiornikkut imaluunniit inatsisiliornikkut. Assersuutigalugu siunnersuut atuutissaaq kiffartuussissummut pisortat oqartussaasuinit ingerlanneqarsinnaaneranik akuersissutitalerlugu suliffeqarfimmut namminersortumut tunineqartumut, tamatumanili ingerlatarisartagaq pineqartoq pisortat oqartussaasuisut ingerlatsinissamik imaqanngippat. Assersuutigalugu pineqartoq tassaasinnaavoq pisortat nalunaarasuartaateqarnikkut atortuinik imaluunniit assartuisarnikkut atortuinik ingerlatsinissamut tunngassuteqartut, taamatullu akitsuutinik assigiinngitsunik akiliisitsisarluni aaqqissuussinerusoq atuisartunut atugassiatut. Tamakku saniatigut assersuutigalugit eqqiaanermik aamma aserfallatsaaliinermik suliaqartarnerit, allakkerisarnerit, inunnik angallassisarnerit, imermik pilersuinerit, eqqaavilerinerit, meeqqeriviit aammalu biilit unittarfiinik ingerlatsinerit pisortat oqartussaasuisut ingerlatsinertut aamma pineqarnavianngillat.

Taamaasilluni § 1, imm. 2-mi oqaaseqatigiit siullianni taaneqarpoq siunnersuutip atornissaanut aalajangiisuunngitsoq suliffeqarfik ingerlanneqarnersoq aningaasaqarnikkut iluanaaruteqarnissaq siunnertaralugu. Taamaattumik apeqqutaanngilaq suliffeqarfik inuussutissarsiutitigut siunnerfilimmik kisiat ingerlanneqartuunersoq, assersuutigalugu pisiniartarnermik, tuniniaasarnermik, nioqqutissiornermik/tunisassiornermik, kiffartuussissutitigut imaluunniit suliffeqarfik assersuutigalugu mianerisassaalluarititaasunuinnaq ingerlanniarneqarnersoq, assersuutigalugu inunnik ikiuiniarnermik siunertaqartunut. Tassunga atatillugu aalajangiisuusussaq tassaassaaq suliassat isumagineqartartut ilumut nangeqqinneqarnersut imaluunniit inatsisitigut pisinnaatitaasumik pisussaatitaasumillu tiguneqarnersut assinginik assingusunilluunniit aaqqissuussivigalugit.

Taamatuttaaq § 1, imm. 2-mi oqaseqatigiit aappaanni taaneqarpoq pisortat aqutsisoqarnikkut oqartussaaffiinik aqutsinikkut imaluunniit inatsisitigut nutaamik aaqqissuusseqqinnerit imaluunniit pisortat aqutsinikkut oqartussaasuisa akornanni aqutsinikkut oqartussaaffinnik nuussinerit siunnersuutip atornerata avataaniittut. Aalajangersagaq ima isumaqarpoq pisortat ingerlatsiviini nutaamik aaqqissuusseqqinneq imaluunniit pisortat oqartussaasuisa akornanni ingerlatsiviit suliassaannik nuussinerit siunnersuummut ilaatinneqanngitsut. Kingullertut taasamut atatillugu assersuutigalugu tassaasinnaavoq Akileraartarnermut Pisortaqarfiup kommunit akileraarutitigut ingerlatsivittut suliassaasa ilaannik tigusinera, soorluttaaq pineqarsinnaasut ingerlatsivittut peqatigiilluni ingerlatamut suliassanik nuussineq, kommunit arlallit pilersikkaat, tamatumani siunniullugu kommunit pineqartut ingerlatsivitsigut suliaminnik pitsaanerulersitsinissaat. Soorlu kingullertut taasaq malillugu takuneqarsinnaasoq pisortat aqutsisoqarfiannik nutaamik aaqqissuusseqqinneq imaluunniit aqutsinikkut ingerlatanik pisortat aqutsiveqarfiisa akornanni pisunik tunniussineq siunnersuut malillugu suliffeqarfimmik tunniussinertut taamaalilluni nalilerneqassanngilaq, tamatumani ima pisoqarsimanngippat iliuuserineqartoq aaqqissuussamik aningaasaqarnikkut tunngaveqarnerusumik annerusumik tunniussineruvissoq. Kingullertut taasaq atuutileratarsinnaassagaluarpoq ingerlatarisartakkanik, soorlu kommunip innuttarisaanut sammisumik paasissutissiisarnermik- imaluunniit pilerisaarusiortarnermik imaqartunik nuussisoqaraluarpat, imaluunniit kommunip assersuutigalugu takornariartartut amerlanerulersikkumallugit imaluunniit inuussutissarsiutitigut suliniutit amerlanerulersikkumallugit, tassungalu atatillugu ingerlatarisartakkanik pineqartunik ingerlatsiveqarnikkut peqatigiilluni ingerlassarisamit taamatullu taakkuninnga isumaginnittartuugaluamit tigusigaluarpat, soorunami taaneqartareersutut suussuserisaannik attassiinnarluni. Akerlianik assersuutigalugu suliffissarsiuussisarnermik tunniussineq siunnersuummut ilaatinneqartutut nalilerneqassaaq, qanorluunniit pineqartoq tassaagaluarpat akeqanngitsumik pissarsiaqaataaffiusartoq. Aningaasaqarnikkut aaqqissuussaanerusartunik tunniussineq pineqarpat, apeqqutaatinnagu tamatumunnga ilutigitillugu pisortat oqartussaanerannik ingerlatsinertut issinnaasumik nuussisoqartoq, tamanna siunnersuummut aamma ilaatinneqassaaq.

§ 1, imm. 2-mi oqaaseqatigiit siulliata aamma aappaata akornanni killiliinissamut tunngaviussaaq aalajangersimasumik nalilerneqassammat suliassaq tiguneqartoq aqutsinermut tunngasuunersoq. Tassunga atatillugu assersuutigalugu aningaasarsialeriffimmik tunniussineq oqaaseqatigiit aappaannut ilaatinneqassaaq, taamatullu suliffeqarfimmik tunniussinerussanani, akerlianik assersuutigalugu kommunimi atorfeqartitat naatsiivilerisut, ilinniartitsisut aamma peqqinnissaqarnermut sulisorineqartut oqaaseqatigiit siulliannut ilaatinneqassallutik, tamatumani kingullernut taasanut atatillugu pineqarnavianngimmata aqutsinikkut suliaasartut, kisianni ingerlatsiveqarnikkut suliaqarneq. Paarlattuatut aamma inerniliunneqarsinnaavoq pisortat aqutsinikkut oqartussaaffiannit aqutsinikkut ingerlatanik nuussisoqarpat, assersuutigalugu ingerlataqarfimmut imminut pigisumut, imaluunniit namminersortutut allatigut ingerlatsiviusumut, tamanna suliffeqarfimmik tunniussinerit pillugit aalajangersakkap iluaniissammat, tamatumani ilutigitillugu ima pisoqarpat suliassap isumagineqarnissaanut atugassarititaasunik, soorlu pigisanik nalilinnik pisariaqartinneqartunik, aamma assersuutigalugit sulisut, nuunneqarpata. Apeqqutilli pineqartup nalinginnaasumik atuuffeqarnissaa qularnarpoq, tamatumani sulisartup inissisimanera inatsisiliakkut nuussinermut atuutsinneqartukkut aalajangersaaffigineqarsimassammat.

Taamatuttaaq aalajangersakkap imm. 3-ani allassimavoq suliffeqarfimmik taassumaluunniit ilaanik akiliisinnaajunnaarnermi pigisanik piginnittuulersumut tuniseqqinnermut atatillugu siunnersuut aamma atuutissasoq. Kingullertut taasami pineqarsinnaasoq tassaavoq akiliisinnaajunnaarnermi pigisat suliffeqarfimmik pisisussamut isumaqatiginninniutiginerat. Tassunga atatillugu piumasaqaateqartoqanngilaq pineqartoq tassaassasoq suliffeqarfik ingerlasoq, tamatumani ima aamma pisoqarsinnaasarmat suliffeqarfimmik ingerlatsineq unitsinneqarallarsimasoq akiliisinnaajunnaarnerup suliarineqarnerata nalaani. Aalajangersagaq akiliisinnaajunnaarfiusup ingerlatarisartagaanit tuniseqqinnernut taamaallaat atuuppoq, imaappoq assersuutigalugu pigisanik aqutsisunik nuussineq suliffeqarfimmik tunniussinertulli nalilerneqassanani.

Taamatuttaaq taaneqartariaqarpoq pinngitsaaliissummik akitsorterussinikkut tigusineq nammineq piumassutsimik isumaqatigiissusiornerunngimmat, taamatullu tigusineq aamma siunnersuummut ilaatinneqarnaviarani. Suliffeqarfilli pinngitsaaliissummik akitsorterussisoqannginnerani nammineq piumassutsimik tunniussisoqarneratigut pisiarineqarpat, assersuutigalugu qularnaveeqqusiiffigisamut akilersimanngisamut tunniussinermut atatillugu, tunniussineq isumaqatigiissusiornermik tunngaveqassaaq, taamatullu siunnersuummut ilaatinneqassalluni. Akerlianik siunnersuut atuutissanngilaq ima pisoqartillugu qularnaveeqqusiiffigisaq illuutigisamik/pigisamik atorneqarsinnaasutut qularnaveeqqusiussilluni tigusippat, apeqqutaatinnagu qularnaveeqqusiiffigisaq piginnittup inissisimaneranik sulisartunut sammisumik inissikkaluarpalluunniit.

Ilutigalugu taaneqarsinnaavoq akilersuinermik unitsitsinermik nalunaarutiginninneq akilersuijunnaarnerlu siunnersuummut ilaatinneqarnavianngimmata, tamatumani piginnittuunermut tunngasut pineqartut tunngavigalugit allannguisoqareersimanavianngimmat. Taamatuttaaq pinngitsoorneqarsinnaagunanngilaq nammineq piumassutsimik atorunnaarsitsineq tunngavigalugu tunniussineq siunnersuummut ilaatinneqarsinnaanissaa, tamatumani nammineq piumassutsimik atorunnaarsitsineq tassaammat akiitsut pillugit nammineq piumassutsimik aaqqissuussineq, akiitsoqartup taassumalu akiitsoqarfigisaata akornanni isumaqatigiissusiamik tunngaveqartoq, imarisaanullu apeqqutaassallutik suut isumaqatigiissusiorfiunersut. Taamaattumik apeqqut tamanna kingullertut taasaq tunngavigalugu aalajangersimasumik aalajangiiffigineqartartussaassaaq.

Imm. 3-mi oqaaseqatigiit aappaanni siunnersuutigineqarpoq aalajangersagaqartoqassasoq tunniussisup, piginnittuulersup aamma sulisartut aallartitaasa akornanni isumaqatigiittoqarpat aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisatigut malitassanik atuuttunik avaqqutsisoqarsinnaanera isumaqatigiissutigineqarsinnaasoq, tamanna nalilerneqarpat suliffeqarfiup ingerlatseqqiinnarsinnaanissaanut isumannaarutaasinnaassasoq. Taamatulli avaqqutsineq aatsaat pisinnaassaaq suliamut attuumassuteqartut pingasuit pineqartut akornanni isumaqatigiittoqarpat. Taamatut aalajangersagaqarneq suliffeqarfiit tunineqartarnerat pillugu Danmarkimi inatsimmi ilaatinneqanngikkaluarpoq, unnit EU-p peqqussutaa inatsimmut pineqartumut tunngaviusoq taamaattoqarsinnaaneranik periarfissiigaluartoq. Naapertuunnerusutulli nalilerneqarsimavoq taamatut aalajangersagaqartoqarnissaa siunnersuummi ilaatinneqassasoq, tamatumani siunertaralugu suliffeqarfiit ingerlanerliulersimasut isumannaariffiusinnaanissaat, taamatullu suliffinnik isumannaarisinnaanissaq.

§ 1, imm. 4-mi siunnersuutigineqarpoq siunnersuut atuutissanngitsoq umiarsuarnut imarsiortunut, taannaallunilu EU-mi inatsisilerinikkut aamma malinneqartoq. Taaguummut "umiarsuit imarsiortut"-nut atatillugu taanna ima paasineqassaaq pineqartut tassaammata umiarsuit angallavigisinnaasamikkut killiligaanngitsut umiarsualivinnuinnaq, tatsinuinnaq assigisaannilluunniit imartanuinnaq illersugaaffiusunut. Aalajangersagaq taamatuttaaq aamma tunngavilersugaavoq unammilleqatigiinnikkut atugaasartunik imaannaanngitsunik, imarsiornerup iluani atugaasinnaasartunut, tamatumani innersuussutigalugit nunat allat amerlaqisut umiarsuit imarsiortut nunat taakku assinganik inatsisiliaannut ilaatinneqarnissaat aamma naammassinikuunngimmassuk. Aalajangersagaq taamaasilluni ima isumaqarpoq sulisartut [inuttat] tamarmik umiarsuarni imarsiortuni tamanut atuuttumik siunnersuummut ilaatinneqanngimmata, taamatullu atuulluni apeqqutaatinnagu pineqartut sulerisartuunersut, soorluttaaq apeqqutaanngitsoq sulisartoq [inuttaq] umiarsuaateqartumit atorfeqartitaanersoq imaluunniit assersuutigalugu umiarsuarmi neriniartarfimmik attartuisumit atorfeqartitaanersoq. Taamaasilluni aalajangersakkap malitsigaa umiarsuup angallavigisartagassaanik tunniussisoqartillugu sulisartunut [inuttanut] pissutsit assigiinngitsut atuuttussaatinneqarsinnaasarmata, apeqqutaalluni pineqartoq umiarsuarmi inuttatut atorfeqartitaanersoq imaluunniit taassuma sulinera nunami isumagineqartarnersoq, tamatumani siunnersuut aatsaat atuutilissammat kingullermut taasamut pissutsinut.

Taakku malitsigisaannik aalajangersagaq ima paasineqartariaqassaaq kalaallit imartaanni uuliasiorfiit siunnersuummut ilaatinneqarsimassasut, taamatut pineqartut nikittussaanatik inissisimasuusarnerat pissutigalugu, taamaattumillu taamaattuni atorfeqartut peqqussutissatut siunnersuut malillugu maleruagassat illersorneqaatigisinnaassallugit.

§ 2-mut

Aalajangersakkap imm. 1-ia innersuussutaavoq suliffeqarfimmik tunniussisoqarneranut atatillugu akiitsugaqarfimmik aalajangersimasumik paarlaattoqartarmat, taamaasilluni tunniussisoq pisinnaatitaaffigisaminit pisussaaffigisaminiillu pisussaatitaajunnaartarluni, akerlianik, piginnittuulersoq taakkununnga inississammat.

Taamaakkaluartoq tunngavigisamut matuma siuliani taaneqartumut sanilliullugu periarfissaanngilaq mattutivissallugu tunniussisup piginnittuulersullu akornanni sulisartumut inatsisilerinermi nalinginnaasumik tunngaviusartut malillugit nammaqatigiilluni akiliisussatut pisussaatitaasinnaasoqaratarsinnaanissaa, tamatumani assersuutigalugu takussutissiisoqarpat tunniussineq siunnersuummik avaqqutsitsiniarnertut nalilerneqartariaqartoq, taamaasilluni suliffeqarfik sulisartunit annertuumik piumasaqaataasinnaasut pinngitsoortinniarlugit tunineqarpat aningaasaqarnikkut tusiapillattutut piginnittuulersumut, kingornalu akiliisinnaajunnaartumut.

Aalajangersagaq malillugu, suliffeqarfimmik piginnittuulersoq piffissami piginnittuulernermi pisinnaatitaaffinnut pisussaaffinnullu tamarluinnarnut inissittarpoq. Tamanna pingaartumik piginnittuulersup pisussaaffigisaanut atatillugu ima isumaqarpoq taanna piumasaqaatinut tamanut akiliisussatut pisussaatitaassasoq, apeqqutaanani pineqartut piumasaqaatit tunniussineq/piginnittuulerneq sioqqullugu kingornatigulluunniit pisuusimanerat, taamatullu pingaartumik pingaaruteqarsinnaasoq sulinngiffeqarnersiutissanut atatillugu.

Imatut inissisimatitsisoqarmat tunniussisup aamma piginnittuulersup akornanni tunniussinermut/piginnittuulernermut isumaqatigiissusiap sulinermik inuussutissarsiuteqartumut sammisumik aningaasarsiat aamma sulinngiffeqarnersiutisiassat il.il. pillugit akiliisussatut pisussaatitaanerup nikerarsinnaasumik aalajangersagaanera sulisartumut sammisumik apeqqutaanngilaq. Sulisartup pisinnaatitaaffii pisussaaffiilu inatsisitigut taamaallaat aalajangersaaffigineqarput peqqussutissatut siunnersuummi aalajangersakkatigut.

Taamaattumik sulisartup, aalajangersagaq malillugu, isumaqatigiissutip atuutereersup naanissaata tungaanut ilaatigut aningaasarsiatigut- aamma suliffimmi atugareriikkani pigiinnassavai. Aalajangersagaq taamaasilluni qularnaarutaanngilaq aningaasarsiatigut- aamma suliffimmi atugarisatigut isumaqatigiissutip atuutereersup naareernerata ajornerulersitsisoqarsinnaannginnissaanut.

Taamatuttaaq maluginiarneqartariaqarpoq suliffeqarfik akiliisinnaajunnaarnermi pigisamit suliffimmilu isumaqatigiissutip nalaani pisiaasimappat apeqqutaalissammat piumasaqaatit suut piginnittuulersup akiligassarissanerai. Taamatut pisoqartillugu tunngaviusussaq tassaasariaqarpoq piginnittuulersup sulisartunit piumasaqaataasut kisiisa akiligassarissagai piffissamit akiliisinnaajunnaartitsisoqarneraniit pisut. Kingullertut taasaq allatut pisinnaasoqavitsinnagu avaqqunneqarsinnaavoq, tamatumani tunniussineq aaqqissuussaasimappat akiliisinnaajunnaarnissaq sioqqullugu, taamaasilluni tunniussisup aamma piginnittuulersup taamaallaat utaqqiinnarluarsimallugu akiliisinnaajunnaartitsinissap aalajangiunneqarnissaa. Taamatut pisoqarsimatillugu piginnittuulersoq aamma piumasaqaatinut akiliisinnaajunnaarsitsisoqarnissaa sioqqullugu piumasaqaatinut aamma akiliisussanngortinneqarsinnaavoq.

Taamatuttaaq aamma maluginiarneqartariaqarpoq piginnittuulersup sulisartut sulisinnaanerat tigummiinnarumallugu sulisartut piffissamit akiliisinnaajunnaarsitsisoqarnissaa sioqqullugu piumasaqaatigisimasaat akuersaarpagit piginnittuulersoq tamatumani utertitseqqussuteqarsinnaatitaassammat tunniussisumut, taamatullu akiliisinnaajunnaarnermi pigisanut atasumik qularnanngitsumik piumasaqaataassalluni salliutinneqartutut piumasaqaatitut, takuuk akiliisinnaajunnaarnermi pigisat pillugit inatsimmi § 95, Kalaallit Nunaannut atuutilersinneqartoq kunngip peqqussutaatigut nr. 983-ikkut, 16. december 1997-imeersukkut. Ilutigalugu maluginiarneqassaaq suliffeqarfik akiliisinnaajunnaarnermi pigisanit tunineqarpat, taamatullu akiliisinnaajunnaarnermi pigisat pillugit inatsimmi § 61 malillugu akiliisinnaajunnaartoqartillugu atorunnaarsitsinissamik kalerreereernissamut piffissaliussaasartut sivisoqisut pillugit inatsisitigut periarfissatut aalajangersakkat tunngavigalugit tunineqarsimappat, taamaasilluni akiliisinnaajunnaarnermi pigisat – sivisunerusumik kalerreereernissaq imaluunniit atorunnaarsitsisinnaannginnissaq isumaqatigiissutaasimappat, taamatullu isumaqatigiissummik eqqartuussissutigineqartartut atuuttuartussat pillugit nalinginnaasumik imaluunniit naammaginartumik piffissalikkamik kalerreereernikkut atorunnaarsitsisoqarsimappat piginnittuulersoq isumaqatigiissummut inississinnaassanngilaq. Kingullertut taasap immikkut periarfissaqarnera akiliisinnaajunnaarsitsinermik pisartunut attuumassuteqarpoq, taamatullu tamakkunuunatigut mianerisassanut.

Piginnittuulersup piffissami tigusinermi pisinnaatitaaffigisanut pisussaaffigisanullu "taamaaliinnarluni" inissittarnera taaneqareersutut isumaqarpoq piginnittuulersoq piffissami tigusinermi pisinnaatitaaffigisanut pisussaaffigisanullu inissittarmat taamatullu tunniussisoq pineqartunit pisussaatitaajunnaartarluni. Taamaasilluni akiitsugaqarfiit qaqugukkut nuunneqarnerat taannaavoq ulloq taannarpiaq tigusiffiusoq. Tamatuma kingorna sulisartut ataasiakkaat immikkut nalunaarfigisariaarutissapput piginnittuulersoq taannaalermat sulisartumut pisussaaffigisanut akiliisussaatitaalersoq. Taamaakkaluartoq sulisartoq tunniussineq pillugu pineranik ilisimatinneqassaaq. Tunniussisup ilisimatitsisussaatitaanera inatsisitigut sukumiinerusumik aalajangersaaffigineqarpoq siunnersuummi § 6-imi. Taamatuttaaq malugineqassaaq piffissarpiaap tigusiffiusup pingaaruteqarneranut aalajangiisuummat, taamaasilluni tunniussisup piginnittuulersullu ulloq killiliussimasaat apeqqutaanaviarani.

Taamatuttaaq imm. 1-imi aalajangersagaq ima paasineqassaaq sulisartup illersorneqarnissaanut piumasaqaataammat sulisartup piffissami suliffeqarfiup tunniunneqarnerani atorfeqarnera atuuttuussammat, imaappoq piffissarpiami tunniussiviusumi. Piffissami tigusinermi ilumut atorfeqartoqarnersoq pillugu ataasiakkaani pisuni apeqqutit atorfinitsitsisarnermut inatsisitigut nalinginnaasumik maleruagassat malillugit aalajangiiffigineqartariaqartassaaq. Taamaakkaluartoq taaneqassaaq sulisartoq piffissami tigusiffiusumi soraarsinneqareersimanngitsoq namminerlu piffissaq tigusiffiusussaq sioqqullugu paatsuugassaanngitsumik oqaatiginnissimanngitsoq atorfeqarnerminik pisisumi nangitsiniarani, suli atorfeqartutut naatsorsuunneqartariaqarmat. Tassunga atatillugu apeqqutaanngilaq sulisartoq piffissami tigusiffiusumi tunniussisumit aningaasarsiaqartitaanersoq imaluunniit sulisartoq piffissami tassani napparsimanersiuteqarnersoq, sulinngiffeqarnersiuteqarnersoq imaluunniit naartunermi ernereernermilu ullormusiaqartinneqarnersoq, soorluttaaq tamanna atuuttoq sulinngiffeqarneq, sakkutuujugallarneq, napparsimaneq assigisaalluunniit pissutigalugit sulinngikkallartoqarpat.

Ataatsimut isigalugu pisunut ataasiakkaanut aalajangersimasumik naliliisoqartariaqartassaaq pisunut ilanngullugu sulisartunik ilumut aamma akuusoqarnersoq aammalu pineqartut taamatut pisoqartillugu naatsorsuunneqarsinnaanersut pisisumi sulilersutut. Tassunga atatillugu piginnittuulersoq aamma naatsorsuunneqartarpoq sulisartumit piffissami tunniussiffiusumi soraarsinneqarnissamik nalunaarfigineqarsimasumit piumasaqaataasunut akiliisussaatitaasutut, taamaattorli piffissami soraarnissami tungaanut pisisumi ingerlaqqittumut. Imaappormi, taama pisoqarsinnaasarnera sulisartup soraarsinneqarnissaanut piffissaliussaq piffissami tunniussiffiusumi qaangiussimanngippat, tamanna tunngavissaatinneqarsinnaasarluni atorfeqartitaaneq atuutiinnartoq tunniussinermi. Tamannalumi aamma atuutissaaq sulisartoq soraarsinneqarnissamut piffissaliussap qaangiutereernerani ingerlaqqiinnarpat, aamma utaqqiisaagallartuugaluarpat, soorluttaaq aamma atuutissasoq sulisartoq suliunnaarsinneqarallarsimagaluarpat, taamaattorli piffissap soraarsinneqarfiusussap tungaanut sillimasussaatitaanerani, uani suliunnaarsitaagallarneq ima sivisutigippat piffissaq tunniussiviusussaq qaangissallugu. Tamannali atuutissanngilaq sulisartoq tunniussinissaq sioqqullugu suliffeqarfimmit peersitaasimappat imaluunniit suleqqittariaarutinneqarsimappat.

Matuma siuliani taaneqartunut ilanngullugu maluginiarneqartariaqarpoq piginnittuulersoq tunniussisup soraarsitsinissamik nalunaarutiginnissimaneranut aamma inissittussaammat, taamaattumillu sulisartumut soraarsinneqarnissamik nalunaarfineqarsimasumut piffissamilu tunniussivigineqartumi suli soraarsimanngitsumut soraarsitsinissamik nutaamik nalunaarutiginnittoqartussaanani. Taamaakkaluartorli piginnittuulersup akiliisussaatitaaneranut apeqqutaanavianngilaq pineqartup soraarnera ulloq tigusiffiusussaq sioqqullugu pisussaasimappat. Sulisartoq soraarsinneqarnissamik nalunaarfigineqarsimappat ulloq tigusiffiusussaq sioqqullugu soraartussanngorlugu, taamaattorli piginnittuulersumit ullormi tigusiffiusumi erngerluni atorfinitseqqinneqarluni atorfeqartitaaneq pisisumi nangeqqinneqartutut naatsorsuunneqartariaqassaaq, taamatullu piginnittuulersoq sulisartumut akiliisussaatitaassalluni. Kingullertut taasaq aamma malitseqarsinnaavoq piginnittuulersoq, kingullertut taasat tunngavigalugit, ilaatigut qanoq sivisutigisumik atorfeqarsimanermut katersanut pisussaalertussaassammat, assersuutigalugulu soraarsitsinermi piffissap soraarnissap tungaanut qaammatini arfinilinni aningaasarsiaqartitsisariaqarsinnaalluni aammalu soraarnersiuteqartitsisinnaalluni, unnit piumasaqaat taamaattoq tunniussisumit siusinnerusukkut aamma akilerneqareersimagaluartoq, assersuutigalugu ukioq ataaseq sioqqullugu.

Atorfeqartitaaneq arlaannik pissuteqartumik piffissami sivikitsuinnarmi unitseqqaneqarsimappat piginnittuulersup pisussaaffii pillugit apeqqutit nalilerneqartariaqassapput sulisitsisumulli mianerisassat malillugit. Tassunga atatillugu aalajangiisuussaaq pineqartoq tassaanersoq atorfeqartitsinermik allaqqussassaanngitsumik unitsitsisoqarsimanersoq. Taamaattumik tunngaviulluinnartumik pingaarnertut maleruagassatut erseqqissumik nalunaarutiginnittoqartariaqaraluarpoq tamakkiisumik suliunnaartitsisoqarsimaneranik, tamatumani atorfeqartitsineq naatsorsuussaassappat sinnersuut malillugu unitsitsivinnertut. Sulisartoq soraarsinneqarnissamik nalunaarfigineqarpat suliunnaarsinneqarlunilu, immaqa akiliisinnaajunnaarnissaq sioqqullugu sulisut allat peqatigalugit, suliffeqarfillu tigusereernerup kingorna suliffeqarfimmit allamit pisiarineqarluni, sulisartoq soraarsinneqarnermi nalaani arlaannaatigulluunniit naatsorsuutiginnissinnaanavianngilaq atorfinitseqqinneqassalluni, tamatumani sulisartup atorfeqartitaanera sulisut allat peqatigalugit suliffeqarfiullu atorunnaarneratigut erseqqilluinnartumik atorunnaarsinneqarnikuummat. Taamaattumik sulisartoq ullormi tassani suliunnaarluinnarsimasutut naatsorsuunneqartariaqassaaq, suliffeqarfiup nutaap suliffeqarfimmit akiliisinnaajunnaartumit pigisat pisiarimmagit. Taamaakkaluartoq kingullertut taaneqartumut sulisartumut atatillugu akerlianik aamma inerniliisoqarsinnaavoq, assersuutigalugu pineqartoq soraarsinneqarnissamik nalunaarfigineqareernermi kingorna suliunnaartussanngortinneqareerluni nalunaaquttat akunnimininngui qaangiutiinnartut, aammalu sullivik suli qimassimatinnagu, piginnittuulersumit atorfinitsinneqarnissamik neqeroorfigineqarpat atugareriikkani malillugit atugassaqartittussanngorlugu, taamatullu qanoq sivisutigisumik atorfeqarsimanerminik katersani tigummiinnarlugit. Taamatut pisoqartillugu qularnarpoq sulisartup taassuma piumasaqaateqarsinnaanissaa sulisitsisorisimasaminit peersitaasimasutut inissisimasutut, siunertaralugu peersitaanermut atatillugu arlaatigut ajunngitsorsiaqarsinnaanissaq.

Atorfeqartitaaneq nanginneqarpat, taamaattorli atugarisatigut allannguiffiusumik, taava atorfeqartitaaneq unitsinneqarsimasutut naatsorsuuneqassanngilaq, tamatumani aamma apeqqutaatinnagu nutaamik atorfinitsinneqartinnani soraarsitsisoqarnissaanik nalinginnaasumik nalunaarutiginnittoqarnissaanik inissisimasoqaraluartoq, aammalu nutaamik atorfinitsitsisoqaraluartoq. Kingullertulli taasaq atuutissanngilaq atorfimmut allarluinnarmut imaluunniit allanngortinneqarluinnarsimasumut atorfinitsitsineq pineqarpat. Assersuutigalugu tamanna pilersinnaavoq sulisartoq atorfimmut nutaamut ikaarsaarpat suliassanik immikkut ittunik angerlarsimaffimmininngaanniit piffissap ilaannaani suliaqaannalertussatut, siornatigut soraarsinneqarnissi sioqqullugu tamakkiisumik atorfeqartitaasimagaluarluni arlalippassuarnik allanik suliassaqarluni.

Sulisartunik angerlartitsiinnarnertut taaneqartartut pineqarpata, pigajuttartut suliassaaleqilernernut atatillugu, ilaatigut soorlu suliffissuit ilaanni, taava piginnittuulersoq sulisartut angerlartiinnarneqarsimasut sulileqqinnissaannik tunniussisup pisussaaffigisassaraluatuulli assinganik inississaaq. Taamaasilluni piginnittuulersoq sulinngiffeqarnersiutissanut il.il. akiliisussaatitaanermut aamma inississaaq. Tassunga atatillugu pingaarnerunngilaq angerlartitsiinnarsimaneq sumik pissuteqarsimanersoq, imaappoq angerlartitsiinnarsimaneq nalinginnaasumik malitseqarsimanersoq atorfeqartitsinermik unitsitsinermik imaluunniit atorfeqartitaanermik atorunnaarsitsigallarnermik.

§ 2, imm. 1-imi oqaaseqatigiinni siullerni maleruagassaq ataatsimoorussamik isumaqatigiissusiatigut aningaasarsiat sullivimmilu atugarisat pillugit maleruagassanut tamanut atuuppoq, taamatullu aamma ilaallutik najukkami isumaqatigiissutit, periaatsit, isumaqatigiissutit assigiimmik atuuttut, isumaqatigiissutit atulikkat il.il. Maleruagassap malitsigaa piginnittuulersoq suliffeqarfimmik tunniussinermi/piginnittuulernermi ataatsimoorussamik isumaqatigiissut imaluunniit isumaqatigiissusiaq naapertorlugu piffissami tigusinermi atuuttumi pisinnaatitaaffigisanut pisussaaffigisanullu inissittarmat.

Taamaattoq aamma aalajangersagaq sanilliunneqassaaq siunnersuummi § 5-imut, taanna naapertorlugu paarlattuanik naliliisoqarsinnaammat, tassalu piginnittuulersoq sulisartunut sulisorilikkanut atatillugu tunniussisup isumaqatigiissusiaanut ingerlaannartumik illuatungiliuttunngorneq ajormat. Taamaattumik § 2, imm. 1-imi oqaaseqatigiinni siulleq ima isumaqarpoq piginnittuulersup sulisartunut ataasiakkaanut aningaasarsiatigut atorfeqartitaanermilu atugarisatigut taamaallaat tunniussassarimmagit ataatsimoorussamik isumaqatigiissummi aalajangersakkat imaluunniit atorfeqartitaanermi atugarisaareersut. Aalajangersakkap taamaasilluni malitsigaa piginnittuulersoq isumaqatigiissummut illuatungiliuttutut pinngitsaalineqarsinnaangimmat isumaqatigiissusiornissamik.

§ 2, imm. 1-imi oqaaseqatigiit aappaanni maleruagassaq, tassalu piginnittuulersup suliffeqarfimmik tunniussinermut/piginnittuulernermut atatillugu malitsiinnarlugu pisinnaatitaaffinnut pisussaaffinnullu piffissami tigusinermi atuuttunut inissitarnera aningaasarsiat- aamma suliffimmi atugarisat pisortat oqartussaasuinit aalajangersarneqarsimanngikkunik akuerisaasimasut pillugit aalajangersakkat malillugit, tjenestemandinut sammisuuvoq, taakku pisinnaatitaaffiisa pisussaaffiisalu tjenestemandit pillugit inatsit malimmassuk. Namminersornerullutik Oqartussat suliassanik kommuninut suliassanngorlugit nuussigaangata tjenestemandit taamatut inissisimanertik tigummiinnarsinnaavaat imaluunniit isumaqatigiissutit malillugit atorfinissinnaallutik, tamatumani tjenestemandit pillugit inatsit Namminersornerullutik Oqartussanut kommuninullu ataatsimoorussamik atuutsitaammat. Namminersortunngorsaasoqassatillugu apeqqut pineqartoq isumaqatigiissiusiornikkut aalajangersaaffigisariaqassaaq, imaappoq tjenestemandip toqqarsinnaallugu atorfinitsinneqarnissaq tjenestemanditut pisinnaatitaaffigigaluakkat annaallugit, taamatullu pisinnaatitaaffigigaluakkat piginnittuulersup akuuffigisinnaanngisaatut, soorluttaaq tjenestemandit toqqarsinnaagaat atorfiup atorunnaarsinnera innersuussutigalugu soraarsinneqaannarnissaq atuuffiup nalaani aningaasarsiaqaannarlutik, apeqqutaassalluni allannguinerit qanoq annertutiginersut. Tjenestemandip allannguinerit akuersaaginnariaqanngilai, piumasaqaatigisinnaalluguli soraarnissani soraarnerussutisiassani annaanagit. Namminersornerullutik Oqartussat suliffeqarfiutaannik namminersortunngorsaanernut atatillugu, matuma siuliani taaneqareersutut, periuseq atorneqartareersimavoq periarfissiisoq pineqartut namminersortunngorsaanermut atatillugu aktiaatileqatigiiffinnik pilersitsinermut atatillugu taakkununnga attartortinneqarsinnaanerannik.

§ 2, imm. 1-imi oqaaseqatigiit pingajuanni allassimavoq piginnittuulersoq inunnut ataasiakkaanut aningaasarsiat- aamma atorfeqartitaanermi atugarisat pillugit isumaqatigiissusianut inississasoq. Sulisartup sulisitsisuminut imminerminut aningaasarsiat- aamma atorfeqarnermi atugarisat pillugit isumaqatigiissusiaa, matumani sulisitsisoq tassaalluni tunniussisoq, aalajangersimasumik qaammammusiarisartakkat imaluunniit ullut 14-ikkaarlugit aningaasarsiarisartakkat saniatigut aamma imaqarsinnaavoq qaangiuttoornermusiaqartarnissat, bonus´it, sinneqartoorutisiat, ´funktionær´itut inissisimaneq - unnit ´funktionær´it pillugit Kalaallit Nunaanni inatsiseqanngikkaluartoq – kajumissaatisiat, akeqanngitsumik biileqartitsineq, akeqanngitsumik telefoneqartitsineq, pikkorissarnermut akiliunneqartarneq, immaqalu ajunngitsorsiassatut taaneqartartut, unammileqatigiinnginnissamut neriorsuisitsinermut akiliutit, piginnittussaanermut isumaqatigiissutit, sulinngiffeqarnersiutit, aningaasarsiaqarluni sulinngiffeqarsinnaaneq, soraarnermi ajunngitsorsiassat – tamatumani soraarnissaq pissappat ullup tigusiffiusup kingorna apeqqutaatinnagulu soraarniuteqarneq/soraarsitsineq tamanna sioqqullugu tunniunneqarsimanersoq – soraarniuteqarnermut/soraarsitaanermut piffissaq kalerriutigineqareersartussaq pillugu isumaqatigiissutit, misiliutaasumik suligallarnissaq, sulinngikkallarsinnaaneq, suliunnaarsinneqartilluni paarlattuanik piffissamik atuisinnaatitaaneq pillugu isumaqatigiissutit il.il.

Tassunga atatillugu tamakkununnga isumaqatigiissutit pillugit nalinginnaasumik piumasaqaataasussanik piumasaqaateqartoqanngilaq, imaappoq allaganngorlugit soorluttaarlu oqaasiinnartigut isumaqatigiissutit pisussaaffeqartitaanermut ilaatinneqarput. Taamatutttaaq ippoq isumaqatigiissusianut ileqquliussaareersunik periaasioreersunillu tunngaveqartunut.

Piginnittuulersup pisussaaffinnut tamanut inissittarnissaanik tunngavigititap malitsigaa piginnittuulersoq, taannalu assersuutigalugu tunniussinermut/piginnittuulernermut isumaqatigiissusiornermi tunniussisumit eqqunngitsumik paasissutissinneqarsimaguni, kingullertut taasamut taamaallaat piumasaqaasiisinnaammat, tassaagajuttarlutillu utertitsivigineqarnissamik piumasaqaatit. Akerlianik, inunnut ataasiakkaanut aningaasarsiat aamma atorfeqarnermi atugarisat pillugit isumaqatigiissusianut tamanut inissinnissamik pisussaaffik tamakkiisumik atuuppoq sulisartunut sulisorilikkanut. Kingullertulli taasaq atuunnavianngilaq atorfeqartitap tungaanit peqquserluttoqarsimappat.

Taamatuttaaq aamma ima naliliisoqartariaqassaaq, piginnittuulersoq, pisinnaatitaaffiit sulisartup qanoq sivisutigisumik sulisimaneranut attuumassuteqartut pillugit malinnittariaqartussaassammat, naak piffissaq taanna suliffiusimasoq sulisartup suliffeqarfittaamut nuunneqartup immini pisinnaatitaaffiginngikkaluarai sulisitsortaaminut atuuttussarisassatut. Akerlianik piffissaq suliffiusimasoq tunngaviuvoq aningaasaqarnikkut pisinnaatitaaffinnut, sulisartup taassumalu pisinnaatitaaffiinut sammisoq, piginnittuulersullu tunniussisutuulli pisussaaffigisimasaatut atuutsitassarisassai. Piginnittuulersup taaneqartut malitsigisaannik aningaasaqarnikkut pisinnaatitaaffigisat naatsorsornerini, soorlu soraarnissamut ajunngitsorsiassanik imaluunniit aningaasarsianut qaffaatisiassanik mianerisassai taassaassapput ukiut, pineqartup, suleqatini nuunneqartut peqatigalugit, pineqartunik suliffigisimasai, tamatumani pisussaaffigisaq tamanna sulisut suliffeqarfimmillu tunniussisup akornanni sulinermut atugaasunut isumagisassaasimatillugit, aammalu atugassat atorfeqartitsinermut atatillugu killissarititaasut iluanni isumaqatigiissutaasimasut iluanniissimatillugit.

§ 2, imm. 2 malillugu aalajangersarneqarpoq siunnersuut ilinniartunut aamma atuuttoq, tunngaviuppat suliffeqarfik tunineqareernermi kingorna suli akuerineqarsinnaassasoq inuussutissarsiornermut ilinniartitaanerit aamma inuussutissarsiornermut pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaat naapertorlugu ilinniarfittut imaluunniit sungiusarluni suliffittut. Kingullertut taasamut atatillugu § 37-mi, imm. 1 naapertorlugu allassimavoq piffissami isumaqatigiissuteqarfiusup iluani ilinniartutut sulinermut aalajangersakkat atuuttut ataatsimut isumaqatigiissusiakkut imaluunniit inatsisiliakkut atuuttut atorfinitsitsinermut aamma suliffimmi atugarisaasut il.il. pillugit aalajangersakkatigut, taakku atuuttussaatinneqarsinnaatillugit ilinniartitaanermut pineqartumut.

Taamaattumik inatsisiseqarnermi tunngaviusoq, takuuk inuussutissarsiornermut ilinniartitaanerit aamma inuussutissarsiornermut pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaat, tassaavoq sulisartunusulli aamma atuummata ilinniartunut taakkununnga inuussutissarsiornermut ilinniartitaanerit aamma inuussutissarsiornermut pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaat naapertorlugu inatsisitigut aalajangersaasarnerit suliffeqarfimmik tunniussisoqartillugu. Piginnittuulersup suliffeqarfiutaa sungiusarluni suliffittut akuerisaasimappat, piginnittuulersoq ilinniartitaanermut isumaqatigiissummut akuulersarpoq. Tamanna ima isumaqarpoq piginnittuulersoq aamma pisussaalersartoq suliffeqarfini, inuussutissarsiornermut ilinniartitaanerit aamma inuussutissarsiornermut pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaanni §§ 26 aamma 30 naapertorlugit, sungiusarluni suliffiusinnaasutut sapinngisamik tuaviornerpaamik akuerineqartussaatissagaa, soorluttaaq ilinniartoq pisinnaatitaallunilu pisussaatitaasoq atorfeqarnerminik nangitsinissaminik, apeqqutip pineqartup paasisaqarfiginissaata tungaanut. Kingullertulli taasaq atuutissanngilaq qularnaarneqarsinnaappat akuerineqarnissamut piumasaqaataasut naammassineqarsinnaanngitsut. Suliamut attuumassutillit inatsisitigut aqqutissaat inatsisitigut aaqqissugaavoq inuussutissarsiornermut ilinniartitaanerit aamma inuussutissarsiornermut pikkorissartitsisarnerit pillugit Inatsisartut peqqussutaanni § 42 naapertorlugu, pineqarlutik sulisartoqarnermi naapertuinnginneqartillugu nalinginnaasumik pisinnaatitaaffiit. Taamaakkaluartoq aalajangersakkap imm. 3-ni aalajangersarneqarpoq naapertuisoqarsimannginneranik inatsisitigut tunngavissaqartoqarneranik ilisimasaqalernerminngaanniit kalerriinissamut qaammammik ataatsimik sivisusseqartumik killeqartitsisisoqartoq. Taamaasilluni ilinniartitaanermut isumaqatigiissut atorunnaarsinneqarsinnaavoq isumaqatigiissummut pingaarutilimmik tunngavissaasoq maangaannarpat, assersuutigalugu sulisitsisup suliffeqarfittut suussusia allannguuteqartinneqarsimappat. Taamatuttaaq peqqussut malillugu aalajangersarneqarpoq ilinniartumut isumaqatigiissummik atorunnaarsitsinerit pillugit suliat ilinniartitaanermut qitiusumik ataatsimiititaliamut suliassanngortinneqartassasut, taanna naapeqatigiissitsiniartussaammat, takuuk peqqussummi § 44. Suliamut attuumassuteqartut illuatungeriit kattuffeqarnikkut tunuliaqutaqarpata aningaasarsiat aamma atorfeqarnermi atugarisat pillugit aaqqiagiinngissutit sulisartut eqqartuussiveqarneranik aaqqissuusseriaatsimut suliassanngortinneqarsinnaapput, takukkit § 44-mut nassuiaatit, taamaattoqanngipallu suliassaq naggaterpiaani suliassanngortinneqarsinnaalluni eqqartuussivinnut.

§ 2, imm. 3-mi maleruagassaq katigunneqassaaq soraarnerussutisiassanut akiliutit naatsorsuutigineqartarnerannut aningaasarsianut ilaatinneqartutut, malitsigalugu piginnittuulersoq pisussaatitaammat soraarnerussutisiassanut akiliuteqartarnissaminik. Taamaakkaluartoq § 2, imm. 3 ima isumaqanngilaq piginnittuulersoq sulisartup soraarnerussutisiaqalernissaminut ikaarsaariarnerani soraarnerussutisiassaanik tunniussisumi atorfeqarnermi nalaani katersarisimasaanik akiliuteqartitaassasoq. Aalajangersagaq, allatut oqaatigalugu, ima isumaqarpoq piginnittuulersoq, sinnersuummi § 2, imm. 1 naapertorlugu, tunniussisup soraarnerussutisiassanut aaqqissuussanut akiliuteqartarnissamik pisussaaffigisaanut inissittassasoq tamanna isumaqatigiissutikkut imaluunniit isumaqatigiissusiatigut pisussaaffiuppat. Imaappoq, kingullertut taasaq aamma atuutissaaq ulloq tigusiffiusussaq sioqqullugu, tamatumani soraarnerussutisiat pillugit aaqqissuussanut kinguaattooruteqartoqarsimassagaluarpat.

§ 3-mut

Siunnersuummi § 3 inatsisitigut tunngavissiivoq sulisartup atorfinitsinneqarnermini immikkut illersugaaneranut. § 3-mi aalajangersagaq suliffeqarfimmi sulisunut tamanut atuuppoq, tamatumani pineqarpata sulisartut, takukkit nalinginnaasumik nassuiaatini § 1, imm. 1-imi oqaaseqatigiit siulliit, soorluttaaq aalajangersagaq atuuttoq sulisartut qinerlugit toqqarlugilluunniit aallartitaannut.

§ 3, imm. 1 aningaasaqarnikkut, teknikkikkut imaluunniit suliffeqarfiup aaqqissugaaneranik pissuteqartumik suliffissaqartitsinikkut allannguinermik naammaginartumik tunngavilersorneqarsinnaanngitsumik soraarsitsisinnaatitaannginnermik imaqarpoq. Taamaasilluni pineqartoq tassaanngilaq soraarsitsisinnaanngilluinnartoqarnissaa. Soraarsitsineq inatsisitigut tunngavissaqartinneqarsinnaavoq tunngavilersorneqarsinnaappat aningaasaqarnikkut, teknikkikkut imaluunniit suliffeqarfiup aaqqissugaaneratigut tamanna pissutissaqartoq.

Sulisitsisoq taannaavoq uppernarsaasussaatitaasoq, tassungalu atatillugu tunngavissiisinnaasussaq soraarsitsinerup suliffeqarfimmik tunniussinermik tunngaveqannginneranik, taamatullu naammaginartuusinnaaneranik.

Aalajangersakkap tunngavigisai tassaapput immikkoortut inatsisiliat imaluunniit ataatsimut isumaqatigiissutit naapertorlugit maleruagassaasut tunngavissaqanngitsumik soraarsitsisoqarsimatillugu pissarsiaqaatissanik piumasaqaateqarsinnaanissamut. Tamatuma saniatigut aalajangersagaq aamma atuussinnaassaaq atorfininnermi inummut isumaqatigiissutit malillugit isumaqatigiissutinut, tamatumani sulisartoq, tunngavissaqanngitsumik soraarsitaasimaguni sulisitsisuminut aningaasanik piumasaqaateqarsinnaalluni. Aalajangersagaq taamaasilluni soraarsitsisinnaannginnermik unioqqutitsinermut immini pineqaatissiissutissartaqanngilaq. Taamaattumik naapertuutinngitsumik tunngavilimmik soraarsitsisoqarsimappat malitsigisassai inatsit, isumaqatigiissut imaluunniit isumaqatigiissusiaq tunngavigalugit nalinginnaasumik maleruagassat malillugit suliassaassaaq. Sulisartup atorfininnerminut isumaqatigiissusiaa imaluunniit isumaqatigiissutaa malillugu ´funktionærloven´ innersuussutaasimappat, unnit taanna Kalaallit Nunaanni atuutinngikkaluartoq, naatsorsuutigineqassaaq sulisartoq assersuutigalugu ´funktionærloven´ tunngavigalugu ajunngitsorsiaqaatissaminik piumasaqaateqarsinnaassasoq, takukkit tassani § 2b imaluunniit tunngaviusumik isumaqatigiissummi aalajangersakkat malillugit.

Soraarsitsinerup naammaginartuusinnaaneranik naliliinermi piffissami tunniussiviusumi pissutsit aalajangiisuusarput. Sulisitsisoq soraarsitsinermini [suliffeqarfimmik] tunniussineq/piginnittuulerneq taamaaliussamaarnerluunniit toqqaannartumik imaluunniit taannarpiaq kisiat tunngavilersuutigippagu naapertuutinngitsumik soraarsitsisoqarsimanera qaqugukkuulluunniit allaqqunneqarsinnaassanngilaq.

Taamatuttaaq aamma pisoqassaaq sulisitsisoq tunniussisuusoq, tunniussinissamik inaarutaasumik isumaqatigiissut naammassineqartinnagu, sulisartumik soraarsitsippat tunngavilersuutigalugu sulisitsisutut kiffaanngissuseqarumagami nalornigamiuk pisisussap sulisut qassit atorfeqartikkumaarsinnaanerai. Aamma taamaattuni § 3, imm. 1 atuutisinneqassaaq, tamatumani taamatut tunngavilimmik soraarsitsineq tunngaviatigut naatsorsuussaassammat naapertuutinngitsutut, pingaarnertut maleruagassaammat sulinermik inuussutissarsiuteqartup atorfeqartitaanera nangeqqinneqassasoq suliffeqarfiup tunineqareernerata/pisiarineqareernerata kingorna. Akerlianik, soraarsitsineq tunniussisumit tunniussinissaq sioqqullugu pippat, taamaattorli tunniussinissamut immini attuumassuteqarani, tamanna § 3-mi aalajangersakkamut ilaatinneqassanngilaq. Taamaattoqarpat soraarsitsinerup inatsisitigut tunngavissaqarsinnaanera nalinginnaasumik maleruagassat malillugit naliliiffigineqartariaqarpoq piffissami soraarsitsinermi tunngaviusut naapertorlugit.

Tassunga atatillugu maluginiarneqartariaqarpoq soraarsitsinerit tunniussisumit tunniussinermut atatillugu malitsigisaanilluunniit tunniussinermut isumaqatigiissutip naammassereernerani pisut naatsorsuussaasariaqarmata siunnersuummi aamma pineqartutut. Taamaasilluni sulisitsisoq taannaasariaqassaaq uppernarsaasiisussaq soraarsitsinerup suliffeqarfimmik tunniussinermut/piginnittuulernermut tunngavilersorneqannginneranik. Kingullertut taasaq pisariaqalersinnaavoq sulisartoq soraarsinneqarpat aningaasat kaaviiaartitat akunnalernerannik innersuussisoqartillugu aammalu suliffeqarfik tunineqarpat sulisartup soraarnissaanut piffissaq kalerriussaareersup aallartinnerani, kiisalu paasinarpat piginnittuulersup piffissami sivisuumi soqutigisarereersimappagu suliffeqarfik taamatut inissisimasoq pisiariumaarlugu, soorluttaarlu tunniussisup kingullertut taasaq ilisimareersimagaa, unnit suli isumaqatigiissusiortoqanngikkaluartoq. Taamatuttaaq takorloorneqarsinnaavoq suliffeqarfiup ingerlatsineranut tunngavissaritinneqartoq sulisut aalajangersimasumik amerlassuseqarnissaat, taamatullu suliffeqarfimmut periarfissaanavianngitsoq atorfineqqitsitsissalluni imaluunniit nutaamik atorfinitsitsissalluni. Assersuutitut taasami tunngavissaasariaqassaaq sulisartup soraarsinneqarnissaanut piffissap kalerriutaareersup aallartinnerani tunniussinerup ilumut pisimanissaa, soraarsinneqarnissamik kalerriutiginnittoqarneranili ima qanitsigalunilu naatsorsuutigineqareersinnaasimasoq soraarsitsineq tunniussineq tunngavigalugu pisariaqarsimasoq.

§ 3-mi, imm. 1-imi aalajangersagaq, tassalu suliffeqarfimmik tunniussinerup soraarsitsinissamut imminut naapertuuttumik tunngaviusinnaannginnera, tunniussisumut pisisumullu assigiimmik atuuppoq. Taamaattumik piginnittuulersoq sulisorereersimasami akornanni soraarsitsippat suliffeqarfimmik pisinissaminut atatillugu tunniussisup sulisorisaanik tamanik ilaannaanilluunniit tigusinissani siunnerfigereerlugu, pineqartoq taamatuttaaq siunnersuummi § 3, imm. 1 malillugu ilaatinneqassaaq. Taamatuttaaq aamma pissaaq piginnittuulersoq sulisunik siornatigut sulisitsisooreersumit nuunneqartunit suliffeqarfimmik tigusereernerup kingorna sulisuusut akornanni soraarsitsiortorpat.

Soorlu aalajangersakkami allassimasoq, soraarsitsinerup naammaginartumik tunngavissaqartariaqarnera piumasaqaataavoq, soorlu aalajangersakkami nassuiaasersugaasoq aningaasaqarnikkut, teknikkikkut imaluunniit suliffeqarfiup aaqqissugaaneranik pissuteqartumik suliffissaqartitsinikkut allannguinernik. Tamatumani siunertaasoq nalunanngereerpoq, tassalu naammaginartumik tunngaveqarani soraarsitsisoqartannginnissaa. Tassungalu atatillugu nammiginartuussutsimik naliliiniarnermi tunngaviusussat tassaasariaqarput piffissami soraarsitsiviusumi pissutsit atuuttut. Taamaattumik soraarsitsineq naammaginartumik tunngaveqartutut taaneqarsinnaanavianngilaq teknikkikkut, aningaasaqarnikkut imaluunniit suliffeqarfiup aaqqissugaaneranik tunngavilersuinnaraanni, taamaattut katigunneqartariaqassammata piffissami soraarsitsiviusumi aalajangersimasumik tunngaviusunut. Soorlu matuma siuliani taaneqareersutut, siunnersuutip § 3-anik namminermik unioqqutitsinerit pillugit pineqaatissiissutitut aalajangersagaqartoqanngilaq. Tamanna ima isumaqarpoq sulisartoq naammaginartumik tunngaveqanngitsumik soraarsinneqarsimaguni piumasaqaateqarsinnaasoq maleruagassat allat naapertorlugit, assersuutigalugu isumaqatigiissutit imaluunniit inatsisiliat allat malillugit aalajangersakkat tunngavigalugit, taamatullu atorunnaarsitsisinnaanermut imaluunniit ajunngitsorsiaqaataasinnaasumik inatsisitigut immikkut tunngavissaritinneqartunik. Tassunga atatillugu tunngavissaajuassaaq atorfeqarnerit pineqartut inatsisiliamik imaluunniit isumaqatigiissummik atuuffiussammata, unioqqutitsinerup suaarutigineqartup atuuffigisaanik. Sulisartoq taamaattumik suaarutiginnissinnaanngippat, isumaqatigiissuteqarfeqannginnini imaluunniit allatigut inatsimmik tunngavissaqannginnini pissutigalugit, taava § 3-mi aalajangersagaq imaasiallaannaq atorsinnaassanngilaq.

§ 3, imm. 2-mi pineqartoq tassaavoq suliffeqarfimmik tunniussineq kinguneqarsimappat sulisartup atorfinitsinneqarnermini atugarisassami allanngornerisigut kinguneqarluttumik pineqarnera. Aalajangersagaq taamaasilluni isumaqarpoq pisoq pineqartoq ima nalilerneqassammat sulisartoq suliffeqarfimmik tunniussineq pissutigalugu soraarsitaasimasoq, taamattumillu naapertuuttumik tunngaveqarani soraarsitsinerusimasoq.

Sulisartoq tassunga atatillugu uppernarsaasiisussaatitaavoq allannguinerit ima annertutigisimanissaannik atorfeqartitaanerup atorunnaarsittariaqarsimaneranik tunngavissaqartoqarneranik.

Aalajangersagaq pisussaaffinnik naammassinngitsuuinermut aalajangersagaliaavoq, taamaasilluni sulisartoq atorfeqarnerminut atasumik annertuumik maleruaanngittoqartillugu suliffeqarnerminut isumaqatigiissumminik atorunnaarsitsisinnaavoq, erngerluni atuutilersumik. Allatut oqaatigalugu, atorfeqarnermut atugarisanik atorunnaarsitsinerunavianngilaq soraarsitsinissamut/soraarnissamut piffissat kalerriutigineqareersussat pillugit isumaqatigiissusiat imaluunniit inatsisitigut aalajangersagaareersunik tunngavissaqartinneqartut, soorluttaaq soraarsitsineq/soraarneq nalinginnaasumik tunngaveqakkajuttartoq atorfeqarnerup pineqartup unitsinneqarnissaanik. Sulisartup naapertuisoqannginneranut illersuutissatut pisinnaatitaaffigisamik atuisinnaaneranut tunngaviusussaavoq sulinermi atugarisanik annertuumik allannguisoqarsimanissaa. Atugarisatigut allannguinerit sulisartup atorfeqarnerminik atorunnaarsitsisinnaaneranut tunngaviusussat isumaqatigiissusiatigut nalinginnaasumik maleruagassat tunngavigalugit pisariaqarput; atorfeqarfiusumi nalinginnaasumik atuuttut, aammalu allannguinerup qanoq ittuuneranik aalajangersimasumik naliliinermik. Assersuutigalugu pisunut ilaasinnaapput apeqqutit piffissap suliffiusup sivisussusianut, aningaasarsiatigut atugarisanut suliassanillu pingaarutilinnik arsaarinnissutaasunut tunngassutillit, ilaatillugu qullersatut akisussaaffik. Sulisartup uppernarsisinnaappagu atorfeqarnermini allannguineq ima annertutigisoq sulisartup taassuma atorfeqarnerminut atugarisat taama sumiginnarneqartigissasut, sulisartoq taanna sulinerminik unitsitsisinnaassaaq soraarniuteqarnissamut piffissat kalerriutaasussaagaluit malinngikkaluarlugit; piffissamit tassannga atorfeqarnerminut allannguinerit atuutilernerannit. Sulisartulli uppernarsaasiinissani naammassinngippagu taanna piumasaqaateqarsinnaangilaq piffissamut soraarnissamut kalerriuttaareersussamut taarsiissuteqarnissaminik. Akerlianik aamma allaqqunneqarsinnaanavianngilaq sulisitsisup pisut tunngavigalugit eqqortuunerarsinnaassammagu atorfeqarnermut isumaqatigiissut annertuutigut sumiginnarneqarsimasoq.

Sulinermi atugarisat annertuutigut allannguuteqarsimappata sulisartup atorfeqarnermi atugarisanik atorunnaarsitsinissaminut tunngavilersuutigisinnaasaanik, sulisartoq taanna piumasaqaateqarsinnaatitaassaaq atorfeqarnermini pineqartumi atugassarititaasut pillugit maleruagassat atuuttut malillugit taarsiissuteqarfigineqarnissaminik, tassaasinnaasut piffissami soraarnissamut piffissaliussami sulisitsisortaamini aningaasarsiarisimasani ilanngaatigereerlugit nalinginik annaasaminik. Sulisartup suliffigisaminik unitsitsinera nallersuunneqartarmat sulisartup sulisitsisuminit soraarsinneqarsimaneratut, suliunnaarnersiutisianik piumasaqaateqartoqarsinnaassaaq, tamatumani pineqartunut aalajangersakkat inatsisiliami allami aalajangersagaasimappata, imaluunniit ataatsimut isumaqatigiissummi sulisartup atugaqarfigisaani aalajangersagaasimappata. Taamatuttaaq assinganik atuutissaaq, assersuutigalugu, sulisartup atorfeqarnerminut imminerminut isumaqatigiissutaani aalajangersagaqartoqarpat suliunnaarnersiutisiaqarsinnaanermik. Akerlianilli naammaginartumik tunngaveqanngitsumik soraarsitaasimanermut ajunngitsorsiaqarnissamik piumasaqaateqarsinnaatitaaneq kisimi pisinnaavoq § 3-mi, imm. 1 naapertorlugu, tamatumani isumaqatigiissusiaq isumaqatigiissulluunniit immini tamatumunnga inatsisitigut illersorneqarsinnaasumik periarfissiippat.

Sulisartup tunniussisumut imaluunniit piginnittuulersumut ajunngitsorsiassanik piumasaqarsinnaatitaanera pillugu apeqqummut tunngaviusussaq tassaassaaq sulisartup atorfeqarnermini inissisimanera piffissami suliffeqarfimmik tunniussinermi qanoq ittuunersoq, taamatullu sulisartoq pineqartoq pifissami tassani soraareersimanersoq naaggaluunniit, takukkit § 2-mut nassuiaatit. Atorfeqarneq tunniussisup sulisartumik soraarsitsinerata suliunnaarsitsineratalu nalaani taamaativitsinneqarsimappat piginnittuulersoq atorfeqartitsinermut pineqartumut inissinneqarsimassanngilaq, taamatullu taaneqartumut kingullermut aamma piumasaqaateqartoqarsinnaanaviarani. Sulisartoq sulisitsisumit tunniussisumit suliffeqarfimmik tunniussisoqartinnagu soraarsinneqartoq piffissami soraarsinneqarnissaminut nalinginnaasumik suliassanik isumaginninnissamik piumasaqaateqarsinnaatitaavoq. Sulisartoq soraarsinneqarnissamut ilutigitillugu imaluunniit suliffeqarfimmik tunniussineq sioqqullugu suliunnaaqqusaasoq sulisitsisumut tunniussisuusumut tunngaviatigut piumasaqaateqarsinnaavoq soraarsinneqarnissamut piffissap kalerreereerfiusussap atorneqarsimannginneranut taarsiissuteqarfigineqarnissamik. Sulisartup atorfeqarnerminut isumaqatigiissutaani imaluunniit isumaqatigiissut malillugu ´funktionærloven´ innersuussutaasimappat, unnit taanna Kalaallit Nunaanni atuutinngikkaluartoq, sulisartoq qaqugukkulluunniit piumasaqaateqarsinnaataassaaq minnerpaamik qaammatini pingasuni aningaasarsiami nalinginik taarsiissuteqarfigineqarnissaminik. Sulisartoq soraarsinneqarnissaminik nalunaarfigitereersoq piginnittuulersumut atorfeqaqqittunngussagaluarpat, atorfeqarneralu immini unitsinneqarsimanngippat - atorfeqarnera allanngorani - sulisartoq taanna sulisitsisumut tunniussisumut piffissamut soraarsitaanissamut kalerriutaareersussaagaluamut nalinganik piumasaqaateqarsinnaatitaanngilaq. Taakku saniatigut naatsorsuutigisariaqarpoq sulisartoq, pisut tunngavigalugit, pisussaassasoq erngerluni qisuariarnissamik; paasiguniuk atugarisat pingaarutilitsigut allannguuteqassasut, tamatumani nammineq pisinnaatitaaffini attakkumaannaruniuk. Sulisartoq piginnittuulersup suliffeqarfimmik tigusereernerata kingorna taassumunnga suliinnarpat imaluunniit piginnittuulersumut isumaqatigiinniarpat atorfeqarnerminut atugarisat pillugit, taanna sulisitsisumut suliffeqarfimmik tunniussisumut atugarisanik allannguisoqarneratigut sumiginnaasoqarsinnaaneraasinnaajunnaassaaq. Assersuutigalugu kingullertut taasaq tassaasinnaavoq suliffeqarfimmik tunniussinissaq sioqqullugu erninissaminut sulinngikkallartoq, taamatullu tunniussineq sioqqullugu kingornaluunniit sulinngikkallareernermi kingorna piginnittuulersumut piffissaq suliffiusussaq pillugu isumaqatigiinniartoq. Isumaqatigiinniarnerit pineqartut angusaqarfiunngippata sulisartoq taanna piginnittut nikinnerat pissutigalugu suli atorfeqaqqiinnarnissamut tunngavilersuisinnaajunnaariissaaq.

Taamatuttaaq malugeqquneqarpoq § 3, imm. 2-mi aalajangersagaq pisut pineqartut tunngavigalugit aamma naatsorsuutigineqartariaqarmat atuuttussatut pisortat inatsisitigut pisinnaatitaafeqarlunilu pisussaaffeqartumit tigusinerannut, tamatumani, assersuutigalugu, tigusineq kinguneqarsimappat sulisartup akissarsiaata annertuumik ajorseriarnerannik, pisortani aningaasarsiat inissisimanerannik tunngaveqartumik.

§ 4-mut

Aalajangersakkakkut isumannaarneqarpoq suliffeqarfimmi tunineqartumi sulisartut sinnerlugit aallartitat ingerlassareriikkaminnik nangitsiinnarsinnaanissaat. Aallartitatut matumani pineqartut tassaapput sulisut sinniisaat, isumannaallisaanermut sinniisut aallartitallu allat immikkut isumaqatigiissutitigut imaluunniit isumaqatigiissusiornikkut immikkut illersugaasut, tamatumani ilaallutik isumannaallisaanermut ataatsimiititaliami ilaasortaasut. Taakku saniatigut § 4 malillugu illersugaanermut tunngaviuvoq tunniussinerup pineqartup taakku inuussutissarsiutigisaannut attuumassuteqarnissaa, taamaasillutik pineqartut inuussutissarsiuteqarfigeqatigisaminnit tunniussinermut attuumassuteqartunut aallartitaassallutik. Aalajangersakkatigut siunertarisaasoq tassaavoq isumannaarneqassammat sulisartut sinnerlugit ilisimatinneqartussat soraarsitaasinnaanissamut allatigulluunniit atugarisatigut ajornerulersitsisinnaanissamut illersugaanissaat, soorluttaaq suliffigisaminni suliaqarfigisaminniluunniit sulisut sinniisaattut. Tamatuma saniatigut, aalajangersagaq malillugu, siunertarisaavoq pineqartut suliassaminnik pineqartunik isumaginninnerminnut atatillugu illersugaallutillu tunuliaqutserneqarsimasinnaanissaat suliassatik pineqartut naapertuuttumik isumagisinnaassammatigit.

Taamatuttaaq aalajangersakkami imm. 2-mi taaneqarpoq illersugaaneq pineqartoq aamma siunnersuutigineqartoq atuutissasoq taakkununnga aallartitanut, suliaat aamma naammassippat, assersuutigalugu sulisut siinniisoqarnissamut piumasaqaataasut tunngavissaajunnaarpata. Illersuut aamma atuutissaaq sulisartut aallartitaannut tunniussisumi atorfeqartunut, soorluttaaq taakkununnga pisisumi atorfinissisimasunut. Taamaattoq illersugaanissamut piumasaqaataavoq pineqartut namminneq imaluunniit sulinermik inuussutissarsiuteqartut aallartitaaffigisaat suliffeqarfimmik tunniussinermi akuusimanissaat. Aalajangersagaq malillugu allassimanngikkaluartoq malitassaavoq piffissaq soraarsitsinissamut kalerreereerfiusussaq sivitsugaq soraarsinneqarnissamullu pitsaanerusumik illersugaaneq aatsaat atuutissammata aallartitaaffiusup atorunnaarnissaa kisiat tikillugu.

Taamatuttaaq taaneqartariaqarpoq sulisartut aallartitaat soraarsinneqarsinnaasut taamatut aallartitatut soraarsitsisarneq pillugu maleruagassat malillugit, tassaanerusorlu pissutissaqavittoqarsimanissaatigut. Taamaattoqassappat pisoq siunnersuummi § 3, imm. 1 malillugu nalilerneqassaaq.

§ 5-imut

Aalajangersagaq malillugu inatsisitigut aalajangersarneqarpoq ima pisoqarsimanissaa piginnittuulersup ataatsimoorussamik isumaqatigiissummik siumut isumaqatigiissusiorfigineqareersimasinnaannginnissaa. Pisut imaassinnaapput piginnittuulersoq suliffeqarnermi isumaqatigiissusioreersimasut avataanniittoq namminerlu isumaqatigiissummik atsiugaqarsimananiluunniit akuersaagaqarsimanngitsoq pisisutulluunniit ataatsimoorussamik isumaqatigiissummut ilaatinneqaraluartoq, isumaqatigiissulli atuuffeqarani sulisartut sulisorineqalersut taakkulu suliassaqarfigisaannut atuuttussamik.

Piginnittuulersoq isumaqatigiissummi nammineq pisussaaffilerneqanngippat, pineqartillugit suliatigut sinerissamilu sumiiffigisatigut sulisartorilikkanut atuuttussamik, taamatullu piginnittuulersoq sulisartut kattuffigisaannut atorumasimanngippagu tunniussisup isumaqatigiissutaa, sulisartut pineqartut sulisorineqalersut aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisatigut atugareriikkatik tigummiinnassavaat, maannali inuttut imminermut atugarisassiatut. Piginnittuulersoq tunniussisup isumaqatigiissutaanut illuatungiliuttutut inissinnikuunngimmat isumaqatigiissutip pineqartup atuutilereersutut aalajangersagai, assersuutigalugu eqqissisimatitsissutaasussaatitaaneq, naapeqatigiissitsiniartoqarsinnaanissaanut pisussaatitaaneq, sulisartut eqqartuussiviat aamma isumaqatigininninniartarnissaq atuuttussaatitaassanngillat. Pineqartunik pisoqartillugu kattuffik isumaqatigiinniarsinnaatitaasoq piginnittuulersumut pineqartumut allatuulli piumasaqaateqarsinnaavoq isumaqatigiissusiortoqarnissaanik, soorluttaaq taamatut piumasaqaat ataatsimoorussamik sorsuutiginninnertigut ikorfartorneqarsinnaassaasoq.

Aalajangersagaq, taaneqareersutut, ima isumaqarpoq piginnittuulersoq tunniussisup sulisartunut isumaqatigiissusiarisimasaanut toqqaannartumik inissinneqarneq ajortoq. Akerlianik, piginnittuulersoq sulisartut ataasiakkaat aningaasarsiatigut atorfeqarnermilu atugarisatigut isumannaassavai pineqartut tunniussinerup nalaani atugarisaannik, tamatumani ilanngullugit isumaqatigiissummi aalajangersagaareersimasinnaasut. Aalajangersakkap aamma malitsigissavaa piginnittuulersoq ilatsiinnarnermigut naatsorsuussaassasoq isumaqatigiissummik akuersisimasutut.

Taamaattumik aalajangersakkap immikkoortua 1 nalilerneqassaaq piginnittuulersumut kajumissaarutitut piaarnerpaamik isummeqqullugu tunniussisup isumaqatigiissutaanut ilanngunnissamik apeqqutip aaqqiiviginissaanik. Imm. 1 ima paasineqassaaq piginnittuulersoq suliffeqarfimmi pisiamini isumaqatigiissutinut tunngasut paasisaqarfiginerannit paasisaqarfigeersimasariaqarnerannilluunniit sapaatit akunneri tallimat qaangiutsinnagit sulisartut kattuffiannut pineqartumut ilisimatitsissuteqassasoq pisisutut isumaqatigiissut atuutsinniarnagu kissaatigiguniuk. Pisisorli qaqugukkulluunnit utaqqinnissinnaavoq sulisartut kattuffiannut pineqartumut ilisimatitsinissamik suliffeqarfiup tiguvinneraniit sapaatit akunneri pingasut tikillugit. Imaappoq sunngitsuuinertut pisussaaffiliisariaqarsinnaaneq aatsaat atuutilersinneqarsinnaavoq suliffeqarfiup tiguvinneraniit siusinnerpaamik sapaatit akunneri pingasut qaangiutereernerisigut. Taamatuttaaq aalajangersakkap mattutinngilaa piginnittuulersup piffissaliussat arlariit sioqqullugit nalunaarutiginnissinnaanissaa.

Piginnittuulersoq ataatsimoorussamik isumaqatigiissummut ilaanngippat piginnittuulersutullu sulisartut kattuffiannut suliamut attuumassuteqartumut piffissaagallartillugu nalunaarutiginninngippat tunniussisup isumaqatigiissutaanik akuersaarniarani, piginnittuulersoq pisussaatitaassaaq tunniussisup isumaqatigiissutaa naapertorlugu isumaqatigiissummut illuatungiliuttuunissaminik. Piginnittuulersup isumaqatigiissummut illuatungiliuttutut inissillunilu pisussaatitaalernera isumaqarpoq isumaqatigiissutip pineqartup aalajangersagai tamarmik, atuuttussaatitaareersut, atuutitilerneqarsimasut aamma arlaannaannulluunniit pisussaatitaaffiunngikkaluartut atuuttussaanissaannik. Tamanna assersuutigalugu ima isumaqarsinnaavoq piginnittuulersoq pinngitsaalisaasussaasinnaassammat isumaqatigiissummi avaqqussassaanngitsunik isumaqatigiissusianik malinninnissamik. Sulisartut sulisorineqalersut isumaqatigiissutip suliffeqarfiup tunineqannginnerani atuuttup assinga maliinnassavaat.

Akerlianik, piginnittuulersup piffissaagallartillugu nalunaarutigippagu tunniussisup isumaqatigiissutaanik akuersaarniarani piginnittuulersorlu isumaqatigiissummik peqareerpat suliatigut sinerissamilu sumiiffigisakkut atuuffeqartumik, sulisartut sulisorineqalersut piginnittuulersup isumaqatigiissutaanik malinnilissapput. Tamanna naatsorsuutigineqarpoq atuutissasoq apeqqutaatinnagu piginnittuulersup kattuffik sorlerluunniit isumaqatigiissusiorfigisimaneraa. Taamaakkaluartoq sulisorineqalersut piumasaqaateqarsinnaassapput inuttut pisinnaatitaaffigisamik suliffeqarfiup tunniunneqartup isumaqatigiissusiarisai naapertorlugit atuuttut isumaqatigiissutip pineqartup atorunnaarnissaanut imaluunniit isumaqatigiissummik allamik taarserneqartut piginnittuulersumit ingerlateqqiinnarneqarnissaannik. Kingullertut taasaq atuuttussatut naatsorsuutigineqarpoq pingaarnertut isumaqatigiissusiat Kalaallit Nunaanni kalaallit danskillu katuffiinut isumaqatigiissusiaatillugit. Tamakku saniatigut naatsorsuutigineqarpoq piginnittuulersoq isumaqatigiissummik atsiugaqareersimasoq tunniussisulli isumaqatigiissutaanut inissinnissaminik kissaatigisaqanngippat, tunniussisup isumaqatigiissutaata atorunnaarnissaa sioqqullugu sulisartunut sulisorisilikkaminut nammineq isumaqatigiissummi pinngitsoorani atuuttussatut aalajangersakkat minnerpaamik atorsinnaassagai, assersuutigalugu eqqissisimatitsissussaatitaaneq, ima pisoqartillugu piginnittuulersup nammineq isumaqatigiissutaa isumaqatigiissullu tunniussisup malissimasaa sulisartut kattuffiannut tassungarpiaq isumaqatigiissutaasimappata. Taamatuttaaq naatsorsuutigisariaqarpoq sulisartut sulisorineqalersut siunnersuut naapertorlugu piginnittuulersup inuttut pisinnaatitaaffigisaminnik suliffeqarfimmik tunniussisup isumaqatigiissutaa naapertorlugu kisimik piumasaqaateqarsinnaaginnaratik aammali sulisartut kattuffiat piginnittuulersup isumaqatigiissutaanut akuusutut piumasaqaateqarsinnaasoq taassuma sulisartunit sulisorineqalersunit malinneqarnissaanik. Taamatuttaaq naatsorsuutigineqartariaqarpoq piginnittuulersoq tunniussisup isumaqatigiissutaata atorunnaarnissaa sioqqullugu sulisartunut sulisorilikkanut atorfeqarnermik allannguisoqarnissaanik kalerreereersinnaassasoq piffissat pineqartunut soraarnissamut/soraarsitaanissamut kalerriutaareersussat naapertorlugit, taamaattorli allannguinerit kalerriutaasut aatsaat atuutilersinneqartussanngorlugit isumaqatigiissutip naareernerata kingorna.

Piginnittuulersoq isumaqatigiissummik malinneqareersoq tunniussisup isumaqatigiissutaa malillugu sulisartutut illuatungiliuttumut piffissaagallartillugu nalunaanngippat pisisutut isumaqatigiissut pineqartoq atsiorumanagu, piginnittuulersoq isumaqatigiissummut attuumassuteqartutut taaneqareersutut inississaaq taamatut ilatsiinnarsimanermi malitsigisaanik. Taamatut isumaqatigiissutitigut marloqiusamik atuutsitsisoqalernerata tunngaviatigut malitsigissavaa piginnittuulersup isumaqatigiissutit arlariit tamaasa siunissami ataqqisariaqassagamigit, tamatumani piginnittuulersup suliat isumaqatigiissutit atuuffigisaat pineqartut suliaritinniaraangamigit. Nalinginnaanerusumilli nalilerneqartarpoq tunngaviusariaqartoq tassaassammat suliffeqarfiup pisiarineqartup isumaqatigiissutaa atuutiinnartarluni suliffeqarfimmi pigineqalertumi, aammalu taakkunuunatiguinnaq sulisartut sulisorineqalersut allannguutinik misigisaqartinnagit, soorluttaaq sulisartut suliffeqarfimmi pigineqalertumi nutaamik atorfinitsinneqartut tunngaviatigut atorfinitsinneqartassasut suliffeqarfiup pisiarineqartup isumaqatigiissutaa malillugu. Kingullertut taasap malitsigissavaa isumaqatigiissutit arlariit ingerlaqqissinnaassammata suliffeqarfiit inissisimaffigisamikkut avissaaqqagaluarpataluunniit sulisartullu sulisorineqalersut piginnittuulersup aallaqqaammut isumaqatigiissutaanut ilaatinneqalissammata tunniussisup isumaqatigiissutaa atorunnaartussanngortinneqarpat. Akerlianik tunniussisup aamma piginnittuulersup aallaqqaammut suliffeqarfiutaa inissisimaffigisamikkut katigunneqarpata pisut allaanerulissapput, tamatumani sulisartut taamatut pisoqartillugu, tunngaviatigut, isumaqatigiissut ataatsimut isigalugu imminerminnut pitsaanerusumik inissisimatitsisoq toqqarsinnaassagamikku, tamannalu naatsorsuutigisariaqarluni sulisartut eqqartuussiveqarnikkut nalinginnaasumik maleruagassaasut malinneqassasut. Kingullertulli taasaq ilutigalugu aamma isumaqartinneqarpoq sulisartut sulisorineqalersut suliffeqarfiup piginnittuulersup isumaqatigiissutaanik atuinissaminnik piumasaqaateqaannarsinnaanngimmata sulisartut isumaqatigiissummik piginnittuulersup isumaqatigiissutaanit ajornerusumik malitaqarsimanertik tunngavigiinnarlugu.

Ima pisoqarpat piginnittuulersoq isumaqatigiissummik malitaqareersoq tunniussisup aamma isumaqatigiissutaanut inissikkumappat, tamanna tunngaviatigut maleruagaasut malillugit sulisartunut ullup tigusiffiusup kingorna atorfinitsinneqartunut attuumasumik sunniuteqarnavianngilaq, taamaattorli takuuk matuma siuliani taaneqartoq, suliffeqarfinni arlariinni inissisimaffigisamikkut avissaaqqasuni isumaqatigiissutitigut marloqiusamik inissisimasoqarneranut tunngasoq. Tunngaviatigut, sulisartut pineqartut piginnittuulersup aallaqqaammut isumaqatigiissutaa malissavaat, akerlianik pissutsit immikkuullarilluinnartut takussutissarsineqarsinnaanngippata. Tamakku takorloorneqarsinnaavoq tassaasinnaasut suliffeqarfik suliassanik suliffeqarfimmit allamit pisippat, tassanilu sulisartooreersut isumaqatigiissuteqarpata pineqartunut aalajangersimasumik aningaasarsiaqartitsinissamik, tamatumali kingorna piginnittuulersup suliassanik tigusinerminut atatillugu sulisartunik pineqartunik soraarsitsippat ilutigalugulu suli atorfeqaannarsinnaanissaannik neqeroorfigalugit, taamaattorli piginnittuulersup isumaqatigiissutaa malillugu aningaasarsiassanut appasinneroqisunut. Paasinarsippat sulisartut pineqartut neqeroorutigineqartoq itigartikkaat, taavalu piginnittuulersoq sulisartunik suliassanik ingerlatitseqqittussanik nutaanik atorfinitsitsilluni piginnittuulersup isumaqatigiissutaa appasinnerusunik aningaasarsiaqartitsiviusoq naapertorlugu, naatsorsuutigisariaqarpoq sulisartunik taamatut tunngaveqarluni illersuinissamik mianerisassat malitsigissagaat isumaqatigiissutip tunniussineq sioqqullugu atuuttup aamma atuuttariaqarnissaa sulisartunut tigusereernerup kingorna suliassanik tiguneqartunik ingerlatsitseqqittussatut atorfinitsinneqartunut.

Ilanngullugu maluginiarneqassaaq piginnittuulersoq isumaqatigiissummut pisussaatinneqassanngimmat piffissami tigusinermi sulisartunik isumaqatigiissutip pineqartup atuuffigisaanik atorfinittoqarsimanngippat. Kingullertut taasap qanoq paasineqarnissaanut tunngaviusariaqassaaq piginnittuulersoq atorfeqartitsinernut pioreersunut attuumassuteqartumik pisinnaatitaafinnik pisussaafinnillu maleruaanissamut taamaallaat pisussaatitaassammat. Taamaattumik siunnersuummi § 5, imm. 1-imi piginnittuulersup tunniussisup isumaqatigiissutaanik ingerlatitseqqiinnassanerluni ilisimatitsinissaanut piffissat kalerriutaareerfiusussat pillugit aalajangersagaq atuutissanngilaq ima pisoqarpat suliffeqarfimmi pigineqalertumi piffissami tigusiffiusumi sulisartunik atorfeqartitsisoqanngippat tunniussisup isumaqatigiissitaanik malinnittumik. Taamaattumik piginnittuulersoq taamatut pisoqartillugu naatsorsuunneqassanngilaq isumaqatigiissummik pineqartumut § 5, imm. 1 naapertorlugu akuersaartutut, aamma piginnittuulersoq sulisartut kattuffiannut nalunaarutiginnissimanngikkaluarpat.

Piginnittuulersup sulinissamut isumaqatigiissut imaluunniit suliffeqarnermi pissutsit tunngavigalugit pisussaaffinnut sunut inissittarnissaanut apeqqummut tunngaviusariaqassaaq piginnittuulersup isumaqatigiissut sulisartunut atuuttoq naapertorlugu pisussaaffinnut tamanut inissittarnissaa. Paarlattuanik, piginnittuulersoq assersuutigalugu tunniussisup akiliisinneqarnissamik pisussaaffigisaanut inissinnavianngilaq, tamatumani sulisartut eqqartuussiviatigut akiliisinneqarneq sulisartunut ataasiakkaanut sammisuuneq ajormat, akerlianilli pineqartup kattuffianut. Akerlianilli, suliffeqarfik ingerlaavartumik aaqqiagiinngissuteqarnerata nalaani tunineqarpat, tunngaviusussatut naatorsuutigisariaqarpoq piginnittuulersoq aaqqiagiinngissutaasumut suliamut attuumassuteqalersutut inississasoq tunniussisoq paarlallugu. Pineqartoq tassaappat isumaqatigiissut malillugu suliumajunnaarneq imaluunniit sullivimmukarsinnaajunaartitsineq kalerriutaareersimasoq, aaqqiagiinngissut taamaattoq nalinginnaasumik naammassineqarajuttarpoq naapeqatigiissummik isumaqatigiissuteqarnermik. Isumaqatigiissutit taamaattut imaqakkajuttarput pineqaatissinneqannginnissamik immikkut piumasaqaateqarfiusarlutik, tamatumani sulisartut aaqqiagiinngissutaasumut peqataasimasut tunngaviatigut piumasaqaateqarsinnaassammata aaqqiagiinngissut qaangiuppat atorfinitseqqinneqarnissamik. Suliffeqarfik aaqqiagiinngissuteqartoqarnerata nalaani tunineqarsimappat piginnittuulersoq isumaqatigiissummut taamaattumut inississaaq.

Imm. 2-mi aalajangersakkamut atatillugu maluginiarneqassaaq piginnittuulersup isumaqatigiissummik akuersaannginneranut qitiutillugit malitsigisassaasa ilagimmassuk isumaqatigiissut pillugu sulisartut ataasiakkaarlugit tunngavilersuutigisaat piumasaqaatiminnut isumaqatigiinngissutaasutut sulisartut eqqartuussivianni suliassanngortinneqarsinnaanngimmata, tamatumanimi suliamut attuumassuteqartut arlariit pineqartut illuatungeriiunngimmata akunnerminni isumaqatigiissuteqarsimasut. Taamaasilluni § 5, imm. 2 piginnittuulersumut pisinnaatitsivoq suliat aaqqiagiinngissutaasut suliarineqartarfianni suliassiisinnaanissamut, naak piginnittuulersoq taamatut periarfissaqassanngikkaluartoq isumaqatigiissummik atsiugaqarsimanani. Tassunga atatillugu maluginiarneqassaaq Kalaallit Nunaanni sulisartunut immikkuullarivissunik eqqartuussiveqanngimmat, assersuutigalugu Danmarkimisuulli, tunngaviusumik isumaqatigiissutit naapertorlugit inatsisitigut tunngavissaqartitsisoqartarluni aaqqiagiinngissutit taamaattut sulisartut immikkut eqqartuussivianni (voldgiftimi) aalajangiiffigisassanngortinneqarnissaannik periarfiissiinermik. Taamaattumik imm. 2-mi siunnersuutigineqarpoq periarfissiisoqassasoq isumaqatigiissutip qanoq paasineqarnissaanik imaluunniit taassuminnga unioqqutitsinermik suliassanngortitsiniartup periarfissaqartinneqarnissaanik, tamatumani aalajangersakkat piginnittuulersup sulisartullu sulisorineqalersut malitassaat pineqartillugit suliat aaqqiagiinngissutaasut suliarineqartarfianni suliassanngortissallugit. Tassunga atatillugu siunnersuutigineqarpoq suliassanngortinneqarsinnaasussat tassaasinnaasut isumaqatigiissutip qanoq paasineqarnissaanut apeqqutit aammalu isumaqatigiissummi aalajangersakkanik unioqqutitsinerit pillugit apeqqutit, piginnittuulersup aamma akuersaarsimanngikkaluarpagit. Ilanngullugu maluginiarneqassaaq pisinnaatitaaffiit kattuffiit isumaqatigiissummi illuatungiliuttut kisiisa atuuttussaritissinnaasai aalajangersakkamut taassumunnga ilaatinneqanngimmata. Assersuutigalugu sulisitsisoq akiliisinneqaatissinneqarsinnaanngilaq. Taamatuttaaq suliaq eqqartuussivinnut suliassanngortinneqaratarsinnaassaaq sulisartut immikkut eqqartuussivianni aaqqiissutissamik angusaqartoqarsinnaasimanngippat. Apeqqut kingullertut taasaq aaqqiivigineqavinnikuunngilaq, eqqartuussivimmi pisussaaffigiumanngeriataarsinnaammassuk suliamik taamaattumik suliaqarnissatik, suliassarlu suliat aaqqiagiinngissutaasut suliarineqartarfiannut innersuussutigalugu.

Imm. 3-mi aalajangersagaq atuuttussaatinneqarpoq ima pisoqarsinnaammat, piginnittuulersoq katuffimmut allamut isumaqatigiissuteqareersimalluni, taamaattumillu tunniussisup isumaqatigiissutaa akuersaarumanagu. Nalinginnaasutulli naatsorsuutigisariaqassaaq piginnittuulersoq sulisartunut attuumassuteqartunut, taamatullu pineqartut atorfeqarnermi atugarisaat piginnittuulersup isumaqatigiissutaanut naapertuussarniarlugit, isumaqatigiinniarumaassasoq atorfeqarnermi atugarisat pisoqqat ataqqineqartariaarutereernerisa kingorna. Taamaattumik § 5, imm. 3-mi siunnersuutigineqarpoq sulisartut attuumassuteqartut kattuffitsik aqqutigalugu isumaqatigiinniartoqarnissaanik piumasaqaateqarsinnaatitaassasut. Tassungali atatillugu maluginiarneqassaaq isumaqatigiinniarnissamik pisussaatitaaneq isumaqanngimmat ajornartorsiutit pineqartut pillugit isumaqatigiissuteqartussaatitaanermik, soorluttaaq aalajangersakkap allanngortinngikkaa illuatungeriit ataatsimoorussamik angusaqarumalluni iliuuseqarsinnaanerminnut pisinnaatitaanerat. Kingullertulli taasamut aqqutissaq aamma killiligaasimasinnaavoq ima pisoqarpat piginnittuulersoq isumaqatigiissutinik malitaqareerluni.

§ 6-imut

Aalajangersagaq paasissutissiisussaatitaanermik imaqarpoq, taamaasilluni suliffeqarfimmik tunniussisup sulisartut aallartitarisaat imaluunnit sulisartut pineqartut ataasiakkaat aallartitaqanngippata toqqarlugit paasissutississammagit tunniussinissamut ulloq imaluunniit ullussarisaatut siunnersuutigisaq pillugit, aammalu tunniussinermut pissutaasoq, sulisartunut inatsisitigut inuttullu atugarisatigut malitsigineqartussat pillugit. Taakku saniatigut naatsorsuutigineqarpoq tamanut atuuttumik aamma paasissutissiisoqassasoq tunniussinerup kingorna ineriartoqqinnissap qanoq ingerlajumaarnissaanik, tamatumani pineqarsinnaallutik assersuutigalugu nioqqutigineqartartut niuernikkullu siunissami inissisimanermut tunngassuteqarsinnaasut. Aalajangersagaq malillugu, paasissutissiinissaq tunniussinissaq naapertuuttumik sioqqullugu pissaaq, tamannalu ima isumaqarpoq naammattumik piffissaqartoqassasoq sulisartup qanoq pisoqalerneranut piviusumik periarfissaqarluni nammineerluni naliliisinnaanissaanut. Taamaakkaluartoq aamma tunniussisup piginnittuulersullu atugarisaat mianerineqarsinnaasassapput paasissutissiinissamut piffissap aalajangiunniarnerani. Tamakku saniatigut paasissutissiinissaq sapinngisamik imartuujussaaq, taamaasillutik sulisartut malitsigiumaagassanik naliliisinnaaqqullugit.

Taamatuttaaq aalajangersakkami imm. 2-p malitsigissavaa paasissutissiisussaatitaanissaq aamma atuutissammat piginnittuulersup sulisartullu piginnittuulersup sulisoreriigaasa akornanni, tamatumani tunniussineq/piginnittuulerneq pineqartut atugarisaannut aamma sunniuteqartussaassappat, soorluttaaq piginnittuulersup suliffeqarfigisamini sulisartut paasissutississagai taakku atorfeqarnerat tunniussinermut/piginnittuulernermit kalluarneqartinnagu.

Tassunga atatillugu naatsorsuutigisariaqarpoq sulisartut aallartitarisaat periarfissaqartinneqassasut ilisimatitsissutaasut tunngavigalugit ataatsimoorussamik naliliisinnaanissamut, malitsigisariaqassallugulu paasissutissiineq ima saqqummiunneqarsimassammat sulisartunut kalluarneqartussanut erseqqillunilu, paasiuminartuullunilu naleqqussagaassalluni, aammalu sulisartut aallartitarisaat taamatut pisoqarneratigut sulisartunut aallartitaaffigisaminnut paasissutissiinermik ingerlatitseqqiisinnaangorlugit.

Aalajangersagaq aamma ima nalilerneqassaaq suliffeqarnermi inuttut attaveqaqatigiissinnaanermik nukittorsaajumanertut aammalu suliffeqarfimmi pineqartumi illugiilluni tatigeqatigiinnerup annertusineqarumaneranik. Paasissutissiineq immikkut pingaaruteqarsinnaavoq ima pisoqarpat suliffissaqartitsineq aarlerinartorsiortinneqarluni taamatullu uggornartutut nalilerneqarsinnaatillugu aalajangiinerit sulisartunut ilungersunartumik pingaarutillit tamanut saqqummiunneqarpata sulisunut naapertuuttumik paasissutissiinissaq sioqqullugu iliuuseqartoqanngitsoq. Tamakku saniatigut paasissutissiisussaatitaaneq naatsorsuutigineqarpoq tusaamaannarneqalersimasinnaasut aammalu sulisartut ataasiakkaat siunissamut suliffissaqartinneqarnerminnik tunngavissaqanngitsumik aarleqquteqalersimasinnaanissaannut annikillilerissutaasinnaassutut, soorluttaaq paasissutissiineq sulisartut suliffeqarfimmut tunniusimanerannut akuunerannullu siunissami ingerlatariumaakkanut siuarsaataasinnaanissaa naatsorsuutigineqartoq, tamatumani ilanngullugu sulisartut suliffeqarfiup unammilleqatigiissinnaassusianut iluaqutaasussamik naleqqussaanissanut pisariaqartinneqartunut annerusumik ilisimaarinninnerulernissaat.

§ 7-imut

Taamatuttaaq aalajangersagaq matuma siuliani § 6-imut nassuiaatini taaneqareersutut sanilliunneqassaaq kissaatigineqartumut suliffeqarfimmi pineqartumi oqaloqatigiissinnaasarnissap siuarsarnissaanik, aammalu aalajangersimasunik alloriartoqarniartillugu sulisartut akuliutitinneqartarnissaannik, taakku atorfeqarnikkut atugarisaat kalluarneqassappata, taamatullu sulisartut kalluarneqartut suliffissaqartinneqarnerat aarlerinartorsiortinneqarsinnaassappat. Taakku saniatigut naatsorsuutigineqartariaqarpoq isumaqatigiinniarnerit suliffeqarfiup iluani tatigeqatigiinnermut annertusisitsisinnaassasut, siunertaralugit aaqqiagiinngissutinngorsinnaasut pinngitsoortikkuminarnerunissaat sulinerullu (aaqqissuunneqartarnerata) eqaannerusumik aaqqissuunneqarsinnaasarnissaa, soorluttaaq isumaqatigiinniarnerit sulisartut iliuuserisanut siunnerfigisanut piukkunnaateqarnerulersissinnaagaat tunniusimanerulersissinnaallugillu. Tamakku saniatigut, isumaqatigiinniarnernik iliuusissanik, assersuutigalugu ilinniartitaanernik, allamik suliaqalertarnernik imaluunniit soraarnissamut aaqqissuussisarnernik ilaqartinneqarsinnaapput, taamaasilluni naapertuutinngitsumik sunniutaasinnaasut annikillisinnaajumallugit, sulisartut suliffissaqartinneqarnissamut piukkunnaateqarnerannut sunniuteqarlunilu naleqqussarsinnaallutillu allamik suliaqalersinnaanerannut sunniuteqartumik. Isumaqatigiinniarnernut tunngaviusariaqarpoq sulisartut aallartitarisaasa suliffeqarfimmi suliffissaqartitsiniarnikkut inissisimanerat suullu suliffeqarfimmiit iliuuserisassatut naatsorsuutigineqarsinnaasut pillugit killiffigisanik ilimagisatullu naatsorsuutigisanik malinnaasinnaanissaat, ilaatigut assersuutigalugu tassaasinnaasut sulinerup aaqqissuunneqartarneranik imaluunnit atorfinitsitaanermut tunngasumik annertuutigut allannguiniarnerit. Taakku saniatigut aamma ilaatinneqartariaqarput aaqqissuusseqqinnissatut pilersaarutigisat annertuut, suliffeqarfiup inissisimaffigisaanik taassumaluunniit ilaanik nuussisoqarsinnaaneranik isumaliutit, suleqatigiikkuutaanik ullup ingerlanerani nikerartumik suliartortartussanik imaluunniit unnuarsiortartunik pilersitsiniarnerit allatigulluunniit sulisunut amerlanernut sunniuteqartumik piffissap suliffiusussap allanngortiternera, aammalu suliffeqarfimmi teknologiimik nutaamik atuutilersitsinerit, sulinerup ingerlanneqartarneranut aaqqissuunneqartarneranullu annertuutigut sunniuteqarsinnaasut.

Aalajangersakkami aalajangersarneqarpoq isumaqatigiinniartussaatitaaneq, taamaasilluni tunniussisoq pisussaatinneqarluni sulisartunut pilersitat suugaluartulluunniit sulisartunik kalluaasut pillugit isumaqatigiinniarnissamik, soorluttaaq isumaqatigiinniarnerit pissasut piffissami pilersinneqarsinnaajumaartussat isumaqatigiissutigisinnaanissaat periarfissaqartillugu. Aalajangersagaq ima isumaqarpoq sulisartut aallartitaannut paasiniaalluni attaviginnittoqartassasoq. Aalajangersagaq aatsaat atuuttariaqalissaaq sulisartunut sammisunik iliuuseriniakkat aalajangersimasut atuutilersinneqarnissaat isumaliutigineqarpat.

Tamatuma saniatigut aalajangersakkami imm. 2-p aamma malitsigaa isumaqatigiinniartussaatitaaneq piginnittuulersup sulisartunut sulisitsisoreriigaanut sammisumik aamma atuummat, tamatumani piginnittuulersoq suliffeqarfimmik piginnittuulerneq pissutigalugu sulisartunut taakkununnga iliuuseqarniarpat. Tassunga atatillugu naatsorsuutigineqartariaqarpoq piginnittuulersup isumaqatigiissut akuersaareersimanngippagu, sulisartullu kattuffiannut allamut isumaqatigiissusioreersimalluni, sulisartut kalluarneqartut kattufitsik aqqutigalugu inatsisitigut pisussaaffiusumik isumaqatigiinniartoqarnissaanik piumasaqaateqarsinnaassasut.

Isumaqatigiinniartussaatitaaneq aamma isumaqarpoq sulisartut aallartitaat periarfissaqassasut pilersitassatut isumaliutigineqartut pillugit oqaaseqatiminnik, siunnersuutiminnik taakkartuiffigerusutaminnillu saqqummiussinissaminnut, aammalu taakku pillugit tunngavilersukkamik akissuteqaasiisinnaanissaminnut oqaloqatigiittarnerit pisartussat ingerlanneqarnerannut ilanngullugit, soorluttaaq qullersanut isumaqatigiissuteqarsinnaanissamut atatillugu piareersarnissamut ataatsimeeqatigiittarnissamullu piffissamik immikkoortitsisoqartassasoq, siunertaralugu pilersitaajumaarsinnaasut qanoq ingerlanneqarsinnaanissaat. Tassunga atatillugu naatsorsuutigineqartariaqarpoq suliffeqarfik aallartitaqarsimassasoq naapertuuttumik qaffasissuseqarluni aalajangiisinnaassuseqartumik. Naapertuuttumik qaffasissusilimmik aalajangiisinnaassuseqartitaanermut apeqqutaassaaq qulequttat suut isumaqatigiinniarnermi oqaluuserineqartussaanersut, aalajangiisuusorli tassaavoq qullersaasut aallartitaasa pisariaqartinneqartumik oqartussaassuseqarnissaat pissutsillu oqallisigineqartut pillugit aalajangiisinnaasarnissaat.

Taakku saniatigut maluginiarneqassaaq isumaqatigiinniarnerit, ilanngullugit ataatsimiinnerit, sulisitsisut pisinnaatitaanerannik allannguissanngimmata.

§ 8-mut

§ 8-mi siunnersuutigineqarpoq § 5, imm. 3-mik unioqqutitsisineq akiliisitsiffiussasoq sulisitsisumut sulisartut kattuffigisaannut isumaqatigiinniarumanngitsumut, unnit piginnittuulersup sulisartut sulisorilikkami isumaqatigiissutaat atsiorumasimanngippagu aammalu piginnittuulersoq tamanna ilutigalugu sulisartut kattuffiannut allamut suliat pineqartut pillugit isumaqatigiissuteqarsimagaluarpat. Tamatuma saniatigut siunnersuutigineqarpoq § 6-imik, sulisartunut suliffeqarfimmut tunniussinermut kalluarneqartunut sammisumik paasissutissiisussaatitaanermik, unioqqutitsineq, aammalu § 7-imik, sulisartunut pilersitsiviusussatut isumaliutigineqartunut aallartitanut sammisumik isumaqatigiinniartussaatitaanermik unioqqutitsinerit akiliisitsiffiussasut.

§ 9-mut

Siunnersuutigineqarpoq peqqussut atortuulersinneqassasoq ulloq 1. januar 2009. Taamaakkaluartoq atortuulersitsinissap qaqugorpiaq pinissaanut annerusumik apeqqutaassapput tusarniaanermit akissutisiat aammalu Inatsisartuni oqaluuserineqarnerata ingerlanera.