Annertuumik innarluutillit ikiorserneqartarnerat pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutissaattut nr. 9, 4. april 2008-imeersoq
Annertuumik innarluutillit ikiorserneqartarnerat pillugu Inatsisartut peqqussutaanni nr. 7-imi 3. november 1994-imeersumi § 3 imm. 2, § 5, § 8 imm. 3, § 8a, § 11, § 12, § 15, § 18 imm. 3, § 18 a imm. 3, § 20 imm. 3, § 22 imm. 3 aamma § 26 imm. 3, naapertorlugit, kingullermi allanngortinneqartoq Inuit annertuumik innarluutillit ikiorserneqartarnerat pillugu Inatsisartut peqqussutaata allanngortinneqarnera pillugu Inatsisartut peqqussutaanni nr. 13-imi, 20. november 2006-imeersumi tunngavigalugit makku aalajangersarneqarput:
Kapitali 1
Nassuiaatit aalajangersakkallu aallarnisaataasut§ 1. Timikkut annertuumik innarluummik oqarnermi ajoqutit amigaatilluunniit inunnguuserisat kingusinnerusukkulluunniit pilersimasut pineqarput, assersuutigalugit tappiitsuuneq isigiarsunnerluunniit, tusilartuuneq tusaasinnaassutsilluunniit annikilleriarsimanera, nukitsigut noqartoortarneq pissutigalugu nukinnik aqutsisinnaannginneq allatulluunniit nukillaarnerit, noqartarneq, oqalunniarnikkut ajornartorsiuteqarneq, timip pisataanik amigaateqarneq, uummatikkut/taqqatigut/tartukkut/tingukkullu ajoquteqarnerup kingunerisai, nagguarlunneq (gigteqarneq) kiisalu kromosomitigut ajoquteqarneq.
Imm. 2. Pisinnaassuseqarnerup inissisimaffia ikiorserneqarsinnaatitaalersitsisoq tassaasinnaavoq inuup innarluuteqarnini pissutigalugu
1) nammineq pisariaqartitaminik isumaginnissinnaannginnera, assersuutigalugu timikkut eqqiluisaarnermik, atisalersornermik, nerisarnermik assigisaanillu, imaluunniit 2) illup iluani silamilu nammineerluni angalasinnaannginnera, matumani niuertarfilerineq, allanut pulaarneq, nalinginnaasumik sukisaarsartunut peqataaneq assigisaalu ilanngullugit eqqarsaatigalugit, imaluunniit
3) inunnut allanut attaveqarsinnaannginnera.
Imm. 3. Pisinnaanerup killeqarnera napparsimagallarnermik pissuteqarpat ikiorsiisoqarsinnaanngilaq.§ 2.
Eqqarsartaatsimikkut annertuumik innarluutillit paasineqassaaq pisinnaasat killeqarnerat pissuteqarsinnaalluni eqqarsartaatsikkut ajornartorsiuteqarneq imaluunniit killeqarneq imaluunniit eqqarsartaatsikkut kinguarsimaneq.
Imm. 2. Pisinnaassuseqarnerup inissisimaffia ikiorserneqarsinnaatitaalersitsisoq tassaasinnaavoq inuup innarluuteqarninni pissutigalugu
1) nammineq pisariaqartitaminik isumaginnissinnaannginnera, assersuutigalugu timikkut eqqiluisaarnermik, atisalersornermik, nerisarnermik assigisaanillu, imaluunniit 2) illup iluani silamilu nammineerluni angalasinnaannginnera, matumani niuertarfilerineq, allanut pulaarneq, nalinginnaasumik sukisaarsartunut peqataaneq assigisaalu ilanngullugit eqqarsaatigalugit, imaluunniit
3) inunnut allanut attaveqarsinnaannginneq.
Imm. 3. Pisinnaanerup killeqarnera napparsimagallarnermik pissuteqarpat ikiorsiisoqarsinnaanngilaq.§ 3.
Pisinnaaneq pisinnaasalluunniit annikilleriarsimasut illuatungilerniarlugit ikiorsiiniuteqartoqarsinnaavoq. Ikiorsiiniutigineqarsinnaasut tassaapput assigiinngitsutigut tapersersuineq, paaqqutarinninneq imaluunniit iluaqusersuutinik tunniussineq.
Imm. 2. Ikiorsiiniutit akuersissutigineqarsinnaanngillat, tamatumunnga aningaasartuutit ukiumut aningaasanit Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ukiumut ataasiarluni aalajangersarneqartunit appasinneruppata.§ 4.
Annertuumik innarluutilik pisariaqartumik siunnersorneqarsinnaatitaavoq. Siunnersuineq kommunalbestyrelsit qinnuteqarnerisigut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit akuersissutigineqartassaaq.
Kapitali 2
Iluaqusersuutit§ 5. Iluaqusersuutit annertuumik innarluutillip ulluinnarni inuuneranut oqilisaataasussat akuersissutigineqarsinnaapput.
Imm. 2. Iluaqusersuutit ajornanngippat atukkiussatut tunniunneqartassapput.
Imm. 3. Iluaqusersuutit pisiarineqarnerinut ikiorsiissuutit taamaallaat aningaasartuutinut innarluuteqanngitsut namminneq illumilu atugassaminnut pisiarisartagaannut sanilliullugit annertuumik amerlanerussuteqartunut ikiorsiissutigineqarsinnaapput.
Imm. 4. Iluaqusersuutinut inoqutigiinni nalinginnaasuni nalinginnaasumik atorneqartartunut akuersissuteqartoqarsinnaanngilaq.§ 6.
Iluaqusersuutit timip pisataanut iloqissersimasunut amigaataasunulluunniit ornavaffiusut, qerattaqqusersuutaasut iluarsiissutaasulluunniit nalunaarut manna malillugu akuersissutigineqarsinnaanngillat.
Imm. 2. Taamaallaat pissutsini immikkut illuinnartuni napparsimmavinni peqqinnissaqarfiulluunniit paaqqutarinniffiini uninngasunut timikkut iluaqusersuutinik akuersissuteqartoqarsinnaavoq.§ 7
. Pisortat ilinniarfiini ilinniartitsinermi inuit annertuumik innarluutillit peqataanerannut iluaqusersuutinik nalinginnaasunik atugassanngortitsineq nalunaarut manna malillugu akuersissuteqartoqarsinnaanngilaq.§ 8.
Iluaqusersuutit siunnersuisup suliassanut immikkut ilisimasaqartup ajornanngippat siumoortumik inassuteqarneratigut akuersissutigineqartassapput.
Kapitali 3
Tapersersortitut ikiortit§ 9.
Annertuumik innarluutilik nammineq inigisaminiiginnarsinnaanerminut, matumani najugaqaqatigiiffik nakkutigineqarluniluunniit najugaqarfik ilanngullugit, perorsaanikkut tapersersorneqarnissamik pisariaqartitsitsoq sap. akunneranut nal. akunnerini arlalinni tapersersortilerneqarsinnaavoq.
Imm. 2. Annertuumik innarluutilik meeraaqqerivimmi, meeqqerivimmi imaluunniit ulluunerani paaqqinniffimmi 0-6-inik ukiulinnut naatsorsuussaasumi sulisut amerlassusilerneqarneranni pisariaqartinneqartunit annertunerusumik tapersersorneqarnissamik pisariaqartitsisoq paaqqinniffimmi sap. akunneranut nal. akunneri 40-t tikillugit tapersersortilerneqarsinnaavoq.
Imm. 3. Annertuumik innarluutilik sunngiffimmi angerlarsimaffimmi imaluunniit ulluunerani paaqqinniffimmi 6-17-inik ukiulinnut akuleriiffiusussatut naatsorsuussami sulisut amerlassusilerneqarneranni pisariaqartinneqartunit annertunerusumik tapersersorneqarnissamik pisariaqartitsisoq paaqqinniffimmi sap. akunneranut nal. akunneri 20-t tikillugit tapersersortilerneqarsinnaavoq.
Imm. 4. Inunnut annertuumik innarluutilinnut tapersersortilerneqarsinnaapput, utoqqaat illuanni najugaqartunut, kommuni allanik naleqquttumik najugaqarfigineqarsinnaasunik inissamik neqeroorutissaqanngippat.§ 10.
Tapersersortip annertuumik innarluutilik eqqarsartaatsimigut, timimigut inooqataanermigullu ineriartornerani tapersersussallugu suliassaraa.
Imm. 2. Tapersersortitut ikiortip annertuumik innarluutilik ulluinnarni suliarineqartartunut nammineerniarneranik tapersersussavaa.
Imm. 3. Kommunalbestyrelsi annertuumik innarluutilik 18-it inorlugit ukioqarpat nammineersinnaatitaanngippalluunniit annertuumik innarluutilik, tapersersortitut ikiorti, immaqa sulianut ilisimasalik, angajoqqaatut oqartussaassusilik nakkutiginnittorluunniit peqatigalugit tapersersortip sulinermini atugassaanik iliuusissanut pilersaarusiussaaq.§ 11.
Tapersersortit kommunalbestyrelsimit atorfinitsinneqartassapput, taakkulu tapersersortinut taakkununnga sulisitsisuussapput.
Imm. 2. Kommunalbestyrelsit tapersersortinik sapinngisamik isumaginninnermi perorsaanikkut ilinniagaqarsimasunik atorfinitsitsisassapput. Tamanna ajornarpat kommunalbestyrelsit tapersersortit taamatut sulinissaminnut immikkut piukkunnaatilittut isigineqartut atorfinitsittassavaat.
Imm. 3. Tapersersortit akissarsiaqartitaanerat Namminersornerullutik Oqartussat sulianullu atatillugu kattuffiup tapersersortit ataasiakkaat ilinniagaqarnermikkut suliaannut atatillugu isumaqatigiinniuteqarsinnaatitaasup akornanni isumaqatigiissut tunngavigalugu pissaaq.§ 12.
Annertuumik innarluutilinnut ataasiakkaanut nal. akunneri tapersersorteqartitsiviusussat kommunalbestyrelsip inassuteqarneratigut Ilaqutariinninnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit akuerineqartassapput.
Imm. 2. Kommunimi ataatsimi annertuumik innarluutilinnut tamanut atugassat tapersersortitut nal. akunneri suliffissaat ataatsimoortillugit Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup tunniussinnaavai.
Imm. 3. Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup kommunalbestyrelsit tapersersortitut ikiortinut nal. akunneri atugassaat aalajangersimasumik amerlassusilerlugit nalunaarutigisinnaavai. Nal. akunneri tapersersortitut ikiortinut atugassat kommunit pisariaqartitsineq tunngavigalugu agguataartassavaat.
Imm. 4. Nal. akunneri tapersersortitut ikiortit atugassaat nalinginnaasumik qaammatinut arfinilinnut tunniunneqartarput.§ 13.
Tapersersortitut ikiortit sulinerannik ataqatigiissaarisartup akissarsiaanut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik 50 procentit tikillugit tapiissuteqarsinnaavoq.
Imm. 2. Tapersersortitut ikiortit kommunimi suliaasa ataqatigiissaarneqarnissaat ataqatigiissaarisartup suliassaraa. Aammattaaq ataqatigiissaarisartup taassuma tapersersortitut ikiortit perorsaanikkut suliatigullu ilitsersuuttassavai.
Kapitali 4
Oqilisaassineq§ 14.
Inuk annertuumik innarluutilik nammineq angerlarsimaffimmini najugaqarpat, paaqqutarineqarneralu ilaqutariinnut annertuumik suliassaqartitsineruppat tamatuma oqilisaassivigineqarnissaa Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup akuersissutigisinnaavai.
Imm. 2. Aatsaat oqilisaassinissaq akuersissutigineqarsinnaavoq tamanna ilaqutariit annertuumik innarluutilimmik siunissami paaqqutarinnissinnaaginnarnissaannut tunngaviuppat.
Imm. 3. Aammattaaq oqilisaassinermut akuersissuteqartoqarsinnaavoq annertuumik innarluutilik angerlarsimaffimmi avataani najugaqarallarnissamik pisariaqartitsippat.§ 15.
Oqilisaassineq ilaqutariinni allani, ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi allamiluunniit taamaaliornissamut naleqquttumi najugaqarallarnikkut pisinnaavoq.§ 16.
Najugaqarnermi atugassarititaasut pillugit kommunalbestyrelsit oqilisaassiviusorlu allaganngorlugu isumaqatigiissuteqassapput.
Imm. 2. Ilaqutariinnut oqilisaassisunut aningaasarsiaqartitsisoqarnissaa Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup akuersissutigisinnaavaa. Aningaasarsiat inuup oqilisaassiffiusup nalaani pilersorneqarneranut aningaasartuutinut ilaanngillat.
Imm. 3. Pilersorneqarnermut aningaasartuutit pineqartumut pilersuisussaatitaasumit pilersuisussaatitaasunilluunniit akilerneqartassapput.
Imm.4. Annertuumik innarluutillip ilaqutariillu oqilisaassisut akornanni, pineqartup kommuni najugarivitaani kommunalbestyrelsi suleqatigalugu pilersorneqarnermut qanoq akiliuteqarnissaq isumaqatigiissutigineqassapput.
Imm. 5. Ulloq unnuarlu paaqqinniffik oqilisaasuuppat taamaallaat pilersuinermut akiliisoqassaaq, takuuk imm. 3.
Imm. 6. Aningaasarsiassanut pilersorneqarnermullu akiliutinut akigititat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ukiumut ataasiarlutik aalajangersarneqartassapput.
Kapitali 5
Inigisap allanngortiterneqarnera§ 17. Inigisap allanngortiterneqarneranut ikiorsiisoqarsinnaavoq annertuumik innarluutilik nammineq inigisaminiissinnaassaguni inigisami immikkut allanngortiterneqarnissaanik pisariaqartitsippat. Inigisap allanngortiterneqarneranut ikiorsiissutit nammineq inigisap allanngortiterneqarneranut ikiorsiissutigineqarsinnaapput pineqartoq inigisamini nammineersinnaalissappat, matumani najugaqatigiiffik aamma nakkutigineqarluni najugaqarfik eqqarsaatigalugit.
Imm. 2. Inissiami attartortittakkami atortunik nalinginnaasumik pigineqartartunik pisinissamut ikiorsiinissamut akuersissuteqartoqarsinnaanngilaq.§ 18.
Inigisap allanngortiterneqarneranut ikiorsiissutit ilaatigut inigisami isaarialersuinerusinnaavoq, tassunga ilanngullugit silami qaqeriartarfiit assigisaallu.
Imm. 2. Ikiorsiissuteqarnermi inigisamut atatillugu quiliorneq assigisaanilluunniit sananeq aamma ilaatinneqarsinnaapput, innarluutilik taamaattumik peqarnissaminik pisariaqartitsippat, assersuutigalugu qamummut motoorilimmut toqqorsiviusinnaasumik.§ 19.
Inigisamik allanngortiterinissamik qinnuteqaatip Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmut nassiunneqannginnerani allannguutit suut pisariaqarnersut kommunalbestyrelsimi isumaginninnermut tunngasut ulluinnnarni ingerlanneqarnerannut ataavartumik ataatsimiititaliap naliliiffigissavai, allannguutinullu aningaasartuutissat naatsorsorlugit. Allannguutigitinniakkatut eqqarsaatigineqartut pillugit illuliornermi qatserisartoqarnermilu oqartussanit illullu piginnittaanit akuersissutit kommunalbestyrelsip pissarsiariniassavai.
Imm. 2. Inigisap allanngortiterneqarnissaa Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit akuersissutigineqarpat kommunalbestyrelsi suliassap suliarineqarnissaa pillugu assigiinngitsutigut isumaqatigiissuteqassaaq, suliallu ingerlanneqarnera nakkutilliisuuffigalugu.
Kapitali 6
Qamutit motoorillit§ 20.
Qamutit motoorillit, biilit ilanngunnagit, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit akuersissutigineqarsinnaapput innarluutilik najugaqarfinni angallassissutinit tamanit ilaaffigineqarsinnaasunit, matumani taxat aamma ilanngullugit eqqarsaatigalugit, tikinneqarsinnaanngitsuni najugaqarluniluunniit ulluinnarni angalasarpat.
Imm. 2. Pissutsit immikkut ittut atuutsillugit qamutinik motoorilinnik akuersissuteqartoqarsinnaavoq, biilit ilanngunnagit, naak imm. 1-imi piumasaqaatit eqqortinneqarsimanngikkaluartut.§ 21.
Qamutit motoorillit Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit sillimmaserneqartassapput. Annertuumik innarluutilik pineqartoq qamummik taassuminnga aalajangersimasumik atuisutut nalunaarsorneqassaaq.§ 22.
Qamutit motoorillit, matumani biilit ilanngullugit, allanngortiterneqarnissaannut akuersissuteqartoqarsinnaavoq innarluutillip qamutit motoorillit taakku allanngortiterneqartinnagit atorsinnaanngippagit.§ 23.
Qamutinut motoorilinnut, matumani biilit ilanngunnagit, ingerlatsinermut aningaasartuutinut, soorlu sillimmasiinermut akiliutinut, iluarsaassinermut aserfallatsaaliinermullu tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit matusissutissanik tapiissuteqartoqarsinnaavoq.§ 24.
Biilinut innarluutilinnut naleqqussarneqarsimasunut ingerlatsinermut aningaasartuutinut tamakkiisumik ilaannakoortumilluunniit matusissutissanik tapiissuteqartoqarsinnaavoq, soorlu sillimmasiinermi akiliutinut, iluarsaassinernut aserfallatsaaliinernullu, tapiissutillu taakku aningaasartassaat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ukiumut ataasiarlutik aalajangersarneqartassapput.
Kapitali 7
Pikkorissartitsinerit§ 25. Annertuumik innarluutilinnut, ilaqutaasunut, tapersersortitut ikiortinut allanullu pikkorissarnernut peqataanissanut ikiorsiisoqarsinnaavoq, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik isumaqarpat pikkorissartitsinermi peqataaneq annertuumik innarluutillip ulluinnarni inuuneranut pitsanngoriaataasinnaasoq.
§ 26.
Pikkorissartitsinermut atatillugu ikiorsiissutini pikkorissartitsinermut akiliutit, angalanermut pikkorissarnerullu nalaani najukkamut aningaasartuutit kiisalu sulinikkut isertitassaraluanut annaasanut tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit taarsiissutit ilaatinneqarsinnaallutik.
Imm. 2. Sulinikkut isertitassaraluit annaasat tunngaviusumik akissarsianut tamarmiusunut uppernarsaasikkanut tamakkiisumik taarsiissutigineqassapput, tamatumunnga peqatigitillugu akeqanngitsumik nerisaqartitsisoqarsimanngippat.
Imm. 3. Sulinikkut isertitassaraluit annaasat tunngaviusumik akissarsiat tamarmiusut uppernarsaasikkat 90 procentiinik taarsiissutigineqassapput, tamatumunnga peqatigitillugu akeqanngitsumik nerisaqartitsisoqarsimappat.
Kapitali 8
Najugaqatigiiffik§ 27. Kommunalbestyrelsimi najugaqatigiiffinnik ataatsimut pisariaqartitsinerup annertussusia kommunimi isumaginninnermut tunngasut ingerlanneqarnerannut ataatsimiititaliap naliliiffigissavaa. Naalakkersuisut kommunalbestyrelsimut najugaqatigiiffinnik pilersitsinissamut peqqusisinnaavoq:
1) kommuni annertuumik innarluutilinnut 18-it sinnerlugit ukiulinnut marlunnut amerlanerusunulluunniit kommunitut angerlarsimaffiuppat,
2) pineqartut ulluunerani nammineq angerlarsimaffimminni nammineersinnaanngippata, aamma
3) pineqartut imminnut akornusersuunnatik najugaqatigiissinnaappata.§ 28.
Najugaqatigiiffinni najugaqartut imminnut ima ikiorsinnaatigisariaqarput perorsaanikkut aammalu suliassatigut allatigut pisarialinnik ikiorsiinissaq killilimmik taamaallaat annertussuseqassalluni.
Imm. 2. Ikiorsiinissami najugaqartut nammineersinnaassuseqalernissaannut inuuniarnerminnilu imminnut akisussaaffigilernissaannut ineriartortinneqarnissaat siunertarineqarpoq.§ 29.
Najugaqatigiiffik najugaqartut namminerisamik angerlarsimaffiattut isigineqassaaq. Najugaqartut ataasiakkaat tamarmik immikkut ineqartussanngorlugit najugaqatigiiffik aaqqissuunneqassaaq.
Imm. 2. Najugaqatigiiffimmi najugaqartut isersimaartarfimmik, perusuersartarfimmik, uffarfimmik igaffimmillu atuisinnaanissamik periarfissaqassapput.§ 30.
Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik najugaqatigiiffinni init ataatsimoorunneqartartut naleqquttut iluarsarneqarsimasullu aaqqissuunneqarnerinut pequsersorneqarnerinullu ataasiaannartumik tapiissuteqarsinnaavoq. Init ataatsimoorunneqartartut taakku inunnit timimikkut annertuumik innarluutilinnit sapinngisamik atorneqarsinnaasuussapput. Ataasiaannartumik tapiissutit annertussusaat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ukiumut ataasiarlutik aalajangersarneqartassapput.
Kapitali 9
Nakkutigineqarluni najugaqarfik§ 31. Inunnut 18-inik ukioqalereersimasunut annertuumik innarluutilinnut annertunerusumillu paaqqutarineqarnissamik tapersersorneqarnissamillu pisariaqartitsisunut inissanik nakkutigineqarluni najugaqarfimmi neqerooruteqartoqartassaaq.
§ 32.
Nakkutigineqarluni najugaqarfik najugaqartut namminerisamittut angerlarsimaffiattut isigineqassaaq. Najugaqartut ataasiakkaat tamarmik immikkut ineqartussanngorlugit najugaqatigiiffik aaqqissuunneqassaaq.
Imm. 2. Nakkugineqarluni najugaqarfinni najugaqartut isersimaartarfimmik, perusuersartarfimmik, uffarfimmik igaffimmillu atuisinnaanissaminnik periarfissaqassapput.§ 33.
Naalakkersuisut kommunalbestyrelsi peqqusinnaavaa nakkutigineqarluni najugaqarfimmik pilersitseqqullugu kommuni, § 31 tunngavigalugu nakkutigineqarluni najugaqarfimmi najugaqarnissamik neqeroorfigineqartussanik, annertuumik innarluutilinnut marlunnut amerlanerusunulluunniit kommunitut angerlarsimaffiuppat.
Imm. 2. Kalaallit Nunaanni annertuumik innarluutillit marluk amerlanerilluunniit nakkutigineqarlunilu najugaqarfimmi ataatsimi najugaqatigiissinnaappata Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik nakkutigineqarluni najugaqarfimmik illoqarfinniit/nunaqarfinniit assigiinngitsuninngaanneersunut najugaqarfissanngortitamik pilersitsisinnaavoq.
Imm. 3. Nuna tamakkerlugu atorneqartussanik nakkutigineqarluni najugaqarfiliat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ingerlanneqassapput. Najugaqarfiit allat kommunalbestyrelsinit pilersitsisunit ingerlanneqassapput.§ 34.
Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik kommunit nakkutigineqarluni najugaqarfiutaanni init ataatsimoorunneqartartut naleqquttut iluarsaanneqarsimasut aaqqissuunneqarnerinut pequsersorneqarnerinullu ataasiaannartumik tapiissuteqarsinnaavoq. Ataasiaannartumik tapiissutit annertussusaat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ukiumut ataasiarlutik aalajangersarneqartassapput.
Imm. 2. Nakkutigineqarluni najugaqarfik inummit annertuumik timikkut innarlutilimmit atorneqarsinnaassappat taassuma allanngortiterneqarneranut ikiorsiissuteqartoqarsinnaavoq.
Imm. 3. Init sulisunit allaffittullu atorneqartut ingerlanneqarnerannut tapiissuteqartoqarsinnaavoq.
Imm. 4. Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik nakkutigineqarluni najugaqarfiit pillugit suleqatigiinnermut ingerlatsinermullu kommunalbestyrelsinut isumaqatigiissuteqarsinnaavoq.
Kapitali 10
Suliassaqartitsineq§ 35. Inummut annertuumik innarluutilimmut suliffeqarnissamik neqeroorfigineqarsinnaanngitsumut naapertuuttumik sammisaqarnissamut neqeroorutissaqarnissaq kommunalbestyrelsit isumagisariaqarpaat.
Imm. 2. Inuk annertuumik innarluutilik ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi najugaqartuuppat naapertuuttumik sammisassaqarnissaanut neqeroorutissaqarnissaq Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup sapinngisamik isumagissavaa.§ 36.
Sammisaqartitsineq ulluunerani sammisassaqartitsivinni, naapittarfinni nakkutigineqarluni sullivinni imaluunniit nakkutigineqarluni suliffinni ingerlanneqartassaaq.§ 37.
Ulluunerani sammisassaqartitsiviit, naapittarfiit inersimasunullu annertuumik innarluutilinnut nakkutigineqartumik sulliviit kommunalbestyrelsinit, Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit imaluunniit taakku suleqatigiinnerisigut pilersinneqarsinnaapput. Ulluunerani sammisassaqartitsivik, naapittarfik imaluunniit nakkutigineqarluni sullivik Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup kommunalbestyrelsillu suleqatigiinnerisigut pilersinneqarpat akisussaaffinnut akiliuteqartarnernullu tunngasut pillugit ingerlatsinissamut isumaqatigiissusiortoqassaaq.
Imm. 2. Ulluunerani sammisassaqartitsiviit, naapittarfiit nakkutigineqarlunilu sulliviit sammisassanik ineriartuutaasunik katsorsaataasunillu neqerooruteqartassapput.
Imm. 3. Nakkutigineqarluni sulliviit nakkutigineqarlunilu suliffiit aaqqissuunneqarsimassapput inuit annertuumik innarluutillit maskiinanik akuutissanillu navianarsinnaasunik imaluunniit allanik ajoqusiisinnaasunik qanillattugassaqartinnagit.
Imm. 4. Annertuumik innarluutilinnut nakkutigineqarluni sullivinni sammisaqartunut imaluunniit nakkutigineqarluni suliffimmi sulisunut sammissaqartitsinermut aningaasarsianik aningaasarsisitsisoqarsinnaavoq. Aningaasarsiat taakku amerlassusissaat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit ukiumut ataasiarlutik aalajangersarneqartassapput.§ 38.
Kommunit ulluunerani sammisassaqartitsiviini, naapittarfiutaanni, nakkutigineqarluni sulliviutaanni assigisaannilu init naleqquttut iluarsaanneqarsimasullu pilersinneqarnissaannut, aaqqissuunneqarnissaannut pequsersorneqarnissaannullu Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik tapiissuteqarsinnaavoq. Init inunnit timikkut annertuumik innarluutilinnit sapinngisamik atorneqarsinnaasuussapput.
Imm. 2. Pissutsit immikkut ittut atuutsillugit init allanngortiterneqarnissaannut Ilaqutariinnermut Peqqissutsitmullu Naalakkersuisoqarfik tapiissuteqarsinnaavoq, taamalillutik init taakku inunnit annertuumik innarluutilinnit atorneqarsinnaalersillugit.
Kapitali 11
Angallanneqarnermi aaqqissuussinerit§ 39. Kommunini immikkut ittumik pisariaqartinneqarpat, inunnut annertuumik innarluutilinnut angallanneqarnermi aaqqissuussinermik ingerlatsinermullu pilersitsivigineqarnissaannut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik ikiorsiissuteqarsinnaavoq.
Imm. 2. Angallanneqarnermi aaqqissuussinermut taamaattumut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik biilimik atugassiisinnaavoq. Taamaaliorneq kommunalbestyrelsit, peqqinnissaqarfik imaluunniit kommuni isumaqatigiissuteqarfigereerlugu suliniaqatigiiffik namminersortoq isumaqatigiissuteqarfigalugit pisinnaavoq, taaneqartorlu kingulleq kommunalbestyrelsi isumaqatigiissuteqarfigalugu pisinnaalluni.
Imm. 3. Tamakku saniatigut inuk annertuumik innarluutilik taxartarnissaminut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit aningaasatigut ikiorserneqarsinnaavoq.
Kapitali 12
Nammineq angerlarsimaffimmi paaqqutarineqarneq§ 40.
Inuk annertuumik innarluutilik nammineq angerlarsimaffimmini najugaqarpat ulluinnarni paaqqutarineqarneranik isumaginnittoq aningaasarsiaqartinneqarsinnaavoq. Taamaattorli piumasarineqarpoq pineqartup taamaaliornermigut nalinginnaasumik isertitaqarnissani tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit annaasimassagaa.
Imm. 2. Nammineq meerarisamik paarsinermut taamaallaat aningaasarsiaqartitsisoqarsinnaavoq ulluunerani paaqqinniffimmi paarsineq periarfissatut naleqquttuunngippat.
Imm. 3. Nal. akunneri qassit aningaasarsiaqarfiussanersut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup naliliiffigisassavaa.
Imm. 4. Nal. akunneranut aningaasarsiassat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup ukiumut ataasiarluni aalajangersartassavai. Nal. akunnermusiat SIK-p isumaqatigiissutai malillugit suliamik ilinniagaqanngitsup nal. akunnermusiaatut annerpaamik amerlassuseqarsinnaapput.
Kapitali 13
Kalaallit Nunaata avataani najugaqarneq§ 41.
Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik Kalaallit Nunaata avataani katsorsartinnernut taamaallaat ikiorsiissuteqarsinnaavoq Kalaallit Nunaanni katsorsartinnissamut periarfissat nungussimappata, imaluunniit Namminersornerullutik Oqartussat nunat tamat akornanni isumaqatigiissutititigut nuussinissamut peqataanissamut pisussaaffeqarpata.
Kapitali 14
Tikeraarnermut atatillugu angalanerit pisunullu immikkut ittunut il.il. atatillugu angalanerit§ 42. Annertuumik innarluutilik innarluuteqarnini pissutigalugu nunagisami avataani najugaqartoq ukiumut ataasiarluni nunagisaminut feriarnissaminut ikiorserneqarsinnaavoq. Piumasaqaataavoq, pineqartoq nunagisamini naleqquttumik najugaqarfigisinnaasaminik neqeroorfigineqarsinnaannginnini pissutigalugu, nunagisami avataani najugaqartuussasoq aamma najugaqarneq pillugu Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik aalajangiisimassasoq.
Imm. 2. Ikiorsiissutit angalanermut uninnganermilu aningaasartuutinut tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit matusissutissatut ikiorsiissutigineqassapput.§ 43.
Aammattaaq ikiorsiissutini pisariaqartinneqartumik ingiaqatigitinneqartut angalanerinut uninnganerinullu aningaasartuutit pisariaqartut, ullormusiaat sulinermilu isertitatigut annaasarisinnaasaannut taarsiissutit ilaatinneqarsinnaapput.
Imm. 2. Annertuumik innarluutilik Kalaallit Nunaata avataani najugaqarfigisamini sulisumit ingiaqatigineqarpat sulisoq pineqartoq taarteqartitsinertut aningaasartuutit matuneqassapput.
Imm. 3. Annertuumik innarluutillip angalanissamini kina ingiaqatigissanerlugu sapinngisamik nammineerluni aalajangissavaa. Pineqartoq nammineerluni taamatut aalajangiinissaminut periarfissaqanngippat Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik aalajangiissaaq. Tamanna innarluutilik nammineq, angajoqqaatut oqartussaassuseqartoq namminerisamilluunniit nakkutiginnittoq suleqatigalugit pissaaq, inuk annertuumik innarluutilik nammineersinnaassusiiagaasimappat, kiisalu pisariaqassappat paaqqinniffimmi sulisut suleqatigalugit.§ 44.
Angalanissaq annertuumik innarluutillip sapinngisamik nammineerluni piareersassavaa, matumani ukiup qanoq ilinerani angalaneq pissasoq kissaatigineqarnersoq ilanngullugu aalajangerlugu. Ilaqutariinni pisut immikkut ittut/nalliuttorsiornerit annertuumik innarluutillip peqataaffigissallugit kissaatigisai ataqqineqassapput.
Imm. 2. Innarluutilik nammineq angalanissamik piareersaasinnaanngippat qaqugukkut angalasoqarnissaa Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup innarluutilik nammineq, angajoqqaatut oqartussaasoq, imaluunniit nakkutiginnittoq, paaqqinniffimmi sulisut kiisalu qanigisaasut inuup annertuumik innarluutillip tikeraagassai suleqatigalugit aalajangersarneqassaaq.§ 45.
Annertuumik innarluutilik tikeraarluni angalaneranut atatillugu immikkut tapersersorneqarnissaminik pisariaqartitsippat, matumani oqalutseqartitsineq ilanngullugu, kommunimi najugarivitami kommunalbestyrelsi aallarnissaq qaammatinik marlunnik sioqqullugu tamatuminnga qinnuteqaateqassaaq. Qinnuteqaat taanna Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmut nassiunneqassaaq.
Imm. 2. Inuit annertuumik innarluutillit Danmarkimiittut eqqarsaatigalugit inuk pineqartoq nammineq paaqqinniffimmiluunniit najugarisami sulisut tassaapput immikkut tapersersuiniutissat pillugit qinnuteqaateqartussat. Qinnuteqaat taanna Kalaallit Nunaata Sinniisoqarfianut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmut nassiunneqassaaq.§ 46.
Annertuumik innarluutillip § 42 tunngavigalugu tikeraarsinnaatitaanini atorsinnaanngippagu tassunga taarsiullugu pineqartup qanigisatut ilaqutaa innarluutilimmut pineqartumut tikeraarnissamini angalanerminut atatillugu aningaasartuutinut ikiorsiivigineqarsinnaavoq.
Imm. 2. Annertuumik innarluutillip nammineersinnaassuseqartup qanigisamisut ilaquttani kina tikeraartissatut kissaatiginerlugu sapinngisamik nammineerluni aalajangissavaa.
Imm. 3. Pineqartoq 18-it inorlugit ukioqarpat angajoqqaatut oqartussaassuseqartoq aalajangiissaaq. Pineqartoq nammineersinnaassusiiagaasimappat innarluutillip nakkutilliisutut sinniisaa Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfik suleqatigalugu aalajangiissaaq. Inuk annertuumik innarluutilik aalajangiinermi sapinngisamik annertunerpaamik nammineerluni peqataatinneqassaaq.§ 47.
Annertuumik innarluutillit 18-it inorlugit ukiullit angajoqqaatut oqartussaassuseqartumut attaveqarnerat ingerlaavartinneqarnissaat eqqarsaatigalugu pisariaqarfiisigut ukiumoortumik suli ataasiarlutik tikeraarsinnaanissaat akuerineqarsinnaapput. Taamaattorli angalaneq meeqqap katsorsarneqarneranut akornusiisuutinneqassanngilaq.
Imm. 2. Annertuumik innarluutillip 18-it inorlugit ukiullip angajoqqaatut oqartussaassuseqartumut pinnani qanigisatulli ilaquttamut allamut tikeraarnissani nammineq kissaatigippagu taamatut angalanissaq akuersissutigineqarsinnaavoq. Taamaattorli piumasarineqarpoq angajoqqaatut oqartussaassutsimik tigummisaqartoq tamanna pillugu isumaqataalluni nalunaarsimassasoq.
Imm. 3. Annertuumik innarluutillip tamanna nammineerluni kissaatigippagu annertuumik innarluutillip tikeraarnissaanut taarsiullugu angajoqqaatut oqartussaassuseqartoq qanigisatulluunniit ilaqutaasoq alla tikeraassasoq akuersissutigineqarsinnaavoq. Taamaattorli piumasarineqarpoq angajoqqaatut oqartussaassutsimik tigummisaqartoq tamanna pillugu isumaqataalluni nalunaarsimassasoq.§ 48.
Annertuumik innarluutilik 18-it inorlugit ukiulik paaqqinniffimmut allamut nuuppat pineqartup angalanermut periarfissaata aappaa angajoqqaatut oqartussaassuseqartup paaqqinniffimmut nutaamut tassunga tikeraarnissaanut nuunneqarsinnaavoq.§ 49.
Angerlarsimaffigisatut najukkamut tikinniarnerup ajornakusoortuunera, ikiorsiinissamut atortorissaaruteqarnissamulluunniit periarfissat amigaatigineqarnerat pissutigalugit inuit annertuumik innarluutillit ilaquttaminnut tikeraarsinnaanngippata taarsiullugu angerlarsimaffigisatut najugaata qanittuani illoqarfimmut pineqartup, ingiaqataasut qanigisatullu ilaqutaata ataatsip angalanissaat akuersissutigineqarsinnaavoq.
Imm. 2. Angalanermut uninnganermullu aningaasartuutit tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit ikiorsiissutigineqassapput. Aammattaaq ingiaqataasut ilaqutaanngitsut eqqarsaatigalugit taakku ullormusiaat kiisalu ingiaqataanerminni aningaasarsiaqarsimappata aningaasarsiaat aamma sulinikkut isertitassaraluamikkut annaasaat ikiorsiissutitigut matussuserneqassapput.§ 50.
Pissutsit immikkut ittut atuutsillugit annertuumik innarluutillit § 42-mi pineqartunut ilaatinneqartut assersuutigalugu qanigisatut ilaquttap napparsimarulunneranut, toquneranut ilisaaneranulluunniit atatillugu Kalaallit Nunaanni imaluunniit Kalaallit Nunaannut angalanissamut ikiorserneqarsinnaapput.
Imm. 2. Pissutsit immikkut illuinnartut atuutsillugit annertuumik innarluutillip, § 42-imi pineqartunut ilaatinneqartup, qaniginerpaasaata angalanissaannut ikiorsiisoqarnissaa akuersissutigineqarsinnaavoq, assersuutigalugu innarluutillip pingaarutilimmik ullorsiorneranut imaluunniit napparsimarulunneranut atatillugu.
Imm. 3. Inuit § 42-mi pineqartunut ilaatinneqartut nunagisami avataaniitillutik toquppata illerfiisa angallanneqarnerinut aningaasartuutit tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit matussutissaqartinneqarnissaat akuersissutigineqarsinnaavoq.§ 51.
Inuk annertuumik innarluutilik Kalaallit Nunaanni najugaqartoq aamma § 42-mi § 47-milu pineqartunut ilaatinneqanngitsoq nammineq akilikkaminik namminerlu suliniuteqarnermigut feriarpat, ingiaqateqaranili feriarsinnaanani, ingiaqateqarnissaanut ikiorsiissuteqartoqarnissaa akuersissutigineqarsinnaavoq.
Imm. 2. Ingiaqateqartitsinermut aningaasartuutit makku tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit akilerneqarnissaat akuersissutigineqarsinnaavoq:
1) Angalanermut ineqarallarnermullu aningaasartuutit,
2) ullormusiat,
3) ingiaqataanermut aningaasarsiat,
4) sulinikkut akissarsiassaraluanit annaasat.
Imm. 3. Inuit annertuumik innarluutillit 18-inik taakkulunniit sinnerlugit ukioqartut aalajangersagaq manna tunngavigalugu taamaallaat ukiut pingasukkaarlugit ikiorserneqarsinnaapput.
Imm. 4. Inuit annertuumik innarluutillit 18-it inorlugit ukioqartut aalajangersagaq manna tunngavigalugu ukiut tamaasa ikiorserneqarsinnaapput.§ 52.
§ 43, § 47, § 49 § 51-ilu tunngavigalugit tikeraarnermut feeriarluni angalanernut ikiorsiissuteqarneq sivisunerpaamik ullunik unnuanillu qulingiluanik sivisussuseqartunut akuersissuteqartoqarsinnaavoq, piffissaq tikeraarnerup angalanerulluunniit ulluisa amerlassusii apeqqutaatinnagit. Feriarluni ulloq aallarfiusoq, kiisalu naggataa ilanngunneqassanngillat.
Kapitali 15
Aqutsineq§ 53. Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup kommunalbestyrelsit annertuumik innarluutilinnut siunnersuinerini, ilitsersuinerini tapersersuinerinilu kiisalu ikiorsiiniutit suut neqeroorutigineqarsinnaanerinik paasisitsiniaanerini ikiussavai.
Imm. 2. Kommunalbestyrelsip najugarivitap inassuteqarneratigut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup naliliiffigissavaa ikiorsiiniutit suut aallartisarneqartariaqarnersut, inuk annertuumik innarluutilik sapinngisamik nalinnginnaasumut qanittumik inuuneqalersinnaassappat.§ 54.
Annertuumik innarluuteqartut ikiorserneqarnissaat pillugu kommunalbestyrelsit Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmut qinnuteqaataanni tamani qinnuteqaanneqartup aqqa, najugaa inuttullu normua pillugit paasissutissat imaritinneqartassapput.
Imm. 2. Ikiorsiissutissatut qinnutigineqartup suunera erseqqissumik allassimassaaq. Ikiorsiissutissatut qinnutigineqartoq katsorsaanermut ilaappat iliuusissatut pilersaarutip suliarineqarsimanera ilanngullugu nassiunneqassaaq.
Imm. 3. Aammattaaq qinnuteqaat pineqartup innarluutaa, sulisinnaassuseqarnerata killiffia, ilinniagaqarnera, inuussutissarsiutaa kiisalu inuttut inooqatigiinnermilu pissutsit atugai pillugit paasissutissanik erseqqissunik imaqassaaq.§ 55.
Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup annertuumik innarluutilinnut ikiorsiissutissatut akuersissutigisaanut aningaasartuutit tamaasa kommunalbestyrelsip najugarivitap siumoortumik akilertassavai.
Imm. 2. Kommunalbestyrelsit aningaasartuutigisimasanik utertitseqqusillutik qinnuteqaataat aningaasartuuteqarnerup kingorna kingusinnerpaamik qaammatip ataatsip qaanngiunnerani Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit tiguneqareersimasassapput.
Imm. 3. Utertitseqqusilluni qinnuteqaat inummut pineqartumut paasissutissanik makkuninnga imaqassaaq:
1) ateq,
2) inuup normua,
3) ikiorserneqarnissamut qinnuteqaat sumut tunnganersoq.
Imm. 4. Aningaasartuutigineqarsimasut utertitseqqusilluni qinnuteqaatip Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfimmit tiguneqarneranit kingusinnerpaamik qaammatip ataatsip qaangiunnerani kommunalbestyrelsinut utertillugit akilerneqareersimassapput.
Imm. 5. Aningaasartuutit siumoortumik akuersissuteqarnikkut aningaasartuutaasimasut kisimik utertillugit akilerneqarsinnaapput.
Imm. 6. Aningaasaliissutitut akuersissutit taakku atorneqarsimaffissaata ullup kingulliup qaangiunneranit kingusinnerpaamik qaammatit pingasut qaangiunnerani utertillugit akilerneqarnissaat qinnutigineqarsimanngippat aningaasaliissutitut akuersissut Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoqarfiup atorunnaarsissinnaavaa.
Kapitali 16
Atortuulersitsineq§ 56. Nalunaarut manna 15. april 2008 aallarnerfigalugu atortuulersinneqarpoq.
Imm. 2. Nalunaarut manna akuersissutinut atuuppoq imm. 1-imi ulloq taaneqartutut nalunaarutigineqartoq malillugu.
Imm. 3. Tamatumunnga peqatigitillugu Annertuumik innarluutillit ikiorserneqartarnerat pillugu Namminersornerullutik Oqartussat nalunaarutaat nr. 28, 22. december 2000-imeersoq atorunnaarsinneqarpoq.§ 57.
Tikeraarluni angalanerit, feriarluni angalanerit aamma pisunut immikkut ittunut il.il. atatillugu angalanerit pillugit kapitali 14-imi aalajangersakkat aamma atuupput inunnut nalunaarutip matuma atortuulersinneqannginnerani Kalaallit Nunaanni isumaginninnermut oqartussaasunit Danmarkimi innarluutilittut isumagineqartussatut inissinneqarsimasunut tamatumalu kingorna danskisut siusinaartumik pensionisiaqalersinneqarsimasunut.
Namminersornerullutik Oqartussat, 4. april 2008
Arkalo Abelsen/
Martha Lund Olsen