21. oktober 2007 UKA 2007/37
Ilisimatusarfik pillugu Inatsisartut inatsisissaannut siunnersuut
pillugu
Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata
ISUMALIUTISSIISSUTAA
Siunnersuutip aappassaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq
Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:
Inatsisartunut ilaasortaq Kristian Jeremiassen, Atassut, siulittaasoq
Inatsisartunut ilaasortaq Ruth Heilmann, Siumut, siulittaasup tullia
Inatsisartunut ilaasortaq Doris Jakobsen, Siumut
Inatsisartunut ilaasortaq Juliane Henningsen, Inuit Ataqatigiit
Inatsisartunut ilaasortaq Lene Knüppel, DemokraatitUKA 2007-imi ulloq 3. oktober 2007-imi siullermeerinerup kingorna ataatsimiititaliap inatsisissatut siunnersuut misissorpaa imaattunillu oqaaseqarfigissallugu:
Siunnersuutip imarisai
Ilisimatusarfiup, ilinniartitsisutut ilinniartitaanerup, isumaginninnermi siunnersortitut ilinniartitaanerup, peqqissaasutut ilinniartitaanerup, tusagassiortutut ilinniartitaanerup Inerisaaviullu aaqqissugaanikkut ataatsimoortillugit katersorneqarnissaat inatsisikkut qulakkeerneqassaaq.
Tusarniaaneq
Inatsisissatut siunnersuut ulloq 15. maj 2007-imit ulloq 19. juni 2007-ip tungaanut tusarniaassutigineqarpoq. Tusarniaaffigineqartut pillugit inatsisissatut siunnersuummut nalinginnaasumik nassuiaatit innersuussutigineqarput. Ilinniagaqartut kattuffii KIK aamma Avalak inatsisissatut siunnersuut pillugu tusarniarneqarsimanngitsut ataatsimiititaliap maluginiarpaa. UKA 2007/37-ip siullermeernerata kinguninngua inatsisissatut siunnersuut Pisortaqarfiup KIK-mut aamma Avalak-imut tusarniaassutigigaa Ilaqutariinnermut, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisup ulloq 18. oktober 2007-imi isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi paasissutissiissutigaa (ilanngussaq 1 aamma 2). Tusarniaanermut piffissaliussap ulloq 19. oktober 2007-imi qaangiunnerani tusarniaanermut akissutinik tigusaqartoqarsimanngitsoq ataatsimiititaliamut paasissutissiissutigineqarpoq.
Ataatsimiinnerit
IMAK, Inerisaavik, Ilinniarfissuaq aammalu Ilisimatusarfik inatsisissatut siunnersuummut isumaat tusarniarlugit UKA 2007-imi ataatsimiititaliap ataatsimeeqatigai. Aammattaaq Ilimmarfik iserterfigineqarnissaminut piariingajalersoq ataatsimiititaliap takuniarpaa. Kiisalu Ilaqutariinnermut, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut Ilageeqarnermullu Naalakkersuisoq ataatsimiititaliamit ataatsimeeqatigineqarlunilu ulloq 18. oktober 2007-imi isumasioqatigalugu ataatsimeeqatigineqarpoq (ilanngussaq 1 aamma 2).
Ataatsimiititaliap siunnersuummik suliarinninnera
Inatsisissatut siunnersuummi siunertarineqartut siullermeerinermi partiinit amerlanerussuteqartunit Siumumit, Atassummit Inuit Ataqatigiinnillu taperserneqartut ataatsimiititaliap paasivaa. Ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartut Demokraatineersut siunnersuut ataatsimut isigalugu apeqqusernartippaat.
Ilinniartitaanerit taaneqartut tunngavissaannik pilersitsisussamik aqutsinermut inatsimmik pilersitsinissamik siunertat ataatsimiititaliap iluarai. Inatsit suliassaqarfimmut annertuumut atuuttussaq Kalaallit Nunaanni siunissami ilinniartitaanernut annertuumik pingaaruteqartoq pineqarmat ataatsimiititaliamit oqaatigineqassaaq. Taamaattumik illuatungeriit susassaqartut tamarmik pilersaarusiornermi peqataatinneqarnissaat aammalu inatsimmik tuaviuussamik akuersissuteqartoqannginnissaa pingaaruteqartorujussuuvoq.
Siullermeerinermi Demokraatit Inatsisartut ataatsimiittarfianni apeqqutigisaannut akissuteqaatit nuutinnerat ataatsimiititaliami suliarinninnermi atugassaq Ataatsimiititaliap tiguaa. (Ilanngussaq 3).
Ataatsimiititaliap siunnersuummut oqaaseqaatai
Ataatsimiititaliap suliarinninneranut atatillugu atortussat tiguneqartut ataatsimiititaliap misissorpai apeqqutillu arlallit ataani tulleriinnilersorneri malillugit sammineqartussat oqaluuseralugit:
1) Ilisimatusarfimmi siulersuisut katitigaanerat
2) Utaqqiisaasumik aaqqissuussineq
3) Sunneqatigiinneq
4) Ilisimatusarnermik tunngaveqarneq
5) Inerisaaviup meeqqat atuarfiannut tunngasumik suliassai
6) Ilisimatusarfiup siulersorneqarnera1) Ilisimatusarfimmi siulersuisut katitigaanerat
Ilisimatusarfimmi qullersat ilisimatusarfimmi siunnersuisoqatigiittut toqqarneqartartut siulersuisunut allanngortinneqarnissaat Naalakkersuisunit siunniunneqartoq ataatsimiititaliap maluginiarpaa. Ilinniartitaanerit inuiaqatigiinnut ammasumik attaveqarnissaannik tunngaviusumik isummernermut siulersuisuliilluni ilusiliineq naapertuuttoq ataatsimiititaliap akueraa. Siulersuisunik toqqaanermut katiterinermullu iluserititassatut Ilisimatusarfimmit saqqummiunneqartoq ataatsimiititaliamit maluginiarneqarpoq (ilanngussaq 4).
Siulersuisuni ilaasortassat arfinillit avataaneersussat toqqarneqartarnissaannut tunngatillugu Naalakkersuisut siunnersuutaat aammalu Ilisimatusarfiup siunnersuutaa ataatsimiititaliamit oqaluuserineqarput.
Siulersuisuni ilaasortassat Naalakkersuisunit toqqarneqartussat Ilisimatusarfiup pituttuisuunngitsumik innersuussuteqarneratigut toqqarneqartarnissaat ataatsimiititaliap isumaqatigiittup inassutigaa. Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuummik tassunga naapertuuttumik suliaqarnissaat inassutigineqarpoq.
2) Aaqqissuussaagallartoq
Ulloq 9. oktober 2007-imi ataatsimiinnermi Ilisimatusarfiup ataatsimiititaliamut pingaarnertut kaammattuutaa tassaavoq aaqqissuussigallarnermik ukiuni tallimani-arfinilinni atuuttussamik inatsisissatut siunnersuummut ilanngussisoqassasoq, taamaaliornikkut immikkoortuni tamani ilinniarnerit qaffasissusissaat qulakkeerneqarsinnaaqqullugu aammalu eqqortumik tunngaveqarluni Ilisimatusarfik pillugu inatsit siunissamut qulakkeerisooqqullugu (ilanngussaq 4). Ukiuni arlaqarnerusuni utaqqiisaasumik aaqqissuussineq Ilisimatusarfiup suliffeqarfinnik ilinniarfinnillu maanna atuuttunik ataatsimoortitsinera pissutigalugu naleqquttuunngitsutut Naalakkersuisunit isigineqartoq Naalakkersuisut isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi paasissutissiissutigaat. Utaqqiisaasumik aaqqissuussineq siunnersuutigineqartoq aqutsisunik maanna atuuttunik parnaarinnissasoq, tassanilu ilinniartitaaffiit nutaat, tassunga ilanngullugit tassani ilisimatusartut, ilinniartitsisut ilinniartullu aqutsinermut mattunneqassasut Naalakkersuisut isumaqarput. Taamatut aaqqiinerup Ilisimatusarfimmi ilinniartitaanerit nutaat ataqatigiilluarnissaanik akornutaanissaa Naalakkersuisut ilerasuutigaat. Ataatsimoortunngortitsineq iluatsissappat ilinniartitaanerit, ilisimatusartut, ilinniartitsisut ilinniartullu tamarmik naligiittariaqarput, tamallu oqartussaaneranni periuseq naligiinnermik ataqqeqatigiinnermillu tunngaveqartoq Ilisimatusarfiup aqunneqarnerani aallaaviulluni (ilanngussaq 1 aamma 2).
Naalakkersuisunit siunnersuutigineqartoq ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartunit Siumumit, Atassummit Inuit Ataqatigiinnillu taperserneqarpoq.
Immikkoortuni tamani ilinniarnerit qaffasissusissaat qulakkeerneqarsinnaaqqullugu aammalu eqqortumik tunngaveqarluni inatsisissatut siunnersuut siunissamut qulakkeerisooqqullugu aaqqissuussigallarnermik ukiuni tallimani-arfinilinni atuuttussamik inatsisissatut siunnersuummut ilanngussisoqarnissaata pisariaqartinneqarneranik Ilisimatusarfiup oqarnera ikinnerussuteqartut Demokraatit isumaqatigaat.
3) Sunneqatigiinneq sipaarutillu
Atorfinissutaasinnaasumik ilinniartitaanerit ilisimatusarnermik tunngaveqartilernerisigut ilinniartitaanikkut ilisimatusarnikkullu tunngavissat annertunerulerlutillu siammasinnerulissasut, suliatigullu sunneqatigiinneq aammalu annertuumik ingerlatsinikkut iluaqutissat anguneqassasut Naalakkersuisut isumaqarput. Siunissarli qaninnerusoq isigalugu ataatsimuulersitsineq aningaasartuuteqarnerulernermik pilersitsisinnaasoq, aqutsinerullu ataatsimuulersinneratigut aammalu ataatsimut atuartitsinikkut sunneqatigiinnerit siunissami ungasinnerusumi aatsaat pissasut tusarniaaffigineqartut arlallit uparuaraat ataatsimiititaliap maluginiarpaa. Tamatuma saniatigut ilinniagaqartut amerlinerat ilinniaqatigiiaanik amerlanernik pilersitsinissamik pisariaqartitsilissaaq, tamannalu aningaasartuutit qaffannerannik ingerlaannartumik kinguneqassalluni. Taamaattumik siunnersuutip aningaasaqarnikkut kingunerisassaanik piviusorsiortumik nassuiaat kiisalu ilinniarfiit arlallit ataatsimuulersinneqarneranni sunneqatigiinneq qanoq piviusunngortinneqartussatut naatsorsuutigineqarnersoq pillugu paasissutissat ataatsimiititaliamit amigaatigineqarput.
Aningaasaqarnikkut sunneqatigiinnerit pillugit naatsorsukkat nassuiaatillu sukumiinerusut ilanngunneqarnissaat Aningaasaqarnermut Pisortaqarfiup tusarniaanermut akissummini qinnutigigaa ataatsimiititaliap maluginiarpaa. Tamannali pisimanngilaq. Taamaakkaluartoq Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik tusarniaanermut akissutimi pingajuanni annikinnerusumik allannguinissamik pisariaqartitsineq kisiat oqaatigaa, tamatumalu saniatigut allanik oqaaseqaateqarnani.
4) Ilisimatusarnermik tunngaveqarneq
Ilinniartitaaneq ilisimatusarnermik tunngaveqartoq apeqquserneqartariaqanngitsoq Naalakkersuisut isumaqarput erseqqissaatigalugulu "Atorfinissutaasinnaasumik bachelorinngorniarnermut atatillugu ilisimatusarnermik tunngaveqarneq isumaqarpoq, ilisimatusartut ulluinnarnilu sulisuusut toqqaannartumik imminnut attaveqarnerat pilersinneqassasoq – illugiimmik iluaqutaasussamik." (Ilanngussaq 3).
Ilisimatusarfik paasissutissiivoq Danmarkimi Ilisimatusarnermut, Teknologiimut Ineriartortitsinermullu Ministeriaqarfik ilisimatusarnermik tunngaveqarluni ilinniartitaanermut nassuiaammik siunnersuuteqarsimasoq, tamatumani piumasaqaat pingaarutilik tassaassalluni "Ilinniagaqartut ilisimatusanermik ingerlatsisunit annertuumik ilinniartinneqarnissaat". Piumasaqaat tamanna eqquutsinniarlugu atorfinissutaasinnaasumik ilinniartitaanerit ilisimatusarnermik tunngaveqassusertik minnerpaamik 33%-imut annertusisariaqaraat Ilisimatusarfik missingiivoq. (Ilanngussaq 4)
Atorfinissutaasinnaasumik ilinniartitaanerit ilisimatusarnermut atatinneqartut pinnagit ilinniartitaanerit pineqartut ilisimatusarnermik tunngaveqartinneqalernissaannik isumassarsiaq pitsaasoq ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumumeersut, Atassummeersut Inuit Ataqatigiinneersullu akuersaarpaat. Ilisimatusarnermik tunngaveqarluni ilinniartitaanernut Naalakkersuisut nassuiaataat ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartunit tusaatissatut tiguneqarpoq.
Ilisimatusarnermik tunngaveqarluni ilinniartitaanernut Naalakkersuisut nassuiaataat naammanngitsutut ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartut Demokraatit isumaqarput. Naleqassutsimut sunniuteqanngitsumik nunanilu tamalaani akuerisaasumik ilinniartitaanermut ilisimatusarnermik tunngaveqartumut nassuiaammik erseqqinnerujussuarmik imaqartumik inatsisissatut siunnersuummi paragrafiliinissamik pisariaqartitsisoqarnera saneqqunneqarsinnaanngitsoq ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartut isumaqarput.
Atorfinissutaasinnaasumik maanna ilinniartitaanerit ilisimatusarnermik tunngaveqartinneqalernissaat ikinnerussuteqartunit naapertuuttutut isigineqanngilaq, ilinniartitaanerillu taakku ilinniartitaanernut ilisimatusarnermut atatinneqartunngortinneqarnissaat siunnersuutigaat.
5) Inerisaaviup meeqqat atuarfiannut tunngasumik suliassai
Ulloq 2. oktober 2007-imi ataatsimiititaliamik ataatsimeeqateqarnermi Inerisaaviup Ilisimatusarfiullu kattutsinniarnerat ernumanartoqartikkini IMAK-ip oqaatigaa (ilanngussaq 5). Inerisaaviup meeqqat atuarfiannut atasumik suliaasa sallutinneqarnissaat ineriartortitsinissamik isumaqatigiissummi Naalakkersuisut Ilisimatusarfimmik isumaqatigiissutiginiagaanni qulakkeerneqassasut Naalakkersuisut paasissutissiissutigaat (ilanngussaq 3).
Tamanna tunngavigalugu Ilinniarfissuaq aammalu Inerisaavik ulloq 8. oktober 2007-imi ataatsimiititaliamit ataatsimeeqatigineqarput. Ilinniarfissuaq inerisaavilluunniit inatsisissatut siunnersuummut tunngatillugu isumakuluuteqanngillat inatsisillu atuutilernissaa qilanaaralugu.
Taamaattumik Inerisaaviup suliassai naammaginartumik isumagineqassasut ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumut, Atassut Inuit Ataqatigiillu isumaqarput.
Inatsimmi matumani meeqqalluunniit atuarfiat pillugu inatsimmi ilanngunneqarnerisigut meeqqat atuarfiannut tunngasumik Inerisaaviup suliassai qulakkeerneqartariaqartut ikinnerussuteqartut Demokraatit isumaqarput.
6) Ilisimatusarfiup siulersorneqarnera
Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumut, Atassut Inuit Ataqatigiillu inatsisissatut siunnersuummut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussipput. Allannguutissatut siunnersuut ilanngussaq 6-itut ilanngunneqarpoq. Inuit Kalaallit Nunaanni pissutsinik ilisimasaqarluartut naammaginartumillu ilinniagallit salliutinneqarnissaasa qulakkeerneqarnissaanik amerlanerussuteqartut kissaateqarnerat allannguutissatut siunnersuuteqarnermut tunngaviuvoq.
Allannguutissatut siunnersuut akuersissutigineqassasoq ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut inassutigaat.
Oqaasertaliussassatut Naalakkersuisunit siunnersuutigineqartut atatiinnarneqarnissaat ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartut Demokraatit kissaatigaat. Ilinniartitaanerit ilisimatusarnermik tunngaveqartinneqartussaammata ilisimatuutut akuerisaasumik misilittagaqarnissaq pisariaqartoq Demokraatit isumaqarput.
Ataatsimiititaliap inassuteqaatai
Ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut allannguutissatut siunnersuutaat siuliani taaneqartoq akuersissutigineqassasoq ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumut, Atassut Inuit Ataqatigiillu inassutigaat.
Siuliani taaneqartutut oqaaseqarlutik siunnersuut tamatuma kingorna iluserilikkamisut iluseqarluni akuersissutigineqassasoq ataatsimiititaliami amerlanerussuteqartut Siumut, Atassut Inuit Ataqatigiillu inassutigaat.
Siuliani oqaaseqaatit tunngavigalugit siunnersuut itigartitsissutigineqassasoq ataatsimiititaliami ikinnerussuteqartut Demokraatit inassutigaat.
Taama oqaaseqarluni Inatsisartut Kultureqarnermut Ilinniartitaanermullu Ataatsimiititaliaata siunnersuut aappassaaniigassanngortippaa.
Kristian Jeremiassen,
Siulittaasoq
Ruth Heilmann,
siulittaasup tulliaDoris Jakobsen
Juliane Henningsen
Lene Knüppel