9. oktober 2006

UKA 2006/9
UPA 2006/14

 

Suliffeqarnermut akitsuut pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuut

pillugu

Inatsisartut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaata


ISUMALIUTISIISSUTAA


Siunnersuutip appaasaaneerneqarnerani saqqummiunneqartoq


Inatsisartut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnermini ukuninnga inuttaqarpoq:


Inatsisartunut ilaasortaq Augusta Salling, Atassut (siulittaasoq)
Inatsisartunut ilaasortaq Agnethe Davidsen (siulittaasup tullia)
Inatsisartunut ilaasortaq Agathe Fontain, Inuit Ataqatigiit
Inatsisartunut ilaasortaq Lene Knüppel, Demokraatit
Inatsisartunut ilaasortaq Thomas Kristensen, Atassut (sinniisussaq)
Inatsisartunut ilaasortaq Jens Lars Fleischer, Siumut (sinniisussaq)
Inatsisartunut ilaasortaq Isak Davidsen, Siumut (sinniisussaq)


Inatsisissatut siunnersuut kiisalu tusarniaanermit akissutitut pissarsiarineqartut Inatsisartut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaata UPA 2006-imi siullermeerineq tunngavigalugu misissuataarpai. Siunnersuummik siullermeerinermi apeqqutigineqartut arlallit ulloq 4. maj 2006 allagaqarluni Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanermut Naalakkersuisup erseqqinnerusumik nassuiaatigai. Allakkat isumaliutissiissummut uunga ilanngussaq 1-itut ilanngunneqarput.


Siunnersuut pillugu tusarniaanerit.

KANUKOKA-mi, Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffianni, Sulisitsisut Peqatigiiffiat ILIK-mi, Avataasiorlutik Kilisaataatillit Peqatigiiffianni APK-mi, Aalisartut Piniartullu Kattuffiat KNAPK-mi aammalu Sulinermik Inuussutissarsiutillit Kattuffiat SIK-mi tamanut tusarniaassutitut inatsisissatut siunnersuut nassiunneqaqqaarsimavoq. Tamatumalu peqatigisaanik siunnersuut susassaqartutut pisortaqarfinni ukunani tusarniaassutigineqarsimavoq: Aningaasaqarnermut Pisortaqarfik, Sulisoqarnermut Pisortaqarfik, Aatsitassanut Ikummatissanullu Pisortaqarfik, Inuussutissarsiornermut, Nunalerinermut Suliffeqarnermullu Pisortaqarfik, Aalisarnermut Piniarnermullu Pisortaqarfik, Ineqarnermut Attaveqarnermullu Pisortaqarfik, Kultureqarnermut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfik kiisalu Ilaqutariinnermut Pisortaqarfik.

Siunnersuummik siullermeerinermi tusarniaavigineqartussat allat ilanngunneqarnissaat kissaatigineqarsimavoq. Sivikitsumik piffissaliilluni inatsisissatut siunnersuut ukununnga tusarniaassutigineqassasoq tamanna tunngavigalugu Naalakkersuisut aalajangerpaat: Savaatillit Peqatigiit Suleqatigiissut, Nunalerinermut Siunnersuisoqatigiit, Takornariaqarnermut Inuussutissarsiornermullu Siunnersuisoqatigiit aamma Piginnaasat ineriartortinnissaat pillugu Siunnersuisoqatigiit.

Akileraartarnermut Pisortaqarfik ulloq 10. maj 2006 allagaqarluni tusarniaanerit taakku inernerat pillugu ilisimatitsivoq. Allagaq isumaliutissiissummut matumunnga ilanngussaq 2-tut ilanngunneqarpoq.

Siunnersuutip siullermeerneqarnerata kingorna suliffeqarnermut akitsuut pillugu Inatsisartut inatsisissaattut siunnersuummi kiisalu Piginnaasat ineriartortinnissaat pillugu Siunnersui-soqatigiit pillugit nalunaarummi allannguutissanik Naalakkersuisut siunnersuuteqarput. Allannguutissatut siunnersuutit tusarniaassutitut nassiunneqarput, ullorlu 25. september 2006 allagaqarlutik taamatut tusarniaanerup inernera Naalakkersuisut nassuiaatigaat. Naalakkersuisut allagaat ilanngussatut toqqakkanik ilasaq isumaliutissiissummut matumunnga ilanngussaq 3-tut ilanngunneqarpoq.


Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliamut saaffiginnissutit

Taxaatileqatigiit Nuuk Taxa ulloq 10. februar 2006 aamma 9. maj 2006 nunatta Inatsisartuinut allagaqarluni inatsisissatut siunnersuut pillugu akerliliivoq. Allagaq kingulleq Aningaasaqarnermut Nunanullu Allanut Naalakkersuisumut, ulloq 11. maj 2006 allagaqarluni akissuteqarnissamik toqqaasimasumut aammattaaq nassiunneqarsimavoq.

Kalaallit Nunaanni Sulisitsisut Peqatigiiffiat GA kiisalu Avataasiorlutik aalisartut peqatigiiffiat APK ulloq 10. maj 2006 Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliamut ataatsimoorlutik saaffiginnissuteqarput.


Isumasioqatigiiinneq.

Ulloq 8. maj 2006 Aningaasaqarnermut Naalakkersuisumik kiisalu Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanernut Naalakkersuisumik Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaq isumasioqateqarluni ataatsimiippoq. Inatsisartut Inuussutissarsiornermut Ataatsimiititaliaat isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi peqataavoq, tamatumalu kingorna Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliamut isummanik paarlaasseqateqarluni. Ulloq 5. maj 2006 isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermut aggersaaneq ullorlu 6. maj 2006 Naalakkersuisunut ilaasortat saqqummiussaat isumaliutissiissummut matumunnga ilanngussaq 4-tut 5-tullu ilanngunneqarput.


Siunnersuutip imareqqaagaa.

UPA 2006-imi inatsisissatut siunnersuut iluserisamisut saqqummiunneqartoq ilaatigut imaattunik isummerfigisassartaqarpoq:


Inatsisissatut siunnersuutaaqqaartumut ataatsimiititaliamit isumaliutersuutigineqartut.

Susassaqarfiup nutaamik aaqqiivigineqarnissaanik pisariaqartitsineq

Siunnersuut siullermeerneqarmat Siumut Inuit Ataqatigiillu tapersiipput, partiilli sinnerinit nangaassuteqarnerit assigiinngitsut nalunaarutigineqarlutik. Ilinniartitaanikkulli iliuutsit taamaalilluni aningaasalersorneqartussat annertussusissaannut, suunerinut imarisaannullu pituttuisuusumik AEB-mik aaqqissuussineq maannakkut atuuttoq nalitsinnut naleqqukkunnaarsimasoq pillugu Naalakkersuisut isumaat taamaakkaluartoq amerlanerussuteqarluartunit paasilluarneqarsinnaasimavoq. Ilinniaqqinnissamik piginnaasanillu ineriartortitsinerup pingaarnerutitsinissaannik kiisalu aningaasanik atoriikkat pitsaanerusumik ataqatigiissaariffigineqarnissaasa qulakkeerneqarnissaannik Naalakkersuisut kissaataannut taamatut periuseqarneq naleqqutinngilaq.

Innuttaasut sapinngisamik amerlanerpaat ukiuni aggersuni ilinniartitaanikkut iliuuseqarnerup patajaatsunngortinnissaanut peqataanissaannik Naalakkersuisut isummernerat aammattaaq paasilluarneqarpoq. Suliaqarfiit ataasiakkaat ullumikkut inuussutissarsiutinut ilinniartitaanermik iliuuseqarnermit kiisalu tamatuma aningaasalersorneqarneranit ingalasimatinneqarnerat tassaanngaanniit tunngaviusumik isigalugu kissaatiginanngilaq. Nunatsinni inuussutissarsiortut immikkoortuini tamani peqataasut periarfissaqarput, taamaalillutillu aamma pisussaaffeqarput nunatta sulisorisaasa piginnaasaasa qaffassarneqarnerani peqataassallutik.


Inuussutissarsiortut nammatassinneqarnerunissaat

Inuussutissarsiortut 12 mio. kruuninik nammatasseqqinneqassasut, nammatassiinerunerli inuussutissarsiortut ilaannut manna tikillugu AEB-mik akiuteqartussaasimanngitsunut taamaallaat sunniuteqassasoq Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliap oqaatigissavaa. Inuussutissarsiummik ingerlatsisut immikkoortuisa tamarmik assigiimmik pineqarnissaat siunnersuutikkut anguniarneqarpoq. Inuussutissarsiutit kalluarneqartussat, aamma aalisarnermik assakkaasulinnillu qamutaatilittut inuussutissarsiutillit, piffissami matumani orsussamut aningaasartuuteqarnermikkut sukkasuumik qaffariartortoqarneranit eqqugaasut, aningaasaqarnikkut akitsuutip angissusaanit uloarianartorsiortinneqassasut Naalakkersuisut naatsorsuutiginngikkaat isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi erserpoq.

Misilittakkat tunngavigalugit inuussutissarsiortut ilaasa ilinniartitseqqittarneq atugarivallaanngimmassuk taakku sulisoqarnermut akitsuummik akiliuteqartinneqartarnermit ilaatinneqannginnissaat suli tunngavissaqannginnersoq siunnersuummik siullermeerineq tunngavigalugu ataatsimiititaliap isumaliutigisimavaa. Suliaqarfiit ilaanni ilinniartitseqqittarnermik ileqqoqannginneq pisariaqartitsinerup amigaataaneranik periarfissaqartoqannginneranilluunniit pissuteqarnersoq tassunga atatillugu ataatsimiititaliamut nalileruminaassinnaavoq.

Suliaqarfittut eqqaaneqarsinnaasuni tamani sulisorisat piginnaasaannik qaffassaanissamut periarfissaqarsorinarpoq. Taamaassorinarpoq qangaaniilli tunisassiornermut attuumassutiliinnavinnut tunngatillugu piginnaasanik qaffassaanissaq sammineqaannarani aammattaarli siamasinnerusumik inuup ineriartortinneqarnissaa inooqataasutullu piginnaasat qaffassarneqarnissaat anguniarneqarpat. Royal Greenland Academymit tamanna takutilluarneqarsimavoq.

Taxaatilinnut tunngatillugu ilaatigut oqaatsit, kiffartuussineq, inummut isumannaatsuutitsinissaq, aaqqiagiinngissutinik aaqqiiniarsinnaaneq, motorilerinermik ilinniarneq il.il. pillugit pikkorissarnissamut neqerooruteqarnissaq eqqarsaatigineqarsinnaagunarpoq. Piginnaasat qaffassarneqarnissaannut neqeroorutit naleqquttut sulisitsisut sulisorisallu ataasiakkaat nammineerlutik naggataagut nassaariniarumasussaavaat. Ilinniartitsinikkulli iliuuseqarumanngitsut akileraaruseeriaatsimit akitsuusiinikkut pitsaanerusumik pineqarnerisigut iluaqutissarsisinneqartariaqanngitsut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq. Ukiunili aggersuni ilinniartitaanermik ataatsimoorluni ilungersuuteqarnerup taarsiullugu ki-ngunerisariaqarpaa sulisorisat piginnaasaasa patajaallisarneqarnissaannut suliaqarfiit peqataanissamut periarfissanik naleqquttunik takunnissinnaanngitsut suliaqarfiit periarfissanik taamaattunik takunnissinnaasut nammaqatigisariaqaraat.


Suliffeqarnermut akitsuusiinerup inuussutissarsiutitigullu ilinniartitaanikkut iliuuserisat imminnut ataqatigiinnerat

Suliffeqarnermut akitsuutinit iluanaarutip ilinniartitaaqqinnermik iliuuseqarnermut ilumut iluaqutaanissaata Akileraartaarnermut Akitsuusisarnermullu Ataatsimiititaliap qulakkiissallugu pingaartippaa. Taamami pisoqanngippat sulinikkut akissarsianit akitsuusiinerinnaq pineqassammat, iluanaarullu isertitanit akileraarutit, ingerlatseqatigiiffinnut akileraarut assigisaaluunniit atorlugit isertinniaraanni pitsaanerussalluni.

Tassunga tunngasoq Aningaasaqarnermut Naalakkersuisup kiisalu Inuussutissarsiornermut, Suliffeqarnermut Inuussutissarsiutinullu Ilinniartitaanernut Naalakkersuisup isumasioqatigiinnermi ataatsimiititaliamut nassuiaatigisimavaat. Ukiunut aggersunut aningaasanut inatsisit (AIS 2007 ukiullu missiliuusiorfiusunut) atatillugu inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanernut aningaasarpassuit Naalakkersuisut atugassiissutiginiaraat takuneqarsinnaavoq.

2007-imi pikkorissartitsinermik ingerlatsinermut aningaasanngorlugit 35,6 mio. kr. pineqarput, taakkulu 2009-mi qaffariartuaarlutik 42,7 mio. kr.-inngussasut naatsorsuutigineqarluni. Taakkua saniatigut ukiumut 20 mio. kr. missaat ukiumi ilinniarfiusumi siullermi sullivinni ilinniartut aningaasarsiaannut, maannamut AEB-mi aningaasanit akilerneqartarsimasut, matussutigineqartassapput. Inatsisissatut siunnersuutikkut anguniarneqaqqaartoq naapertorlugu suliffeqarnermut akitsuutitut pissarsiarineqartup angissusiata annertussusiatalu kiisalu illua tungaatigut ilinniartitaaqqinnermut suliniutit pitsaassusiisa akornanni pitsaasumik ataqatigiittoqarnerata Inatsisartut qulakkeerumallugu aalajangigassarisimavaat.

Suliffeqarnermut akitsuusiinermit iluanaarutit inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanermi ilinniagaqaqqinnerup piginnaasanillu inerisaanerup aningaasalersorneqarnissaannut atorneqarnissaat inatsisiliornikkut qulakkeerneqassasoq Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliamit kissaatiginartinneqarsimavoq. Taamaaliornikkut suliffeqarnermut akitsuusiinerup sulinermut nalinginnaasumik akitsuusiinertut siunissami ineriartornissaa pinngitsoortinneqassaaq. Kissaatigisaq taanna pillugu ataatsimiititaliaq ulloq 23. maj 2006 allagaqarluni Naalakkersuisunut nalunaaruteqarpoq (Ilanngussaq 6). Inatsimmi § 2, imm. 1-imik nutaamik ilusiliinikkut ataatsimiititaliap kissaataata malinneqarnissaa pillugu ulloq 25. september 2006 allannguutissatut siunnersuummut missiliuusiamik Naalakkersuisut nassiussipput (Ilanngussaq 3).


Ilinniaqqinnernut piginnaasanillu inerisaanermut pilersaarusianut suliffeqarnermut peqataasut sunniuteqaateqarnissamut periarfissaat

Sulisorisat piginnaasaasa inerisarneqarnissaannut aningaasanut atugassiissutigineqartunut suliffeqarnermut peqataasut malunnartumik sunniuteqartuarnissaat Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliap pingaartippaa. Tamanna innuttat soqutigisaqaqatigiillu aalajangiinermit kalluarneqartut peqataatillugit inuiaqatigiinni tamat oqartussaaqataanerannik aaqqissuussaanerup siullermik pissusissamisoortumik kinguneraa. Aappassaanik atuisut sunniuteqaqataanerat aningaasaliissutit pissusissamisoortumik atorneqarnissaannut kiisalu naleqquttumik annertussusilinnik aningaasaliisoqarnissaata nakkutilliivigineqarsinnaaneranut qulakkeerinnitsitseqataavoq.

Isumasioqatigiilluni ataatsimiinnermi Naalakkersuisut erseqqissumik oqaatigaat inatsisissatut siunnersuutip anguniaqqaagaasa qitiusumik aqutsisoqarnissaa, ataqatigiissaarisoqarnissaa pitsaassutsimillu qulakkeerinnitsitsisoqarnissaa ilinniartitseqqinnermik iliuuseqarnerup anguniartinniaraat, tamatumali peqatigisaanik suliffeqarnermut attuumassutillit isummerneri aaqqissuussamik ilaatinneqassasut. Tamatumunnga killiliussassat AIS 2007-imut oqaasertaliussatut aalajangersarneqarumaarput. Piginnaasalli ineriartortinnissaat pillugu Siunnersuisoqatigiit maannakkut pisinnaatitaaffiisa erseqqissumik killiliivigineqarnissaat siunniunneqarsimavoq, anguniakkammi malillugit ilinniagaqaqqinnernut aningaasaliissutit agguaanneqarnissaat sioqqullugu siunnersuisoqatigiit nalinginnaasumik tusarniaavigineqaannartartussatut siunissami atuutilersussaammata.

Piginnaasat ineriartortinnissaat pillugu Siunnersuisoqatigiit, taamalillutillu ilaatigut suliffeqarnermut akuusut KANUKOKA-lu, ilinniagaqaqqinnernut aningaasaliissutit atorneqarnerinut immikkut sunniuteqartinneqaannassasut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliamit kissaatiginartinneqarsimavoq. Siunnersuisoqatigiittaaq ilaasortaligaanerat isumaliutigeqqissallugu ataatsimiititaliap pissusissamisoortutut isigisimavaa, taamaaliornikkummi sulisitsisut kattuffiat ILIK siunnersuisoqatigiinni ilaasortaatitaqarnissamik neqeroorfigineqarsinnaammat. Tamatumalu kingorna sulisitsisut kattuffiata allap ilanngunneratigut ilaasortat amerlineqarnissaat pissusissamisuussappat, KNAPK-mut, kattuffinnulluunniit ataatsimoortunut arlalinnut, inissaq taanna neqqeroorutigineqarsinnaassaaq. Ataatsimiititaliaq ulloq 23. maj 2006 allagaqarluni isumaliutersuutini taakku Naalakkersuisunut nalunaarutigai (Ilanngussaq 6).

Ataatsimiititaliap kissaataasa malinneqarnissaannut tunngatillugu ulloq 25. september 2006 Piginnaasat ineriartortinnisssaat pillugu Siunnersuisoqatigiit pillugit nalunaarutip allanngortinnissaanut Naalakkersuisut missiliuusiartik nassiuppaat (Ilanngussaq 3).


Inatsisissatut siunnersuutip ataatsimoortumik naliliiviginera.

AEB-mut maleruagassat maannakkut atuuttut, inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanerni ilinniaqqinnerit piginnaasanillu inerisaanerup ataqatigiissaakkamik pingaarnersiulluni aningaasat akilersinneqartut inatsisissatut siunnersuut atorlugu ullutsinnut naleqqussarneqarnissaat erseeqqissumik pisariaqartinneqartoq Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq. 12 mio. kr.-inik, inuiaqatigiinni suliassamut pingaarutilimmut tassunga naligiinnerusumik pilliuteqarnissamut inuussutissarsiutit siunissami pisussaaffilerneqarnerisigut pissarsiarineqartunik, iluanaarutit anginerulernissaat maleruagassatut siunnersuutigineqartut kingunerissavaat.

Inatsisissatut siunnersuummut Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuusiaatigut suliffeqarnermut akitsuusiinikkut tamakkiisumik iluanaarutit siunissami inuussutissarsiutitigut ilinniartitaanernut iluaqutaassasut qulakkeerneqassaaq. Aammattaaq Piginnaasat ineriartortinnissaat pillugu Siunnersuisoqatigiit ilinniaqqinnernut piginnaasallu ineriartortinnerinut sammisanut aningaasat atugassat pingaarnersiorneqarnissaasa annertuumik sunniuteqarnissaannut tigumminniinnaqqullugit Naalakkersuisut qulakkeerinninnissamut piareersimassapput, siunnersuisoqatigiimmi tamatuma peqatigisaanik suliffeqarnermut akuusut siamasissumik ilaasortaatitaqartillugit ilaasortalerneqartussaammata.

Taamaammat Naalakkersuisut inatsisissatut siunnersuutaannut inatsisissatullu siunnersuutit allannguutissatut siunnersuutitut suliarineqartut ataatsimut isigalugit Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaq isumaqataasinnaavoq.


Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliap inassuteqaataa.

Nassuiaatigineqartut tunngavigalugit inatsisissatut siunnersuut saqqummiunneqartoq, Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuutaatigut allannguutissat ilanngullugit Inatsisartut aappassaaneerinerminni akuersissutigissagaat Inatsisartut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaat isumaqatigiittoq inassuteqarpoq.

Taamatut oqaaseqarluni Inatsisartut Akileraartarnermut Akitsuusiisarnermullu Ataatsimiititaliaata siunnersuut aappassaaniigassanngortippaa.

 

Augusta Salling
Formand

Jens Lars Fleischer
Agathe Fontain

Tommy Marø
Lene Knüppel

 

Ilanngussaq (pdf-format - 1463 kb)