Meeqqat Inuusuttullu Pillugit Ilisimasaqarfik pillugu Inatsisartut inatsisaannut nassuiaatit
Nalinginnaasumik nassuiaatit
Nunatsinni Meeqqat ukiuanni 2000-imi Sisimiuni nuna tamakkerlugu ataatsimeersuarnermi qulequtaqartumi "Meeqqat inuusuttullu isumagineqarnerat pillugu suleriaatsit nutaat", Nunatsinni Meeqqat Inuusuttullu inuuniarnermikkut atugaat pillugit Ilisimasaqarfiup pilersinneqarnissaanik siunnersuut saqqummiunneqarpoq.
Inatsisartut 2000-imi ukiakkut ataatsimiinneranni inatsisartunit aalajangerneqarpoq meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfiup pilersinneqarnissaa pillugu suliniummut ukiunut marlunnut aningaasanik immikkoortitsisoqassasoq.
Aningaasanut inatsimmi aningaasaliissuteqartoqarneranut siunertaavoq meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfimmik uppernarsaatinik katersuiffiusumik ineriartortitsinissaq pillugu suliniuteqartoqarnissaa, tassani meeraq aallaavigalugu paasissutissat katersorneqarlutillu aaqqissuunneqassallutik soorlu ilaqutariinnermut, inooqataanermut, peqqissutsimut, atuartitaanermut ineqarnermullu tunngasut.
Suliniuteqareernerup kingorna ilisimasaqarfiup ataavartumik aaqqissuussaalernissaa siunniunneqarsimavoq.
Piffissaq suliniuteqarfiusoq
2001-ip naalernerani suliniuteqarnermi ataqatigiissaarisumik atorfinitsitsisoqarpoq kingornalu allaffik pilersinneqarluni. Suleqatigiit suliniutissamik pilersaarusiortut suliniut pilersinneqarmat ingerlaannarput suliniuteqarnermi malinnaaqatigiittussatut.
Malinnaaqatigiit ima katitigaapput: Isumaginninnermut Suliffeqarnermullu Pisortaqarfimmit (2002-mi decembarimit: Ilaqutariinnermut Pisortaqarfik), Peqqissutsimut Pisortaqarfimmit, Kulturimut, Ilinniartitaanermut, Ilisimatusarnermut Ilageeqarnermullu Pisortaqarfimmit sinniisuutitat kiisalu Nunatta Atuagaateqarfianit/Groenlandicamit, Naatsorsueqqissaartarfimmit Ilisimatusarfimmiillu sinniisuutitat.
Piffissami suliniuteqarfiusumi suliniutaasimapput internettimi nittartakkamik www.nanoq.gl/mipi-mik pilersitsinissaq, nunatsinni meeqqat inuusuttullu inuuniarnermikkut
atugaannik ilisimasanik pioreersunik katersinissamut aaqqissuussinissamullu piareersaatitut meeqqat inuusuttullu pillugit suliaqartunik/soqutiginnittunik ataatsimeeqateqartarneq, Nunatta Atuagaateqarfianut attaviliineq, meeqqat inuusuttullu pillugit kisitsisinik saqqummiussineq kiisalu ilisimasaqarfimmi ataavartumi sulinermi suliassanik nassuiaaneq, suleriaasissat il.il..
Suliniuteqarnermi ataqatigiissaarisoq suliniummut attuumassutilinni nunatsinni nunattalu avataani ataatsimeersuarnerni, pikkorissarnerni il.il. peqataasarsimavoq, soorlu 2002-mi forstanderit ataatsimeersuarneranni, meeqqanik kinguaassiuutitigut atornerluinerup aningaasarsiutigineqarnera akiorniarlugu nunarsuaq tamakkerlugu ataatsimeersuarnerit aappaanni, meeqqanut pinerluuteqartarneq aamma meeqqanik sumiginnaasarneq pillugu Nunat avannarliit ataatsimeersuarneranni aamma inooqataanikkut meeqqat inuusuttullu peqqinissaq eqqarsaatigalugu assigiinngingitsunik atugaqarnerat pillugit danskit/europamiullu ataatsimeersuarneranni peqataasimavoq.
Attaveqarfiit ilaatigut pilersinneqarsimapput, kommuninut, ulloq unnuarlu paaqqinniffiit, ilinniarfiit ilisimatusarfiillu (Nunatsinni Danmarkimilu), Paarisa, Inerisaavik/Pilersuiffik kiisalu ilisimasanik pilersitsiviit allallu ilisimasat pillugit siammarsaasartut.
Meeqqat Inuusuttullu Pillugit Ilisimasaqarfik, MIPI
Nassuiaasiarineqarsimapput ilisimasaqarfiup suliassai, aaqqissuussinera suleriaasissallu, atuagaateqarneq, atortussanik katersineq pillugu suleqatigiinneq, MIPI-p internettimi nittartagaata nutarterlugu ingerlaavartumik suliarineqarnera, meeqqat inuusuttullu pillugit kisitsisitigut paasissutissat, kiisalu ilinniagaqartunik, ilisimatusartunik allanillu ilisimasaqarfimmik soqutiginnittunik/atuisunik suleqateqarnissamik siunnersuusiortoqarsimalluni. Atorniartitsinermik suliaqarneq MIPI-mit isumagineqarani Nunatta Atuagaateqarfianit/Groenlandicamit isumagineqarpoq. Ilimmarfiup qanimut suleqatigilernissaa piffissami aggersumi pissusissamisoortutut naatsorsuutigineqarpoq.
Aningaasatigut allaffissornikkullu kingunerisassat.
AIS 2004-mi missingersuutinut ilanngunneqarpoq konto pingaarneq 30.10.05, Meeqqat Inuusuttullu Pillugit Ilisimasaqarfik, tassani kr. 640.000 immikkoortinneqarsimapput sulisunut akissarsiaqartitsinissamut kiisalu ilisimasaqarfimmik ingerlatsinermut.
Ilisimasaqarfimmi allaffissorneq aningaasaliissutinit matussuserneqassaaq, tassunga ilanngullugu sulisut aningaasarsiassaat, ataatsimiinnernut angalanernullu aningaasartuutit kiisalu ilisimasaqarfiup/uppernarsaatinik katersiffiup suliassai allat naatsorsuutigineqartut matussuserneqartassallutik. Ilisimasaqarfik suliassami, saqqummersitsinissat il.il. avataaniit aningaasaliiffigineqarnissaannut qinnuteqarnissaminut periarfissaqarpoq kiisalu isertitsissutaasinnaasunik suliaqarnissaminut periarfissaqarluni.
Ungasinnerusoq eqqarsaatigalugu naatsorsuutigineqassaaq ulloq naallugu sulisut ataatsimit marlunnut amerlisariaqarnissaat, suliassat inatsisitigut piumasarineqartut tamaasa isumagineqarnissaannut nukissaqarnissaq qulakkeerniarlugu: atortussat katersorneqartut nalunaarsorneqarnissaannut atatillugu allaffissornerup isumagineqarnissaa atortussallu allanit atorneqarsinnaasunngorlugit suliarineqarnissaat, internettimi nittartakkap nutartertuarnissaa kiisalu attaveqarfinnik pilersitsinissamik ataavartitsilernissamillu suliassat, ilisimasat pioreersut ingerlateqqissinnaanissaannut nalilersueqqissaarnissaq, ilisimasaqarfimmik atuisunik sullissinissaq, nunatsinni meeqqanut inuusuttunullu tunngasutigut ajornartorsiutinik ersersitsiniarnermi suliassat kiisalu meeqqanut inuusuttunullu suliassaqarfiup iluani oqallinnermut peqataatitsinissaq. Tamatuma saniatigut meeqqat inuusuttullu pillugit ataavartumik kisitsisitigut paasissutissiornissamut aningaasanik immikkoortitsisoqartussaassaaq, avataaniilli aningaasalersuisoqarnissaa naatsorsuutigineqarpoq kiisalu Naatsorsueqqissaartarfiup qanimut suleqatiginissaa naatsorsuutigineqarluni. Siulersuisunut allattaaneq kiisalu ukiumoortumik nalunaarusiaq siulersuisunit akuerineqartussaq ilisimasaqarfimmi sulisunit aammattaaq isumagineqartussaapput.
Tamatuma saniatigut allaffissornikkut imaluunniit aningaasaqarnikkut kinguneqassanngilaq.
Aalajangersakkanut ataasiakkaanut nassuiaatit
§ 1-imut
Aalajangersakkami tassani ilisimasaqarfik uppernarsaatinik katersiffittut nassuiarneqarpoq nunatsinnilu meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasanut pioreersunut killeqassalluni.
Meeqqat Pisinnaatitaaffii pillugit FN-ip Isumaqatigiissutaani artikel 4 malillugu isumaqatigiissummi pisinnaatitaaffiit akuerineqartut naammassineqarnissaannut qanoq iliuusissat naleqquttut tamakkerlugit naammassiniarnissaat pisussaatitaaffigineqarpoq. Isumaqatigiissummut nalunaaruteqartarnissaq pillugu najoqqutassani ilaatigut oqaatigineqarpoq meeqqat taakkualu tunngaviusumik pisinnaatitaaffii pillugit paasissutissanik katersat aaqqissuunneqarnissaasa qularnaarnissaannut suliniutit, nuna tamakkerlugu, nunap immikkoortuini najukkanilu qanoq iliortoqarnerata naliliiffiginissaa kiisalu meeqqat pisinnaatitaaffiinut tunngasunik naalakkersuinikkut pilersitsinissamut tunngavilersuisoqarnissaanut tunngavissanik, kisitsisinik, ilisimatusarnermut attuumassutilinnik paasissutissanillu allanik attuumassutilinnik misissuillunilu katersinermut atortussanik ineriartortitsissutaasut alloriarnerit pillugit paasissutissat qinnutigineqassasut.
Ilisimasaqarfimmik pilersitsineq siunertamigut FN-ip isumaqatigiissutaanut naapertuuppoq.
§ 2-mut
Nuna tamakkerlugu ataatsimeersuarnermi "Meeqqat inuusuttullu isumagineqarnerat pillugu suleriaatsit nutaat"-nik qulequtaqartumi, nunatsinni meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasaqarfimmik pilersitsinissaq pillugu siunnersuummi saqqummiussaqarnermi tunngavigineqarpoq "Nassuerutigalugu Kalaallit Nunaanni meeqqanut atugassarititaasut pillugit ilisimasanik katersuisoqartariaqarnera kiisalu ilisimariikkanik aaqqissuussamik nalunaarsuisoqartariaqarnera politikerinit, sullissisunit, ilinniartunit ilisimatusartunillu pisariaqartinneqartoq ¼¼."
Paasissutissat taakku annaaneqassanngippata katersornissaat pingaaruteqarpoq.
Nunatsinni meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasanik aaqqissuussineq tamakkiisoq naalakkersuisut aalajangiinissaannut tunngavissarissaarnerulersitsissaaq, sulisut akornanni pitsaanerusumik suliniuteqarnissamut periarfissiissaaq taamatullu aamma ilisimatusartut ph.d-millu ilinniagaqartut sulineranni sakkussatut atorneqarsinnaalluni.
Nunatsinni meeqqat inuusuttullu pillugit ilisimasanik katersukkat atuisunit internettikkut nittartakkami www.nanoq.gl/mipi-mi takuneqarsinnaanngussapput imaluunnit Nunatta Atuagaateqarfianit/Groenlandicamit atorneqarsinnaanngorlutik.
Paasissutissanik nutarterineq suliassallu aalajangersimasut tassaasinnaapput nalilersuinermik suliassat, misissuinernik suliassat, nalunaarusiornerit, ilisimatusarneq, kisitsisitigut naatsorsueqqissaarneq, misileraanerit inerneri, il.il.
Ilisimasaqarfiup ukiumoortumik nalunaarusiaa ukiumi qaangiuttumi aprilip aallaqqaataa tikitsinnagu tunniunneqartassaaq taamaasilluni ukiumut tulliuttumut aningaasanut inatsisissatut siunnersuutip piareersarneranut aningaasatigut sunniutaasinnaasut ilanngussinnaaqqullugit.
Ilisimasaqarfimmi sulisut ukiumoortumik nalunaarusiortassapput, taannalu siulersuisunit akuerineqareeruni isumaginninnermut tunngasunik akissussaaffeqartumut naalakkersuisunut ilaasortamut nassiunneqassaaq, tamatumalu kingorna ukiumoortumik nalunaarusiaq Naalakkersuisunut ilisimatitsissutitut saqqummiunneqassalluni.
Nalunaarusiorneq ukiup qaammatisiutaanut malinnissaaq.
§ 3-mut
Siamasissumik assigiinngitsunillu sullissisoqarnikkut suliniuteqartoqarnissaa qularnaarniarlugu pisortaqarfinnit ingerlatsivinniillu attuumassutilinnit sinniisoqartumik ilisimasaqarfik siulersuisunit aqunneqassaaq. Ilisimasaqarfiup suliaanut siulersuisut akisussaapput kiisalu suliassaqarfimmit sinniisuutitaaffiinut sanilliulluni ilisimasaqarfimmi sulisunut attaveqaataallutik. Meeqqanut inuusuttunullu suliassaqarfimmi suliassamut ilisimasaqartuunissap qularnaarnissaa siunertaralugu siulersuisuni ilaasortassanik amerlanerusunik Naalakkersuisut toqqaasinnaapput. Siulersuisut suliamikkut siamasissumik katitigaanissaat pingaaruteqarpoq.
Ingerlatsiviit naalakkersuisunullu ilaasortat inassuteqarsinnaatitaasut sinniisussamik inassuteqarnissamut namminneq aalajangiisinnaapput inassutigineqartoq ingerlatsivimmi/naalakkersuisumut ilaasortap ataani pisortaqarfimmi atorfiliusinnaammat atorfeqartuunaniluunniit. Pineqartorli nunatsinni meeqqat inuusuttullu atugarisaat pillugit suliaqartuussaaq aamma/imaluunniit immikkut ilisimasaqartuussalluni.
Siulersuisut ukiunut pingasunut toqqagaasarnerisigut qularnaarniarneqarpoq siulersuisut eqqissillutik sulisinnaanissaat.
Siulersuisunut ilaasortat inassutigineqaratik toqqarneqarsimasut affaasa missai toqqagaaqqinnissai Naalakkersuisut anguniassavaat.
Ingerlatsivik naalakkersuisunulluunniit ilaasortaq siulersuisuni ilaasortamik taarsiissappata tamanna Naalakkersuisunit akuerineqaqqaartussaavoq. Ilisimasaqarfiup ilaasortaanik Naalakkersuisut toqqaasinnaatitaanerannut tamanna malinninneruvoq.
Siulersuisuni ilaasortat taarserneqarsinnaapput pineqartup suliassani isumagisinnaajunnaarpagu.
§ 4-mut
Najoqqutassat pingaarnerit siulersuisunit aalajangersarneqassapput. Tamatuma saniatigut ilisimasaqarfimmi sulisunit siunnersuutit tunniunneqartut malillugit suliassatut pilersaarutit siulersuisunit aalajangersarneqassapput.
§ 5-imut
Ilisimasaqarfimmi sulisut naalakkersuisunut ilaasortap isumaginninnermut tunngasunik akisussaaffeqartup ataani pisortaqarfimmi atorfeqartutut Namminersornerullutik Oqartussani atorfilittut allatulli malittarisassanik malinnittussaapput. Ilisimasaqarfiup sulinera pillugu siulersuisut erseqqinnerusunik najoqqutassaliussapput sulisunittaaq malinneqartussanik.
§ 6-imut
Ilisimasaqarfimmi sulisut naalakkersuisuni ilaasortap isumaginninnermut tunngasunik akisussaaffeqartup ataani pisortaasup ataani inissisimapput. Siulersuisut inassuteqarneratigut pisortaq atorfinitsitsissaaq soraarsitsissalluniluunniit. Pisortaqarfiup ilisimasaqarfimmilu sulisut akornanni ulluinnarni attaveqatigiinnerit pisortaqarfimmi sulianik ingerlatsisumut pisortamit suliakkiunneqarsinnaavoq.
§ 7-imut
Naalakkersuinikkut suliassanut ilisimasaqarfimmut attuumassutilinnut tunngatillugu ilisimasaqarfimmi sulisut pisortaqarfimmi aalajangersimasumik attaveqaateqarnissaat pissusissamisuussaaq. Tamanna pisortap aajangiineratigut pissaaq. Naalakkersuinikkut ilaatigut suliassaapput ukiumut tullermut aningaasanut inatsisissamut piareersaaneq, ilisimasaqarfimmut aningaasartuutissat ilanngullugit. Aammattaaq ukiumoortumik nalunaarusiornermut atatillugu pisortaqarfik suliassaqassaaq, kiisalu inatsisinik nassuiaaneq aamma inatsisit allannguuteqassappata nutaanilluunniit inatsisiliortoqassappat pisortaqarfimmi suliarineqartussanik.
§ 8-mut
Ilisimasaqarfiup tunngaviusumik ingerlatsinera aningaasanut inatsimmi aningaasaliinikkut qularnaarneqassaaq. Ilisimasaqarfik sulinerminut atatillugu namminersortut ingerlatsiviinit aningaasaateqarfinnit pisortanilu oqartussanit aningaasalersorneqarluni suliaqarnissaminut periarfissaqarpoq.
Ilisimasaqarfiup siunertaasa iluanni isertitsissutaasinnaasumik sulianik ilisimasaqarfik ingerlataqarsinnaavoq. Assersuutigalugu paasissutissatut naqitertitani ilisimasaqarfiup tuniniarsinnaassavai.
§ 9-mut
Aalajangersakkami matumani siulersuisuni ilaasortat atorfimminnut isumaqatigiissutertik malillugu akissarsiaqarsinnaanngitsut siulersuisuni sulisutut akissarsiaqarnissaat qularnaarneqarpoq kiisalu suliassaqarfimmi aalajangersakkat assigiinngitsut malillugit akissarsiaqartitsisoqartassaaq.
§ 10-mut
Atuutilersitsinissaq ullulerneqarpoq piffissap suliniuteqarfiusup qaangiunneranut uiggiullugu ilisimasaqarfik ataavartoq pilersinneqartussanngorlugu.