NAMMINERSORNERULLUTIK OQARTUSSAT

Kalaallit Nunaanni Inatsisartut
Inatsisartut Allattoqarfiat

 

 

 GRØNLANDS HJEMMESTYRE

Grønlands Landsting
Landstingets Bureau
Ilaqutariiinnermut Peqqissutsimullu Naalakkersuisoq

 

 

Ulloq/Dato:
J.nr.:

29. marts 2003
01.33.04.09-2

 

 

Pineqartoq: UPA 2003/27-imik Pisortanit pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutissaat- tut siunnersuut pillugu ataatsimiititaliap suliarinninnerminut atatillugu paasissutissanik piniarnera.

 

Asasara Ruth Heilmann.

‘Pisortanit pensionisiat pillugit Inatsisartut peqqussutissaatut siunnersuut’-mik Inatsisartut Ilaqu- tariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaat suliarinninnerminut atatillugu apeqqutissaqar- poq, ataatsimiititaliap allakkatigut akissuteqarfigineqarnissaanik qinnutigisaanik.

  1. Peqqussutissatut siunnersuummi innuttat ilaasa ikittuinnaat, - utoqqarnit arlalinnik tusintilinnit 400 missaannaasa - utoqqaat ikittuinnaat taakku isertitaqarnikkut pissutsit atugarisaat pillugit uppernarsaammik saqqummiussinani, pissutsit atugarisaat pitsann- gorsaaviginiarneqarmata ataatsimiititaliap eqqumigaa. Inuit taakku 400 missaasa taak- kulu aappaasa / inooqatigisaasa, siunnersuut naapertorlugu pensionisiaqalersinnaasut, aningaasaqarnikkut pissutsit atugarisaat pillugit misissueqqissaarnikkut paasisanik kinguneqaatissanullu naatsorsukkanik Naalakkersuisuni ilaasortaq saqqummiussaqassa- soq ataatsimiititaliap matumuuna qinnuigissavaa.
  1. Utoqqalinermi pensionisiat tunngaviusumik pensionisianik ilassutitullu pensionisianik imaqartutut Naalakkersuisut atuutilersinniarneraat ataatsimiititaliap paaserusuppaa.

Ulloq 16. marts 2003 ataatsimiititaliaq Inatsisartut Inatsisissanik Nalilersuisarfiata allakkiaanik tigusaqarpoq, Naalakkersuisuni ilaasortamut inussiarnersumik ataatsimiititaliap nassuiaatigeqqu- saannik imaqartumik.

 

  1. § 1, imm. 3 pillugu:

Siunnersuummi § 1, imm. 3, § 22-imut innersuussummik imaqarpoq. Taamatut inner- suussineq eqqunngilaq. Taarsiullugu § 23-imut innersuussisoqartariaqarpoq.

Tamatumunnga naapertuuttumik Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussissasut ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa.

  1. § 3-mut tunngatillugu (§§-inut 2-mut 4-mullu atatillugu).

§ 3 ima oqaasertaqarpoq:

"§ 3. Pisortanit pensionisiaqarsinnaatitaanissamut piumasaqaataavoq qinnuteqartup Kalaallit Nunaanni, Nunat Avannarliit arlaanni imaluunniit nunami EØS-ip isumaqatigiissutaanik akuersisimasumi aalajangersimasumik naju- gaqartuunissaa."

§ 3-mi oqaasertaliinikkut nunani avannarlerni nunamiluunniit EØS-ip isumaqatigiissu- taanik akuersisimasumi inuit najugallit Kalaallit Nunaanni pensionisiaqarnissamut pi- ginnaatitaapput. Taamatulli piginnaatitaaneq danskisut innuttaassuseqarnissamik § 2- mi, ima oqaasertaqartumi, killilerneqarpoq:

"§ 2. Pisortanit pensionisiaqarsinnaatitaanissamut piumasaqaataavoq qinnuteqartoq danskisut inuuttaasutut pigin- naatitaassasoq.
Imm. 2. Tamannali atuutinngilaq:
1) Inunnut Isumaginninnikkut isumannaallisaaneq pillugu Nunat Avannarliit isumaqatigiissutaanni pineqartunut.
2) Inunnut qinnuteqarnerup siunitsianngua sivikinnerpaamik ukiuni pingasuni Kalaallit Nunaani aalajangersimasu- mik najugaqarsimasunut 63-inik ukioqalereernermi qinnuteqartoqarpat najugaqarsimanissamik piumasaqaat 63-inik ukioqalernermi eqquutsinneqarsimassaaq."

Kalaallit Nunaannit pensionisiaqarsinnaatitaaneq siunnersuutip § 4-aagut, ima oqaaser- taqartukkut, suli killiliivigineqaqqippoq.

"§ 4. Pisortanit pensionisiaqarsinnaatitaanissamut piumasaqaataavoq 15-init 63-inut ukioqalernerup akornanni sivikinnerpaamik ukiuni pingasuni Naalagaaffeqatigiit iluanni aalajangersimasumik najugaqarsimanissaq."

Inatsisartut Inatsisissanik Nalilersuisarfiata inassutigaa inuit Kalaallit Nunaannit pensio- nisinissamut pisinnaatitaasut killiligaanissaat eqqarsaatigeqqilluinnagaasariaqartoq.

Siunnersuutip oqaasertaligaanera malillugu suleqatima aanaa 91-imik ukiulik, danskisut innuttaassusilik, inuuninilu tamaat Danmarkimi najugaqartoq, maanga nuunngikkaluar- luni Kalaallit Nunaannit pensionisiaqarnissamik piumasaqarsinnaagunarpoq. Tamanna pissuteqarpoq taanna

• § 3-mi nunat avannarliit ilaanni (tassalu Danmarkimi) aalajangersimasumik najugaqarnissamik piumasaqaammik eqquutsitsimmat,

• § 2-mi danskisut innuttaassuseqarnissamik piumasaqaammik (danskisut innut- taassuseqarami, Danmarkimilu inunngorluni), kiisalu

• § 4-mi naalagaaffeqatigiinnermi nunat ilaanni ukiuni pingasuni aalajangersi- masumik piumasaqaammik eqquutsitsimmat (ukiuni 91-ini inuuffigisamini Danmarkimi najugaqarami).

Inuit Kalaallit Nunaannit pensionisinissamik piumasaqarsinnaatitaasut killiliivigine- qarnissaannik aalajangersakkat Naalakkersuisuni ilaasortap sakkortusiniarneraa a- taatsimiititaliap paaserusuppaa.

  1. § 5, imm. 2-3 pillugit:

§ 5, imm. 2-3 ima oqaasertaqarpoq:

Imm. 2. Siusinaartumik tamakkiisumik pensionisiaqarsinnaatitaanissamut piumasaqaataavoq 15-inik ukioqalerner- miit piffissap pensionisiaqalersitsiffiup tungaanut ukiut najugaqarfigisimasat sivikinnerpaamik 5/6-iannik sivisussu seqarsimanissaa. Tamakkiisumik pensionisiaqarnissamut piumasaqaataasoq eqquutsinneqarsimanngippat pensionisiat amerlassusissaat piffissap najugaqarfigisimasap 15-inillu ukioqalernermiit ukiut najugaqarfiusimasut 5/6-iisa immin- nut naleqqiunneqarnerisigut aalajangersarneqassaaq. Pensionisiassatut naatsorsorneqartut tamakkiisumik pensionisiat 40-mik agguarnerisigut kisitsimmut pissarsiarineqartumut qaninnerpaamut akunnaallisillugit appartinneqassapput.
Imm. 3. Siusinaartumik pensionisialik utoqqalineq pissutigalugu pensionisiaqalerpat pensionisiat siusinnerusukkut 40-nik agguarneranni amerlaqataat tunniunneqartartut tunniunneqassapput.

§ 5, imm. 2 aamma imm. 3 inatsisartut peqqussutaannit atuuttumeersuupput. Pissutissa- qartumilli eqqumaffigineqarsinnaasariaqarpoq aalajangersakkat (ingammillu immaqa imm. 3) siusinaartumik pensionisisartunik inuusuttunik pitsaavallaanngitsumik inissisi- masunnngortitsisinnaammata.

Assersuutip matuma tamanna ersersippaa: Angut inuusuttoq Aasianneersoq 19-inik ukiulik Ilinniarnertuunngorniarfimmi ilinniareerluni ilinniariartorluni ukioq ataaseq USA’liarpoq. Ukioq ataaseq USA’mi ilinniagaqareerluni Kalaallit Nunaannut uterpoq. Ullualuit qaangiuttut qamuteralalluni annertuumik ajutoornikkut innarluuteqalerpoq. Taamatut pisoqarnerani angut inuusuttoq pineqartoq tamakkiisumik siusinaartumik pensionisisinnaatitaanavianngilaq, piffissami 15-inik ukioqalernermi piffissallu pensio- nisiaqalerfimmi akornanni piffissap sisamararterutaani (1/4) Naalagaaffeqatigiinnerup avataani allami anjugaqarsimagami. 63-inillu ukioqalernermini utoqqalinermi pensioni- siaqarnermut ikaarsaaruni pensionisianik tamakkiisunik suli pisinnaatitaanaviarani, massa ukiut 63-it inuuffigisami ilaanni 62-ini Kalaallit Nunaanni najugaqarsimagaluar- luni.

Taamaalilluni § 5-ip inuit ukiukillutik siusinaartumik pensionisiaqalernermut ikaarsaar- tut pitsaavallaanngitsumik inissisimalersippai.

Naalakkersuisuni ilaasortaq isumaqarpa tamatuma inatsisitigut inissisimaneq allan- nguuteqartittariaqaraa?

6.a     § 13, imm. 1:

§ 13, imm. 1, ima oqaasertaqarpoq:

"§ 13. Meeqqanut tapiutit tunniunneqartarunnaassapput kinguliini patsisissaatitaasut arlaat eqquutsinneqanngippat:
1) Meeqqanut inuusuttunullu ikiorsiisarneq pillugu inatsisartut peqqussutaat malillugu meeraq angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimappat imaluunniit pisortanit tamakkiisumik pilersorneqarpat.
2) Meeraq ilinniagaqarnersiutinik pisarpat, matumani aamma sulilluni sungiusarnerup nalaani tamatumunnga malit- tarisassat malillugit pisartagaqarpat.
3) Meeraq meeqqanut tapiutit pingasoriaataannik amerlanerusunilluunniit sulinermigut isertitaqarpat.
4) Meeraq katissimallugu aapparminut meeqqamulluunniit nammineq pilersuisussaatitaalersimappat."

Aalajangersakkap oqaasertai inatsisartut peqqussutaanni atuuttumeersuupput. Oqaaser- taali pitsaanerpaajunngillat (Nr. 1 aamma nr. 4 oqaasetaasa inissisimanerisigut oqaase- qatigiittut minnertut ilusiligaapput, aallarniutitulli oqaaseqatigiit oqaaseqatigiinnik annernik atuinissamik tunngaveqarlutik). Taarsiullugu oqaasertaliunneqarsinnaasutut tullianiittut isumaliutigineqarsinnaapput (tak.-lli ataani nassuiaatit):

" § 13. Meeqqanut tapisiat tunniunneqartarunnaassapput
1) Meeqqanut inuusuttunullu ikiorsiisarneq pillugu inatsisartut peqqussutaat malillugu meeraq angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimappat imaluunniit pisortanit tamak- kiisumik pilersorneqarpat.
2) Meeraq ilinniagaqarnersiutinik pisarpat, matumani aamma sulilluni sungiusarnerup nalaani tamatumunnga malittarisassat malillugit pisartagaqarpat.
3) Meeraq meeqqanut tapiutit pingasoriaataannik amerlanerusunilluunniit sulinermigut isertitaqarpat.
4) Meeraq katissimallugu aapparminut meeqqamulluunniit nammineq isumagineqartus- saatitaalersimappat

Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Inatsisartut Inatsisissanut Nalilersuisarfiata oqaaserta- liinera malissallugu pissusissamisuussasoq. Tamatumunnga Naalakkersuisuni ilaasor- taq qanoq isumaqarpa?

6b.

Nr. 1-imut tunngatillugu oqaatigineqassaaq meeqqat inuusuttullu pillugit inatsisartut peqqussutaat malillugu          meeqqat angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarsimasut pin- ngitsooratik pisortanit tamakkiisumiki          sumagineqartussaatitaalersimasariaqanngitsut Meeqqat inuusuttullu ikiorsiivigineqartarnerat pillugu inatsisartut peqqussutissaattut siunnersuummi § 38 naapertorlugu meeqqamut, kommunalbestyrelsip angerlarsimaffiup avataanut inississimasaanut, angajoqqaajusut inissiinermi aningaasartuutinik tamakkiisumik   ilaannakuusumilluunniit akiliinissamik pisussaatinneqassapput.

Oqaasertalerneqarnini malillugu aalajangersakkap kingunerissavaa meeqqamut, anger- larsimaffiup avataanut inissinneqartumut angajoqqaajusut, meeqqamut tapisianik, me- eqqap angerlarsimaffiup avataanut inissinneqarnerani aningaasartuutinik tamarmiusunik angajoqqaat akiliisaraluarpataluunniit, pissarsisinnaanngillat.

Tamannarpiaq anguniarneqarnersoq ataatsimiititaliap Naalakkersuisumit paaserusup- paa.

6.c

Nr. 3-mut tunngatillugu oqaatigineqassaaq, isertitat akileraarusigassaatitaasut ilaat (ass. ernianik isertitat aamma aktianit iluanaarutit) oqaasertaliinertut atorneqartumi ilaatinne- qanngimmata. Nassuiaatini takuneqarsinnaanngilaq tamannarpiaq anguniarneqarnersoq.

Tamannarpiaq ilumut anguniarneqarnersoq ataatsimiititaliap Naalakkersuisumit paa- serusuppaa.

6.d

Nr. 4-mut tunngatillugu oqaatigineqassaaq § 12, imm. 1 oqaaseqatigiit aappaata isum- merfiginngikkaa aalajangersakkap paarlattuanik pilersuisussaatitaanermik pisussaaner- mut meeqqamut akilersuutinik tunniussineq ilaatinneqarnersoq. Nassuiaatittaaq tamatu- munnga isummerfiginninngillat.

Naalakkersuisuni ilaasortap tamanna qanoq paasineqartariaqartoq nassuiassagaa ataatsimiititaliap kissaatigaa.

7.a     § 20, imm. 1 pillugu:

§ 20, imm. 1, ima oqaasertaqarpoq:

" § 20. Pensionisiat ilanngaavigineqassapput pisortanit pensionisiat, ilanngullugit Isumaginninnikkut isumannaalli- saaneq pillugu Nunat Avannarliit isumaqatigiissutaat naapertorlugu pensionisiat, saniatigut pensionisiallip aappaqar- pallu aappaasup imaluunniit inooqataasup akileraaruteqaataasussatut isertitaanik tamarmiusunik ukiumut kisermaa- juppat kr. 28.000 aamma aappariijuppata, tak. § 1, imm. 3, kr. 42.000 sinnerlugit annertussusilinnit. Pensionisiat atorunnaassapput pensionisialik kisermaaq taaneqartutut ukiumut kr. 180.000-inik isertitaqarpat aamma aappariit, tak § 1, imm. 3, kr. 270.000-inik ukiumut isertitaqarpata."

Aalajangersagaq oqaasertalerneqarnermisut paasilertoruminaappoq. Inatsisartut Inatsisissanik Nalilersuisarfiat taarsiullugu ima oqaasertaliisoqassasoq siunnersuuteqarpoq:

"§ 20. Pensionisiat ilanngaavigineqassapput kisimiittup akileraarusigassatut ukiumut isertitai katillugit kr. 28.000-iuppata aamma aappariinnut kr. 42.000-iuppata, tak. § 1, imm. 3. Pensionisiat atuukkunnaassapput kisimiittup akileraarusigassatut ukiumut iser- titai katillugit kr. 180.000-iuppata aamma aappariinnut 270.000-iuppata, tak. § 1, imm. 3. Ukiumut akileraarusigassat katillugit naatsorsorneqarnerini pisortanit pensionisiat naatsorsorneqassanngillat, taasskununngalu ilanngullugit pensionisiatut, Inunnut Isuma- ginninnikkut isumannaallisaaneq pillugu Nunat Avannarliit isumaqatigiissutaat naaper- torlugu, tunniunneqartut."

Ataatsimiititaliaq isumaqarpoq Inatsisartut Inatsisissanut Nalilersuisarfiata oqaaserta- liinera malissallugu pissusissamisuussasoq. Tamatumunnga Naalakkersuisuni ilaasor- taq qanoq isumaqarpa?

7.b     § 20, imm. 3 pillugu:

Ilusiliineq "katissimallugu aapparisap/inooqatigisap" taarserneqartariaqarpoq "katissi- mallugu aapparisap imaluunniit inooqatigisap". Inatsisit oqaasertaanni titarneq uingaar- toq (/) atorneqartassanngilaq.

Tamatumunnga naapertuuttumik Naalakkersuisut allannguutissatut siunnersuummik saqqummiussissasut ataatsimiititaliap naatsorsuutigaa.

  1. § 23, imm. 1-2 pillugu:

§ 23, imm. 1-2 ima oqaasertaqarpoq:

"§ 23. Pensionisialik isumaginninnikkut ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut pisortanit akilersorneqartumut nuuppat, tunngaviusumik pensionisiat aamma aningaasarsiat apeqqutaatillugit pensionisiat allanngortinnagit qaammammi nuuffiusumi tullianilu tunniunneqassapput. Tamatuma kingorna pensionisiat tunniunneqassapput utoqqalineq pissu- tigalugu siusinaartumillu pensionisiat 20%-iisut annertussusilerlugit.

Imm. 2. Pensionisialik pisortanit pensionisiami saniatigut akileraaruteqaataasussanik isertitaqarpat, isumaginninnik- kut ulloq unnuarlu paaqqinniffimmi ineqarnermut tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit akiliisinneqassaaq. Akiliut akileraarutit ilanngaatigereerlugit aningaasarsiat 60%-iannit annertunerusinnaanngilaq."

Pensionsialik § 23, imm. 2 naapertorlugu isumaginninnikkut ulloq unnuarlu paaqqinnif- fimmiinnermini tamakkiisumik akiliuteqartinneqarpat, § 23, imm. 1, atorneqarsinnaan- ngilaq, taamatummi pisoqartillugu pisortat najugaqarnermut aningaasartuutinik akilii- sussanngimmata. Aalajangersakkap oqaasertalerneqarnera atorlugu, isumaginninnikkut ulloq unnuarlu paaqqinniffimmiinnermini aningaasartuutinik nammineerluni akiliisus- saappat, pensionisiallip pensionisiai allatut oqaatigalugu ilanngarneqartussaanngillat. Pensionisialimmi najugaqarnerminut nammineerluni tamakkiisumik akiliisarpat, naju- gaqarnermut aningaasartuutit pisortanit akilerneqartussaanngillat.

Pensionisialik isumaginninnikkut ulloq unnuarlu paaqqinniffimmiinnerminut ilaanna- kuusumik akiliisinneqartarpat, aalajangersakkap oqaasertaliivigineqarnera malillugu pensionisiallip pensionisiai ilanngaateqartinneqarsimassagunanngillat. Oqaasertalineerli nalornilersitsisinnaagunarpoq, aalajangersakkamullu nassuiaatit tamatuminnga qulaa- jaassutaanatik.

Naalakkersuisuni ilaasortaq tamatuminnga qulaajaaqqullugu ataatsimiititaliap qinnui- gissavaa.

  1. § 23, imm. 3 pillugu:

§ 23, imm. 3, ima oqaasertaqarpoq:

"Imm. 3. Pensionisiallip paaqqinniffimmut allamut pisortanit akilersorneqartumut il.il. nuunnerani pensionisiat tunniunneqartarnissaat pillugu Naalakkersuisut aalajangersaassapput, tassunga ilaallutik napparsimmavimmi sivisuu- mik uninnganeq imaluunniit Kalaallit Nunaanni Danmarkimiluunniit pineqaatissinneqarsimasunut isertitsivimmiin- neq."

§ 23, imm. 3, naapertorlugu aalajangersakkanik aalajangersaanermi eqqumaffigineqar- tariaqarpoq Kalaallit Nunaanni Danmarkimiluunniit pineqaatissinneqarsimasunut iser- titsivimmiinnermi ineqarnermut aningaasartuutit pisortanit pinngitsoorani aningaasar- tuutigineqartussaanngimmata. Tamatumunnga tunngatillugu Pinerluttulerinermi inat- simmi § 103, oqaaseqatigiit kingulliit, innersuussutigineqarput, taamaalilluni pineqaa- tissinneqarsimasup najugaqarneranut isumagineqarneranullu aningaasartuutit matussu- siivigineqarnerinut aningaasat atorneqartut sulinikkut aningaasarsianit ilanngaatigine- qarsinnaallutik.

§ 23, imm. 3, naapertorlugu aalajangersakkat Naalakkersuisut aalajangersaavigippati- git tamanna Naalakkersuisuni ilaasortap naatsorsuutigissagaa ataatsimiititaliap kis- saatigaa.

 

Inatsisissatut siunnersuutip aalajangersagaanut ataasiakkaanut nassuiaatit pillugit

 

  1. § 23-imut:

Immikkoortut pingajuat ima oqaasertaqarpoq:

"Aalajangersagaq maannakkut atuuttoq malillugu pensionisiallit annertuunik namminneq isertitaqartartut taamaalillu- tillu isumaginninnikkut paaqqinniffimmiinnermut tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit akiliisartut pisortanit qanoq ittumilluunniit pensionisiaqarsinnaatitaanngillat."

Taassuma assinga Naalakkersuisut saqqummiussissutaanni allassimavoq.

Allassimasut eqqortuusorinanngillat. Tassuuna inatsisartut peqqussutaanni atuuttumi § 31, ima oqaasertaqartoq innersuussutigineqarpoq:

"§ 31. Najugaqarnermut aningaasartuutinik pisortat aningaasartuuteqarfigisartagaannut isumaginninnikkut ulloq unnuarlu paaqqinniffimmut pensionisialik nuuppat qaammammi nuuffiusumi tullianilu pensionisiat allannguuteqar- tinnagit tunniunneqassapput. Tamatuma kingorna utoqqalineq pissutigalugu siusinaartumillu pensionisialinnut aningaasartaritinneqartut 20%-ii tunniunneqartassapput, tak. § 28, imm. 1.

Imm. 2. (...)

Imm. 3. Pensionisialik pensionisiat saniatigut akileraaruteqaataasussanik saniatigut isertitaqarpat isumaginninnikkut ulloq unnuarlu paaqqinniffimmiinnermut tamakkiisumik ilaannakortumilluunniit akiliisinneqartassaaq. Isertitat akileraarutinut ilanngarneqarnerisa kingorna akiliutit 60% qaangersimanngisaannassavaat pensionisiallillu utoqqali- neq pissutigalugu siusinaartumillu pensionisialinnut aningaasartaritinneqartut minnerpaamik 20%-ii nammineq atorsinnaassavai, tak. § 28, imm. 1."

Naalakkersuisuni ilaasortaq tamatuminnga qulaajaaqqullugu ataatsimiititaliap qinnui- gissavaa.

Piaarnerpaamik akissutinissaq, ajornanngippallu kingusinnerpaamik ulloq 26. marts 2003 nallertinnagu, ataatsimiititaliap kissaatigaa.

 

Inussiarnersumik inuulluaqqusillunga
Ilaqutariinnermut Peqqissutsimullu Ataatsimiititaliaq sinnerlugu

Ellen Christoffersen
siulittaasoq